علائم و راه های مبارزه با آنهدونیا یا بی لذتی

«صبح من» با روانشناسی: آنهدونیا یا بی لذتی، ناتوانی در تجربه لذت در فعالیت‌هایی است که اکثر مردم آنها را لذت‌بخش می‌دانند. افراد مبتلا به آنهدونیا اغلب بی‌علاقه هستند، احساس گوشه‌گیری یا جدایی از دوستان و خانواده می‌کنند و انگیزه کمی برای تعامل با دنیای اطراف خود دارند. فقدان لذت که معمولاً به عنوان یکی از علائم کلیدی اختلال افسردگی اساسی (MDD) در نظر گرفته می شود، می تواند در سایر شرایط سلامت روان مانند اسکیزوفرنی و همچنین در افراد مبتلا به بیماری پارکینسون یا درد مزمن نیز دیده شود. گفته می شود، آنهدونیا در افراد مبتلا به افسردگی شایع تر و بارزتر است.

انواع آنهدونیا

به گزارش مجله خبری صبح من، دو نوع آنهدونیا وجود دارد: آنهدونی اجتماعی و آنهدونی فیزیکی. در اینجا نگاهی دقیق تر به هر یک و اینکه چگونه می تواند بر شما تأثیر بگذارد آورده شده است.

آنهدونی اجتماعی

افراد مبتلا به آنهدونی اجتماعی هیچ تمایل یا انگیزه ای برای تعامل با خانواده و دوستان خود ندارند. آنها همچنین از گذراندن وقت با مردم یا شرکت در موقعیت های اجتماعی لذت چندانی نمی برند.

بی لذتی اجتماعی با اختلال اضطراب اجتماعی که در آن افراد از ترس قضاوت شدن از موقعیت های اجتماعی اجتناب می کنند، یکسان نیست. در عوض، افراد مبتلا به آنهدونی اجتماعی هیچ پاداشی از تعامل با افراد دیگر دریافت نمی کنند.

آنهدونی فیزیکی

هنگامی که فردی دچار آنهدونی فیزیکی است، از تجربیات فیزیکی یا حسی مانند غذا خوردن، لمس کردن یا رابطه جنسی لذت نمی برد. آنها همچنین ممکن است متوجه تغییرات دما، حرکت، بو و صدا نشوند.

بیشتر تحقیقات مربوط به آنهدونی جسمانی حول محور اسکیزوفرنی بوده است، اما ممکن است فقدان لذت در سایر شرایط سلامت روان از جمله افسردگی ظاهر شود. در واقع، یک مطالعه قدیمی نشان داد که افرادی که سطوح بالاتری از آنهدونی فیزیکی داشتند، موارد مهم تری از افسردگی داشتند. به همین دلیل، محققان حدس می زنند که بی لذتی فیزیکی می تواند یک پیش بینی کننده برای شدت افسردگی باشد.

بیشتر بخوانید: اختلال احتکار در علم روانشناسی چیست؟

علائم آنهدونیا یا بی لذتی چیست؟

یکی از ویژگی‌های کلیدی آنهدونیا عدم لذت و علاقه به چیزهایی است که معمولاً باعث شادی افراد دیگر می‌شود. سایر علائم آنهدونیا عبارتند از:

عدم تمایل به تعامل با دنیا

افراد مبتلا به آنهدونیا تمایل خود را برای شرکت در فعالیت‌هایی که زمانی لذت بخش می‌دانستند، از دست داده‌اند. آنها همچنین در ابراز احساسات، به ویژه شادی، شادی و رضایت مشکل دارند.

از دست دادن علاقه به افراد، سرگرمی‌ها یا فعالیت‌ها

زمانی که فردی دچار آنهدونیا است، می‌تواند علاقه خود را به امتحان کردن چیزهای جدید، گذراندن وقت با دیگران، یا شرکت در فعالیت‌ها یا سرگرمی‌هایی که زمانی او را خوشحال می‌کرد، از دست بدهد. در نتیجه، ممکن است ترجیح دهند تنها باشند و روابط خود را از هم پاشیده باشند.

نمایش احساسات یا عواطف کاذب

از آنجایی که آنهدونیا می‌تواند بسیار مهم باشد، برخی از افراد سعی می‌کنند با تظاهر به خوشحالی برای پوشاندن احساسات واقعی خود، از این موقعیت قدرت بگیرند.

تلاش برای یافتن انگیزه

حتی اگر پاداشی برای یک کار وجود داشته باشد، فرد مبتلا به آنهدونیا می تواند برای خود انگیزه ایجاد کند.

به دلیل رفتارهایی مانند کناره گیری از فعالیت ها یا تغییر در الگوهای غذایی که با بی لذتی همراه است، افزایش وزن نیز امکان پذیر است.

