«صبح من» با نجوم: آسمان نیمکره جنوبی، میزبان یکی از قدیمی‌ترین صورت‌های فلکی منطقه‌البروج است؛ جدی (Capricornus). این صورت فلکی که نماد بز دریایی در اساطیر است، نه تنها یکی از کم‌نورترین صورت‌های فلکی منطقه البروج به شمار می‌رود، بلکه از نظر نجومی نقش کلیدی در تعیین نقطه‌ی انقلاب زمستانی (اول زمستان) دارد.
بیشتر بخوانید:
- داستان صورت فلکی «جدی»؛ بز یا بزماهی؟!
- دب اکبر؛ افسانه‌ای در دل ستارگان!
- (تصاویر) کشف صورهای فلکی شگفت‌انگیز در یک معبد مصری
- دانستنی‌های جالب درباره ستاره قطبی: راهنمای آسمان شب
- «دب اکبر» و «دب اصغر» در واقع چه شکلی هستند؟ خرس، ارابه یا ملاقه؟
به گزارش مجله‌ی خبری «صبح من»، صورت فلکی جدی با آن شکل مثلثی کم‌نورش، در دل خود خوشه‌های ستاره‌ای شگفت‌انگیز و سیستم‌های دوتایی جذابی را پنهان کرده است. این صورت فلکی که بین دلو و کمان قرار گرفته، در فرهنگ‌های باستانی از بین‌النهرین تا یونان جایگاه ویژه‌ای داشته است.
اسطوره‌شناسی جدی؛ از افسانه‌های بابلی تا نماد شیطان
در اساطیر بابلی، جدی را به شکل بز ـ ماهی می‌شناختند و آن را نماد خدای آب‌های ژرف، ائا می‌دانستند. یونانیان آن را به پان، خدای جنگل نسبت می‌دادند که برای فرار از هیولای تیفون به شکل بز دریایی درآمد.
جالب اینجاست که در تفسیرهای قرون وسطایی، این صورت فلکی به نماد شیطان تبدیل شد! دلیلش شکل عجیب آن (ترکیب بز و ماهی) بود که به تصویرگری‌های شیطان در آن دوران شباهت داشت.
و جالبتر اینکه در اختربینی مدرن، جدی نماد آدم‌های سخت‌کوش است، اما در آسمان، یکی از کم‌کارترین صورت‌های فلکی از نظر اجرام عمقی محسوب می‌شود!
چرا جدی مهم است؟
انقلاب زمستانی: خورشید هر سال در اول زمستان دقیقاً در نقطه‌ای زیر جدی قرار می‌گیرد (امروزه به دلیل حرکت تقدیمی زمین، این نقطه به کمان منتقل شده است).
رصد اجرام عمقی: با وجود کم‌نوری، جدی میزبان کهکشان کوتوله جدی (یکی از همسایه‌های راه شیری) است.
سیارات فراخورشیدی: ستاره‌های HD 202206 و HD 204313 در این صورت فلکی، میزبان سیارات مشتری‌مانند هستند.
راهنمای رصد: چگونه جدی را پیدا کنیم؟
بهترین زمان رصد: مرداد تا آبان (در ایران حدود ساعت ۲۱ قابل مشاهده است).
مثلث راهنما:
- ابتدا ستاره‌ی نسر واقع (صورت فلکی چنگ) را پیدا کنید.
- به سمت مثلث تابستانی (نسر طائر، دنب، نسر واقع) حرکت کنید.
- در جنوب این مثلث، مثلث کم‌نور جدی را می‌بینید.
جدیدترین کشف نجومی درباره جدی
در سال ۲۰۲۳، تلسکوپ جیمز وب در این صورت فلکی موفق به رصد ابرغول سرخ عجیبی شد که در حال متلاشی‌شدن است. این ستاره که V Capricorni نام دارد، احتمالاً در آینده‌ای نزدیک به ابرنواختر تبدیل خواهد شد!
صورت فلکی جدی با آن تاریخچه‌ی اسطوره‌ای غنی و ویژگی‌های نجومی منحصر‌به‌فردش، همچون نگهبان خاموش انقلاب زمستانی در آسمان می‌درخشد. شاید به‌ظاهر کم‌نور باشد، اما برای اخترشناسان، گنجینه‌ای از اسرار کیهانی است.
اگر تلسکوپ کوچکی دارید، شبی صاف را به رصد ستاره‌های دوتایی جدی اختصاص دهید – این صورت فلکی ثابت می‌کند که گاهی کم‌نورترین اجرام، شگفت‌انگیزترین داستان‌ها را دارند.
