«صبح من» با گردشگری: در شمال غرب کشور و در نزدیکی شهر اسکو می‌توانید یکی از اعجاب‌آورترین روستاهای ایران را ببینید. روستایی صخره‌ای و اسرارآمیز که در پای دامنه‌های کوه آتشفشانی سهند جا خوش کرده است. این روستا یکی از نمونه‌های نادر روستاهای صخره‌ای جهان است که کماکان مردمانش در خانه‌های سنگی که به آن کران می‌گویند، زندگی می‌کند.
به گزارش مجله خبری صبح من، اگر دوست دارید با این مکان جادویی بیشتر آشنا شوید، در سفر به طبیعت زیبای منطقه کندوان تبریز و بازدید از معماری صخره‌ای حیرت‌انگیز آن هم‌سفر ما باشید.
معرفی روستای کندوان تبریز
کندوان یکی از شگفت‌انگیزترین روستاهای صخره‌ای ایران و جهان و از جاهای دیدنی استان آذربایجان شرقی است که در دل صخره‌های کله قندی جای گرفته است و به روستای کله قندی نیز شناخته می‌شود. این روستای ییلاقی و تاریخی، در پای دامنه‌های کوه آتشفشانی سهند و در کنار رودخانه کندوان قرار دارد. کوهستانی بودن منطقه سبب ایجاد جویبارهایی در سطح مناطق شیب‌دار شده است که به‌سمت دره حرکت می‌کنند و سرشاخه‌های اولیه این رودخانه را تشکیل می‌دهند. در اطراف این روستا مراتع سرسبز زیبایی وجود دارد که عشایر زیادی را به آن جا می‌کشاند. سراسر شرق دره را نیز درختان بید کوهستانی، گردو، نارون و بادام تشکیل می‌دهد.
ویژگی شاخص کندوان معماری صخره‌ای و منازل روستایی آن است که از طریق حفر سنگ‌های کله قندی معروف به کران پدید آمده است
این صخره‌های کله قندی در اثر فعل و انفعالات آتشفشانی کوه‌های سهند ایجاد شده‌اند. توده‌ها و گدازه‌های مذاب آتشفشانی، به‌وسیله باد، برف و باران در طی هزاران سال متمادی شکل گرفته و به فرم کران درآمده است و چنین منظره اعجا‌ب‌آوری در یکی از خوش آب‌وهواترین نقاط ایران ایجاد شده است.
روستای کندوان در اردیبهشت ۱۳۷۶ در فهرست میراث ملی کشور به ثبت رسیده است. از ویژگی‌های دیگر این روستا، که آن را در میان روستاهای معروف صخره‌ای جهان مانند «گورمه» ترکیه و «داکوتای» آمریکا زبانزد کرده، جریان زندگی در آن است. در حالی که این روستاها متروکه و خالی از سکنه هستند؛ مردمان کندوان همچنان به مانند گذشته در داخل خانه‌های سنگی که درون صخره‌ها کنده‌اند، زندگی می‌کنند؛ به همین علت، کندوان یکی از نمونه‌های زنده معماری صخره‌ای و در حال سکونت دنیا محسوب می‌شود.
علت شکل‌گیری روستای کندوان
شکل‌گیری روستای کندوان و صخره‌های کله قندی آن مرهون موهبت طبیعت و فعالیت آتشفشانی کوه سهند است. ارتفاعات سهند یکی از مهم‌ترین کوه‌های آتشفشانی خاموش ایران است. از دهانه‌های قلل آتشفشانی سهند و دیگر کوه‌های آتشفشانی، طی هزاران سال، مواد مذاب بیرون جهیده است. این گدازه‌ها در طی قرون متمادی روی هم انباشته شده و به‌تدریج روی آن‌ها پوسته‌ای از سنگ توف (Tuff) در طبقات مختلف ایجاد شده است.
توف‌ها و گدازه‌های آتشفشانی، به‌وسیله باد، باران و برف در طی هزاران سال متمادی تغییر شکل یافته و به فرم کران در آمده است و کم کم قسمت‌های کم مقاومت و کمتر سخت کران، ریخته و بخش‌های سخت‌تر باقی مانده و وضعیت کنونی را ایجاد کرده است که بیشتر به معجزه طبیعت شباهت دارد.