آنهدونیا ناشی از اختلال در پردازش پاداش در مغز است. پردازش پاداش بر میل، تلاش، انگیزه و لذت تأثیر می گذارد. پردازش به لطف مدار پاداش مغز امکان پذیر است، که ساختارهای مغزی را که توانایی شما برای احساس لذت را کنترل می کند، به هم متصل می کند. مدار پاداش مسئول توزیع دوپامین، پیام رسان شیمیایی اصلی لذت بخش است.

در افراد مبتلا به آنهدونیا، چیزی مانع از پردازش دقیق امیال یا لذت های مدار پاداش می شود. اعتقاد بر این است که آنهدونیا دارای یک جزء ژنتیکی مهم است و محققان فکر می کنند ممکن است از طریق خانواده ها منتقل شود. آنهدونیا بیشتر به یک وضعیت سلامت روانی مرتبط است. همچنین ممکن است به یک بیماری عصبی مرتبط باشد.

دلایل ایجاد آنهدونیا

آنهدونیا ارتباط نزدیکی با افسردگی دارد، اما ممکن است فرد دچار افسردگی نباشد و یا احساس ناراحتی نکند. این اختلال گاهی در اثر سایر اختلالات روانشناختی مانند اضطراب، استرس، اسکیزوفرنی و اختلال دو‌قطبی به‌وجود می‌آید و حتی در افرادی که مشکلات سلامت ظاهرا نامربوطی دارند، مانند بیماری پارکینسون، دیابت، بیماری شریان کرونر و مصرف مواد مخدر نیز ممکن است مشاهده شود.

دانشمندان تصور می‌کنند که آنهدونیا ممکن است با یک‌سری تغییرات در فعالیت‌های مغز مرتبط باشد. در آنهدونیا ممکن است در تولید یا واکنش مغز به دوپامین که یک ماده شیمیایی بهبود خُلق است، مشکل ایجاد شود. برخی تحقیقات اولیه (روی موش‌ها) نشان می‌دهد که در مبتلایان به آنهدونیا، نورون‌های دوپامینی در ناحیه‌ای از مغز به‌نام قشر جلوی مغز بیش از اندازه فعال هستند و در مسیرهای عصبی جستجوی پاداش و تجربه آن‌، اختلال ایجاد می‌کنند.

برخی تحقیقات دیگر نیز به وجود ارتباط میان التهاب با افسردگی و آنهدونیا اشاره دارند. اما این اختلال همچنان زوایای پنهانی دارد و یک مشکلی چندعاملی بوده که از فردی به فرد دیگر متفاوت است و نیازمند تحقیق و بررسی بیشتری می‌باشد.

بیشتر بخوانید: چگونه با افراد زود رنج برخورد کنیم؟

عوامل مستعد کننده بیماری آنهدونیا

آنهدونیا بیشتر در افراد مبتلا به MDD رخ می دهد. جدای از افسردگی، شرایط خاصی وجود دارد که احتمال ابتلا به آنهدونیا را افزایش می دهد، از جمله: ۳۱۰۱۱۱۲

• روان‌گسیختگی
• اختلال دوقطبی
• اختلالات مصرف مواد
• بیماری پارکینسون
• درد مزمن
• اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)
• اوتیسم
• اختلالات اشتها

شدت آنهدونی شما ممکن است تحت تأثیر شرایطی باشد که دارید. به عنوان مثال، یک مطالعه نشان داد که افراد مبتلا به اسکیزوفرنی، درد مزمن، اختلال مصرف مواد و بیماری پارکینسون معمولاً سطوح خفیف تا متوسط آنهدونیا را تجربه می کنند.

تشخیص آنهدونیا

کمبود ویتامین‌ها، مشکلات تیروئید و برخی مشکلات جسمانی دیگر می‌توانند سبب تغییرات خلقی شوند. بنابراین توصیه می‌شود که پیش از مراجعه به روانشناس با مراجعه به پزشک و انجام آزمایش خون، یک چکاپ کلی از وضعیت بدن خود انجام دهید.

برای تشخیص آنهدونیا، روان‌درمانگر در مورد علائم و روحیه عمومی شما سؤالاتی خواهد کرد، بنابراین، پیش از جلسه مشاوره، لیستی از تمام علائم خود، همچون از بین رفتن احساس لذت تهیه کنید. بیان تمام علائم به روان‌درمانگر در ایجاد تصویر کامل و تشخیص اختلال مربوطه کمک شایانی خواهد کرد.

بیشتر بخوانید: افراد انعطاف پذیر چه خصوصیاتی دارند؟

آنهدونیا یا بی‌لذتی چگونه درمان و رفع می‌شود؟

آنهدونیا اختلالی است که بر روابط خانوادگی و اجتماعی تأثیر منفی زیادی می‌گذارد و همانند افسردگی، زندگی را برای فرد مبتلا پوچ و بی‌معنا می‌سازد و او را به‌سمت افکار خود‌کشی سوق می‌دهد.