باد و باران مفرط به‌خصوص در کران‌های بخش ورودی روستای کندوان بیشتر مؤثر بوده و صدمه زیادی به آن‌ها وارد کرده است؛ در صورتی که در شرق و انتهای روستا به خاطر وجود تپه‌های مرتفع، کران‌ها بلندتر و سالم‌تر باقی مانده‌اند.
قدمت روستای کندوان
در مورد ساکنان اولیه روستای کندوان و قدمت آن نظریات متعددی وجود دارد. گفته شده مردمان این روستا عشایری بودند که قبلا از کندوان به‌عنوان ییلاق استفاده می‌کرده‌اند و از خانه‌های حفر شده در داخل کران‌ها، به‌عنوان منزل موقتی بهره می‌برده‌اند که بعدها زحمت کوچ را کم کردند و در آن جا ساکن شدند.
برخی دیگر معتقدند که در گذشته عده‌ای از جنگجویانی که از این محل می‌گذشتند، به‌علت موقعیت مناسب محل از نظر نظامی، به‌خصوص موقعیت توپوگرافی آن که نفوذ از بالای دامنه را غیرممکن می‌سازد، آن را به‌عنوان پناهگاه خود برگزیدند و شروع به حفر خانه‌ها در داخل کران‌ها کردند.
عده‌ای نیز این روستا را مربوط به دوره‌های پیش از اسلام می‌دانند؛ اما روایتی که از بقیه قوی تر است قدمت روستای کندوان را به زمان حمله مغولان به ایران نسبت می‌دهد. گفته می‌شود هنگامی که مغولان به این منطقه حمله کردند، مردمان روستای زیرزمینی حیله‌ور که در نزدیکی کندوان و دو کیلومتری غرب آن زندگی می‌کرده‌اند به صخره‌های کندوان پناه آوردند و با کندن داخل این صخره‌ها خانه‌های خود را برپا کردند. البته عوامل دیگر مانند بلایای طبیعی و سیل نیز در جابه‌جای اهالی حیله ور به کندوان موثر بوده است.
وجه تسمیه کندوان
کندوان از دو کلمه «کند» و «وان» تشکیل شده است که کند در زبان ترکی به‌معنای روستا است؛ وان نیز پسوند اسم مکان است.
برخی می‌گویند که کندوان از کلمه کندن و کنده گان یا کندوی عسل مشتق شده است که به خاطر خوش آب‌وهوایی منطقه، پرورش زنبور عسل از دیر باز در این روستا رایج بوده است؛ یا اینکه کنده‌‌های تو خالی به کندوهای (کندی‌ها) غلات شباهت دارند و احتمالا از این کلمه اقتباس شده است.
بر اساس نظر دیگری، کندوان همان «کندیوان» یا «کندئوان» یک کلمه مرکب از سه جزء «کندی»، «ائو»، «ان» است که کندی به‌معنای خود و ائو به‌معنای خانه و ان پسوند مکان است. پس کندوان معنی «خانه‌ای از خود» را می‌دهد.
معماری روستای کندوان
مردم کندوان در فضاها و خانه‌هایی زندگی می‌کنند که در اصطلاح محلی به آن‌ها قیه (صخره) یا کران گفته می‌شود. اصطلاح کران از کلمه کراندن به معنی زخم زدن و بیرون ریختن و کندن هر شیء آمده است البته شاید به معنی بی‌کران هم باشد. آن‌ها بر اساس نیاز و تا آن جا که نوع سنگ‌ها امکان کندن را می‌داده است، درون صخره‌های مخروطی شکل را می‌کندند و به‌صورت فضاهای زندگی در می‌آوردند. کران‌ها به‌صورت چندتایی، جفتی، تکی، مخروطی شکل و دوک مانند و از جنس لاهار و ایگنمبریت هستند، بلندی این کران‌ها به بیش از ۶۰ متر نیز می‌رسد.
اولین کران‌های حفر شده که در آن‌ها سکونت یافته‌اند، در قسمت مرکزی روستا و در اطراف مسجد جامع قدیمی واقع شده و با افزایش جمعیت و نیاز به فضاهای سکونت بعدی، ابتدا صخره‌های غربی و در ادامه صخره‌های شرقی حفر شده‌اند. در ضمن اولین شرط ازدواج برای جوانان، داشتن خانه‌ای حفر شده بوده است که هنگام ازدواج توسط فامیل‌های پسر کنده می‌شد.
شکل‌گیری افقی خانه‌ها به‌دلیل نبود صخره‌های طبیعی است. از سوی دیگر برای جلوگیری از شکستن صخره‌ها، ضخامت دیوارها باید زیاد باشد که این موضوع مانع گسترش بیش از اندازه خانه‌ها می‌شود؛ طوری که اگر تعداد طبقات زیاد باشند، از مقاومت بنای صخره‌ای کاسته می‌شود. به این ترتیب، شکل‌گیری بناها به‌طور کامل تحت تأثیر عوامل جغرافیایی است.
فضاهای داخلی کران‌ها و تعداد طبقات و فرم آن‌ها بستگی به حجم و شکل آن‌ها دارد و عموما دو طبقه است، ولی کران‌های سه و چهار طبقه نیز وجود دارد که طبقه همکف طویله، طبقه اول مسکونی، طبقه دوم اتاق مهمان و طبقه سه انبار است. ارتباط کران‌های طبقات بالایی از طریق پله‌های زیبایی از بدنه خود کران امکان‌پذیر است و از داخل هیچ نوع ارتباطی وجود ندارد. تنها ارتباط داخلی در یکی از کران‌ها مشاهده می‌شود که پلکان داخلی، آستانه طبقه همکف را به زیرزمین (انبار) متصل می‌کند. ابعاد کران‌ها نیز به‌علت رعایت مسئله ایمنی و ایستایی آن‌ها نسبتا کوچک است و در مواردی که نیاز به فضاهای بزرگ‌تری همانند مسجد و آغل بوده، در وسط کران‌ها، ستون‌های قطوری از خود سنگ تراشیده‌اند تا موجب ایستایی سقف‌ها شود.
به‌طور کلی کران‌ها شامل فضای اصلی، یوک یری (جای رختخواب)، مطبخ، گزنه (صندوق خانه)، آستانا (ورودی)، آستانه، پنجره و آبریزگاه است.
فضای اصلی
فضای اصلی کران‌ها به‌عنوان نشیمن، اتاق پذیرایی و خواب مورد استفاده قرار می‌گیرد. در برخی از کران‌ها محل خواب به‌صورت سکویی سنگی و با ارتفاع نسبتا کم و مفروش به گلیم و جاجیم در قسمتی از اطاق اصلی تعبیه شده و افراد خانواده روی آن می‌خوابند. هنگام ورود به اکثر اتاق‌های اصلی در قسمت راست آن‌ها محلی مخصوص قرارگیری ظروف آب، شیر و لبنیات وجود دارد که جهت هدایت آب‌های زاید آن سوراخی به بیرون از کران کنده شده است. در دیوارهای جانبی طاقچه‌ها و رف‌هایی کنده شده که وسایلی نظیر چراغ و کتاب و آیینه در آن‌ها گذاشته می‌شود جهت نصب چراغ در برخی از کران‌ها گیره‌هایی از وسط سقف تعبیه شده است.
کف اطاق‌های اصلی توسط پالاس و گلیم و فرش‌های دست‌باف محلی مفروش شده است در اکثر اتاق‌های اصلی، تنور نان پزی وجود دارد که پیش از این علاوه بر طبخ، در زمستان‌ها نیز خاصیت گرمادهی داشته است؛ ولی اکنون به‌علت استفاده ساکنان از نفت در گرمایش اتاق‌های اصلی، تنورهای درونی از کار افتاده و جهت طبخ از تنورهای داخل مطبخ یا از تنورهای خارج از کران‌ها استفاده می‌شود و در نتیجه عدم ایجاد دود ناشی از تنور در داخل دیواره کران‌ها را سفیدکاری کرده‌اند. پیش از این، سفید کاری با خاک سفیدی که در محل موجود بوده، انجام می‌گرفته است؛ ولی در حال حاضر با گچی که از اسکو آورده می‌شود، انجام می‌گیرد.