به همین دلیل اختلال خطرناکی بوده و نیازمند درمان تخصصی است. درمان آنهدونیا می‌تواند چالش بر‌انگیز و طولانی باشد. معمولا درمان‌هایی که برای اختلال آنهدونیا تجویز می‌شوند، در راستای درمان اختلالات روانشناختی ایجاد‌کننده آن (مانند افسردگی) هستند.

مراجعه به پزشک

در اولین قدم برای درمان، باید به یک پزشک مراجعه شود تا علت‌های پزشکی متحمل علائم آنهدونیا را رد کند. اگر پزشک هیچ مشکل جسمانی را پیدا نکرد، لازم است که به یک روانشناس مراجعه گردد. در رابطه با فقدان لذت، روش‌های روان‌درمانی مؤثر‌تر از دارو‌درمانی و سایر روش‌ها هستند و روش‌های دیگر معمولاً برای کمک به روند روان‌درمانی انجام می‌شوند.

روان‌درمانی فقدان لذت

روانشناسان معمولاً از روان‌درمانی رفتار‌درمانی شناختی (CBT) برای کاهش علائم آنهدونیا استفاده می‌کنند و تلاش می‌نمایند تا با تغییر دیدگاه فرد به زندگی، احساس لذت را دوباره در او زنده کنند. اگر فرد همکاری لازم را  با روانشناس نداشته باشد یا روند درمان بسیار کند باشد، ممکن است برای تجویز دارو‌های کمکی به روانپزشک ارجاع داده شود.

دارو‌ درمانی آنهدونیا

معمولاً برای درمان مبتلایان به فقدان لذت از دارو‌های ضد‌افسردگی از جمله مهار‌کننده‌های انتخابی سروتونین استفاده می‌شود. در این حالت اگر فرد علاوه بر آنهدونیا به افسردگی هم دچار باشد، دارو‌ها به‌طور همزمان به درمان هر دو اختلال کمک می‌کنند. البته این دارو‌ها همیشه مؤثر نیستند و حتی برخی گزارشات نشان می‌دهند که گاهی به بد‌تر شدن علائم منجر می‌شوند.

یکی دیگر از دارو‌هایی که به‌تازگی نتایج امیدوار‌کننده‌ای را نشان داده است، کتامین است. این دارو که در اشکال مختلف در مهمانی‌های شبانه در کشور‌های غربی استفاده می‌شود، در درمان آنهدونیا و رفع علائم افسردگی مؤثر شناخته شده است. البته تأثیر آن موقتی (حدود ۴۰ دقیقه پس از مصرف) است و به تحقیقات بیشتری برای استفاده از این دارو نیاز است.

الکتروشوک‌ درمانی

اگر روان‌درمانی و دارو‌درمانی در درمان آنهدونیا مؤثر نباشند، نوع دیگری از درمان به‌نام الکتروشوک ‌درمانی (ECT) استفاده می‌شود. الکتروشوک ‌درمانی یکی از مؤثرترین روش‌های درمان افسردگی است و برخی از متخصصان اعتقاد دارند که باید دیر یا زود خصوصاً در مورد افرادی که افسردگی بدون عارضه دارند، استفاده شود.

درمان‌های دیگر آنهدونیا

درمان تحریک مغناطیسی مغز (TMS) از یک میدان مغناطیسی برای تحریک سلول‌های عصبی استفاده می‌کند و از جریان الکتریکی کمتری نسبت به الکتروشوک‌ درمانی استفاده می‌نماید و همچنین نیازی به بیهوشی عمومی ندارد. تحریک مغناطیسی مغز می‌تواند افسردگی افرادی را که به دارو پاسخ نمی‌دهند، درمان کند.

گزینه نهایی درمان آنهدونیا، تحریک عصب واگ (VNS) است. در این درمان، پزشک یک دستگاه پزشکی ضربان‌ساز را در قفسه سینه فرد قرار می‌دهد. سیم‌های این دستگاه، تکانه‌های الکتریکی منظمی را ایجاد می‌کنند که مغز فرد را فعال می‌کند.

بیشتر بخوانید: چرا به دیگران حسادت می کنیم؟

نکته پایانی

به‌خاطر داشته باشید که ارزیابی شخصی شما از وضعیت روحیتان و ارتباط دادن علائم درونی به یک اختلال روانشناختی کار کاملاً اشتباهی بوده و گاهی سبب ترس و اضطراب و وخیم‌تر شدن مشکلات روحی شما می‌شود. در واقع، تصویری که شما از خود ترسیم می‌کنید با تصویری که یک روانشناس از شما دریافت می‌کند، کاملاً متفاوت است و باید اجازه دهید که روان‌درمانگر مشکل شما را مشخص نماید.

گردآوری و تنظیم: مجله خبری صبح من

کانال «صبح من» در بله:
https://ble.ir/sobheman
کانال «صبح من» در ایتا:
https://eitaa.com/Sobheman
«صبح من» در واتساپ:
https://whatsapp.com/channel/0029VazETlaInlqILVatKt0A