تنورها به‌صورت حفره‌هایی گرد هستند که در کف سنگی کران‌ها حفر شده و اکثرا جهت تهویه دود ناشی از طبخ به حفره‌های قیفی شکل طبیعی منتهی میشوند. تقریبا همه خانه‌ها را با تیشه دستی کنده‌اند؛ ولی چنان ظرافت و دقتی در ساختن دیوارها، طاقچه‌ها، جای درها و پنجره‌ها به کار برده‌اند که تصور اینکه روزی همه این فضاها پر بوده و آن‌ها را با تکه تکه کندن سنگ به وجود آورده‌اند، کمی دشوار است.
یوک یری
محل نسبتا بزرگ و مسطحی در دیواره اطاق اصلی است که جهت گذاشتن لحاف، تشک، جاجیم و لباس مورد استفاده قرار می‌گیرد و به‌وسیله پرده از فضای اصلی جدا می‌شود.
آستانا
قسمت ورودی هر کران در اصطلاح محلی آستانا نامیده می‌شود و دو نوع است. در برخی کران‌های بزرگ که محدودیت فضایی وجود ندارد، ورودی جداگانه وجود دارد و شست‌وشوی ظروف و لباس و حتی خود اهالی خانه نیز در این قسمت انجام می‌گیرد؛ ولی در کران‌های کوچک‌تر جهت جلوگیری از ورود آب به محل نشیمن محل آستانا توسط دیواره کوتاه سنگی از بخش اصلی نشیمن جدا شده و کار شست‌وشو در قسمتی از خود محل نشیمن انجام می‌گیرد. محل شست‌وشو به‌صورت حوضچه سیمانی است که به آب لوله‌کشی روستا متصل است و سوراخی به بیرون جهت دفع آب‌های زائد دارد.
مطبخ
آشپزخانه معمولا خارج از اتاق اصلی و در مجاورت آن قرار دارد. گاهی نیز در داخل کران اصلی، با استفاده از تنور آشپزی انجام می‌گیرد.
صندوق خانه (گزنه)
گزنه به انبارهای کوچک درون کران گفته می‌شود که مایحتاج هفتگی خانوار از قبیل حبوبات گندم، جو و آرد در آن‌ها نگهداری می‌شود.
درب‌های ورودی
ساکنان روستای کندوان در خانه‌ها را به‌دلیل حفظ امنیت گونه‌ای قرار داده‌اند که امکان ورود حیوانات وحشی و نیز دشمنان احتمالی به داخل خانه‌ها وجود ندارد و درب‌ها و پنجره‌ها را کمی داخلی‌تر نصب می‌کنند. با توجه به‌سختی و محدودیت حفر آن‌ها را به ارتفاع ۱٫۶ تا ۱٫۵ متر و عرض۱٫۳ تا ۱ متر حفر کردند و اکثرا از نوع چوب هستند که در سال‌های اخیر تعداد بسیار کمی از آن‌ها تبدیل به درهای آهنی شده‌اند.
پنجره‌ها
با توجه به افزایش قطر و ضخامت قسمت‌های پایین کران‌ها، نورگیرها در طبقات بالای کران‌ها قرار گرفته‌اند و هر فضایی دارای حداقل سطح نورگیری است. جنس پنجره‌ها اکثرا چوبی وبه شکل چهارخانه با قطعات کوچک است. جهت جلوگیری از ورود برف و باران به درون فضاها، پنجره‌ها در داخل فضای دیوارها تعبیه شده‌اند.
آبریزگاه‌ها
در کندوان به‌علت آهکی بودن نوع خاک و مشکلات دفع فاضلاب و همچنین به‌علت نیاز و مصرف فضولات انسانی، کندن چاه فاضلاب مرسوم نیست؛ از این‌رو، آبریزگاه‌ها اکثرا در کنار معابر و در خارج از کران‌های مسکونی قرار گرفته و به‌صورت اطاقکی دست‌ساز و دو طبقه است که طبقه پایین به‌صورت انبار فضولات است و با توجه به شیب زمین چند محل نشیمن و انباره داشتند. برخی آبریزگاه‌ها دارای دو چاه است که در صورت پر شدن یکی، تا خشک شدن و استفاده از فضولات آن، از چاه دیگری استفاده می‌کنند.
این فضولات را با خاکستری که از تنورها به دست می‌آید، مخلوط و خشک کرده و جهت تقویت خاک مزارع و باغات و رشد محصولات، به‌صورت کود استفاده می‌کنند. پیش از این، هر چند خانوار از یک آبریزگاه مشترک استفاده می‌کرد؛ ولی در حال حاضر به‌دلیل مسائل بهداشتی هرکس مجبور به تعبیه آبریزگاه خصوصی در حریم کران خود شده است؛ ولی به‌ندرت در محل‌هایی که محدودیت فضایی وجود دارد، آبریزگاهی مورد استفاده مشترک دو خانوار قرار می‌گیرد.
کوچه‌های روستای کندوان
مسیرهای پیاده در روستای کندوان در حقیقت همان شیارهای ناشی از جریان تخریبی آب‌های جاری است. روی بعضی از این شیارها پله‌هایی از چوب ساخته‌اند تا رفت‌وآمد در آن ساده شود. پله‌های سنگی در فضاهای بیرون اغلب با ارتفاع بسیار بلند ساخته شده و روستاییان بدون احساس ناراحتی از آن بالا و پایین می‌روند. راه‌های ارتباطی بین مخروط‌ها بسیار باریک است؛ ولی با این همه آنان در عبور و مرور از آن‌ها احساس ناراحتی نمی‌کنند.
گسل‌ها مجموع بافت کندوان را به چند رشته تقسیم می‌کنند و در عین حال که از نظر سیمای ده، لبه و حد تلقی میشوند، نقش هدایت فاضلاب و آب باران و برف را نیز به طرف رودخانه به عهده دارند و اغلب برف‌هایی که به پهنه کوه و بالای مجموعه مخروط‌ها می‌نشیند، از این گسل‌ها جاری می‌شود و به رودخانه می‌ریزد.
شگفتی‌های معماری روستای کندوان
جدار کران‌ها سخت بوده و به‌عنوان عایق عمل می‌کنند. به همین دلیل داخل کران‌ها در تابستان خنک و در زمستان گرم است و تبادل حرارتی نیز در این کران‌ها محسوس نیست. این ویژگی به‌دلیل این است که در طی زمان، دیواره‌های سست کران‌ها در اثر بارش فراوان و بادهای تند منطقه‌ای فرسایش یافته و از بین رفته‌اند و تنها قسمت‌های سخت سنگین توف آن‌ها باقی مانده است.
با توجه به اقلیم منطقه کندوان، سنگ‌های کندوان از مقاومت بالایی برخوردار هستند و از هر نوع گزندی مصون هستند.
دیواره کران‌ها به‌دلیل حفره‌های طبیعی موجود در این مخروط‌ها گویای این نکته است که ضمن به وجود آمدن این مجموعه، هوا یا گازهای موجود در داخل خمیره مخروط‌ها، آزاد شده و حفره‌هایی به‌صورت سوراخ‌های بزرگی به وجود آمده‌اند یا اینکه احتمال دارد که مواد سبک‌تری در داخل آن‌ها وجود داشته که به‌تدریج در اثر عوارض و عوامل طبیعی از بین رفته‌اند و جای آن‌ها به‌صورت حفره‌های بزرگی خالی باقی مانده است که در ایجاد روشنایی طبیعی و تهویه کران مؤثرند.
جهت قرارگیری کران‌ها اکثرا رو به جنوب است و نحوه قرارگیری کران‌ها در کنار یکدیگر موجب شکسته شدن باد می‌شود. مردمان کندوان نیز با آگاهی در و پنجره‌ها را در داخل فضای دیوار حفر کردند تا مانع ورود برف و باران به داخل کران‌ها شوند. این امر در ایجاد عمق و سایه نیز کمک‌کننده است.
چون کران‌ها در قسمت شمالی روستا واقع شده‌اند، سطوح مخروط‌ها به‌طور کامل از نور آفتاب جنوب برخوردار است. باد معمولا در راستای طول دره، یعنی از جهت شرق و غرب می‌وزد. درمجموع، این عوامل نورگیری و تهویه طبیعی واحدهای مسکونی این روستا را حاصل می‌کنند.
بیشترین سطوح پنجره‌ها نیز در سمت جنوبی کران‌ها واقع شده‌اند تا در طول روز کران‌ها از نور طبیعی و گرمای بیرون حداکثر استفاده را کنند. در سمت شمالی هیچ‌گونه روزنه‌ای وجود ندارد. در کران‌های غربی روستا به‌دلیل آفتاب شدید ظهر در این ناحیه عمق فرورفتگی‌ها را بیشتر کرده‌اند.
ساکنان منطقه کندوان، منازل مسکونی خود را در طبقات اول و دوم احداث کرده و طبقه همکف را به آغل‌های خود اختصاص دادند. همچنین با اختصاص طبقه همکف یا زیرین به‌عنوان آغل از گرمای این فضا که باعث گرم شدن منطقه مسکونی می‌شود نیز بهره‌مند میشوند.
از دلایل دیگر مسکونی نبودن طبقات زیرین کران‌ها عدم وجود نورگیرها در طبقات زیرین است که این فضاها روشنایی لازم را نداشته است. همچنین باین فضاها نورگیر ندارند و دارای نم و رطوبت بسیار هستند. همچنین درون این فضاها جلبک‌ها رشد می‌کنند.
در بعضی از این خانه‌ها علاوه بر اتاق‌ها، با دقت و حوصله، بالکن وسیع و کشیده‌ای نیز، جلو پنجره‌ها کنده و درست کرده‌اند. درها و پنجره‌های باریک به این بالکن‌ها باز میشوند. زنان با ذوق در قسمت‌هایی از این بالکن‌ها، گلدان‌های گل گذاشته‌اند و در مواقعی، بندی بر آن‌ها کشیده و لباس‌های رنگارنگ شان را روی آن پهن می‌کنند تا خشک شود. شکل این بالکن‌ها با هم متفاوت و متنوع بوده و بیشتر تابع شکل و فرم کوهی هستند که در آن کنده شدند و این تراس‌ها فقط در جبهه جنوبی دیده میشوند.
آب و هوای روستای کندوان
روستای کندوان در ارتفاع ۲,۲۰۰ متری از سطح دریا قرار دارد و روستایی ییلاقی، کوهستانی و سردسیر با آب و هوایی مطبوع در تابستان است. در فصل‌های پاییز و زمستان روستای کندوان آب و هوای سردی دارد؛ به‌گونه‌ای که مردمان آن ۱۸۰ روز از سال را در شرایط یخبندان می‌گذرانند.
شغل مردم روستای کندوان
حرفه اهالی کندوان تحت تأثیر آب‌وهوا و اقلیم این منطقه است. به‌علت ارتفاع بالا و وجود برف در تمام مدت سال و ذوب تدریجی برف‌ها، مراتع طبیعی در اطراف روستا وجود دارد که همین امر موجب شده تا دامداری جزو فعالیت‌های اصلی اهالی به شمار رود. کشاورزی دیمی نیز در دامنه‌ها و زمین‌های ناهموار منطقه در مسیر چشمه‌سارهای پرآب کوهستانی انجام می‌شود. باغداری نیز از دیگر شغل‌های مردمان این روستا است.
سوغات روستای کندوان
عسل کوهستان یکی از مهم‌ترین محصولات کندوان است. لبنیات، آب‌معدنی، گردو، گیاهان دارویی، دوشاب یا شیره انگور، عسل و بادام از خوراکی‌هایی است که می‌توانید با خود از این روستا سوغات ببرید. همچنین گلیم، جاجیم و روسری‌های کلاقه‌ای نیز از صنایع دستی تولید شده این مردمان است.
خشکبار یکی دیگر از سوغات خطه آذربایجان است که به برکت آب و هوای مناسب در اکثر مناطق استان، محصولات خشکبار با کیفیت عالی عرضه می‌شود. در صورتی که در فصل تابستان به کندوان سفر کردید، از میوه‌های خوش‌مزه این فصل و این روستا مانند زردآلو و آلبالو غافل نشوید.
گاهی نیز در ایام نوروز نمایشگاه صنایع دستی در ورودی روستا برگزار می‌شود و هنرهای سنتی و سوغات کندوان در معرض نمایش و فروش قرار می‌گیرد. چاپ باتیک به‌عنوان هنر منحصربه‌فرد منطقه اسکو، سفال، انواع هنرهای چوبی از جمله منبت، معرق و کنده‌کاری، بافته‌های داری مانند قالی و گلیم و ورنی، شیشه‌گری سنتی، سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی، غذاهای محلی و خشکبار، همراه با عسل بسیار مرغوب کندوان و دیگر سوغاتی‌های استان در این نمایشگاه وجود دارد که می‌توانید از آن‌ها خرید کنید.
جاهای دیدنی روستای کندوان
معماری صخره‌ای روستای کندوان مهم‌ترین دلیل جذب گردشگران است. معماری حیرت‌انگیز و اعجاب‌آور که هر بیننده‌ای را برای لحظاتی هم که شده میخ‌کوب می‌کند. غیر از معماری زیبای کندوان، طبیعت سرسبز و تماشایی با مناظر دلکش آن نیز بسیار دیدنی است. آب و هوای مطبوع کوهستانی، وجود رودخانه پرآب، مناطق ییلاقی اطراف روستا و باغات سرسبز منطقه از دیگر جذابیت‌های این روستای ییلاقی است.
چشمه آب‌معدنی کندوان خاصیت درمانی دارد و از دیگر بهانه‌های مسافران برای سفر به این روستا محسوب می‌شود. آب این چشمه جزو آب‌های کربنات کلسیم سرد با دمای ۱۰ درجه است و کمترین میزان آهک را دارد و برای بیماران کلیوی بسیار مفید است.
کندوان در زمان حاضر
امروزه هرچند زندگی در کران‌های کندوان همچنان ادامه دارد، در طول زمان با افزایش جمعیت در روستای کندوان خانه‌هایی با ساختار متفاوت از کران‌ها با به کارگیری سنگ لاشه و ملاط گلی ساخته شد. در طی ده‌های اخیر توسعه جدید روستا با ساختار و مصالح جدید سنگ، آجر، سیمان و تیرآهن در قسمت جنوب محور اصلی و نزدیک به ورودی روستا صورت گرفته است.
از دلایل اصلی این ساخت‌‌وسازها که بر سیما و منظر بافت روستای کندوان تأثیر گذاشته است می‌توان به فضای داخلی مرطوب و نامناسب کران‌ها، عدم توانمندی روستاییان در تجهیز بهینه فضای داخلی کران‌ها، فشار بسیار کم آب لوله‌کشی در داخل کران‌ها، دوری از ورودی اصلی روستا و مناسبات اقتصادی، عدم دسترسی مناسب به رودخانه و نیز چشمه روستا اشاره کرد. بیشتر بخش‌های افزوده شده خانه‌ها در این منطقه بعد از انقلاب اسلامی صورت گرفته است.
در حال حاضر عواملی معماری کندوان را تهدید می‌کند. نفوذ آب، فشار، تغییرات دما و عوامل این‌چنینی موجب شکست کران‌ها شده است. افزایش بی‌شمار گردشگران بدون داشتن برنامه و فراهم آمدن زیرساخت‌های لازم و هماهنگ با بافت کندوان موجب آسیب رسیدن به این روستای صخره‌ای و تاریخی ارزشمند شده است. این مسائل روند ثبت جهانی این روستا را در فهرست میراث جهانی یونسکو با مشکل مواجه کرده است.
روستای کندوان کجاست؟
روستای کندوان یکی از جاهای دیدنی اسکو استان آذربایجان شرقی است که در فاصله ۶۵ کیلومتری شهر تبریز، و ۱۸ کیلومتری از شهرستان اسکو، در میان درهای در کنار رودخانه کندوان واقع شده است. این روستا در دامنه شمالی ارشد داغ و قسمت غربی رشته کوه سهند به‌صورت پلکانی و با شیب تند حدود ۷۰ درجه قرار گرفته است.
مسیر روستای کندوان
برای رسیدن به روستای کندوان باید راهی استان آذربایجان شرقی شوید و مسیر شهر اسکو را در پیش بگیرید. بعد از گذر از اسکو و شهر اسفنجان به یک دوراهی در هفت کیلومتری جاده می‌رسید. راه سمت چپ شما را به روستای کندوان می‌رساند.
چنانچه بدون وسیله شخصی راهی این سفر شدید، در شهر اسکو پرس‌وجو کنید و سراغ ماشین‌های که به‌سمت روستای کندوان می‌روند را بگیرید.
فاصله کندوان تا تبریز: ۶۲ کیلومتری جنوب غربی تبریز
آدرس روستای کندوان: استان آذربایجان شرقی، ۱۸ کیلومتری جنوب شهر اسکو
بهترین فصل سفر به روستای کندوان
روستای کندوان در پاییز و زمستان و بهار آب‌وهوای سردی دارد و میزان بارندگی در این منطقه زیاد است، بنابراین در این فصل‌ها ممکن است با بارش شدید برف و یخبندان مواجه شوید. در ابتدای بهار نیز کندوان هوای بسیار خنکی دارد. بهترین زمان سفر به این روستا اواخر بهار و فصل تابستان است.
اقامت در روستای کندوان
در روستای کندوان اقامتگاه‌های متعددی وجود دارد که می‌توانید زندگی در کران‌ها و خانه‌های کله قندی را برای یک شب هم شده تجربه کنید. اهالی روستا نیز خانه‌های خود را به مسافران و گردشگران اجاره می‌دهند.
برخی از اقامتگاه‌های روستای کندوان در ادامه معرفی شده‌اند:
هتل بین‌المللی صخره‌ای لاله کندوان: سومین هتل صخره‌ای در دنیا و نخستین هتل صخره‌ای زنده در دنیا
اقامتگاه بوم گردی هما: جنب مدرسه قدیمی
اقامتگاه بوم گردی مولایی: مقابل حمام قدیمی کندوان
اقامتگاه بوم گردی داریوش: مقابل چشمه آب معدنی
اقامتگاه بوم گردی سیروس رنجبر: محله گیله جان
اقامتگاه بوم گردی تورال (احمد رییسی)، اقامتگاه بوم گردی اصلانی و …
هزینه‌های سفر به کندوان
هزینه سفر به کندوان با توجه به قیمت هتل، رستوران، حمل‌ونقل و بازدید از دیدنی‌های روستا بسیار متغیر است؛ با این وجود برای هر قشر و هر سلیقه‌ای، سفری به‌یادماندنی خواهد بود.
هزینه حمل و نقل
از تهران تا کندوان حدود ۶۷۰ کیلومتر است که طی این مسیر به‌وسیله خودروی شخصی تقریبا ۷٫۵ ساعت طول می‌کشد. با توجه به نوع خودروی شما، میزان مصرف بنزین و استفاده از کولر، هزینه بنزین برای این مسافت مبلغی حدود ۱۲۰ هزار تومان در نیمه اول سال ۱۴۰۱ خواهد شد.
با توجه به موقعیت کوهستانی روستای کندوان و وسعت کم این جاذبه گردشگری، استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی برای دسترسی مستقیم به این مکان وجود ندارد؛ اما می‌توانید به‌وسیله قطار، هواپیما و اتوبوس خود را به تبریز برسانید و از آنجا با سواری یا اتوبوس به‌سمت کندوان حرکت کنید.
هزینه بلیط اتوبوس تهران به تبریز ۱۶۹ هزار تومان، هزینه بلیط هواپیما بین ۸۸۰ هزار تومان تا بالاتر از دو میلیون تومان و هزینه بلیط قطار نیز از ۱۱۸ هزار تومان تا ۲۷۰ هزار تومان در نیمه اول سال ۱۴۰۱ است. هزینه سفر از تبریز تا کندوان (اتوبوس و تاکسی) نیز حدود ۶۰ هزار تومان در سال ۱۴۰۱ می‌شود. از آنجا که روستای کندوان کوچک است، برای تردد در روستا به وسیله نقلیه نیاز نخواهید داشت.
هزینه اقامت
روستای گردشگری و کوهستانی کندوان، هتلی پنج ستاره دارد که هزینه یک شب اقامت برای دو نفر بسته به نوع اتاق حدود ۱,۰۹۰,۰۰۰ تا ۲,۸۳۵,۰۰۰ تومان می‌شود. علاوه بر آن، اقامتگاه‌های بوم‌گردی متعددی در این روستا فعالیت می‌کنند که هزینه یک شب اقامت در آن‌ها در سال ۱۴۰۱ بین ۳۰۰ هزار تومان تا ۱,۲۰۰,۰۰۰ تومان است.
هزینه خورد و خوراک
رستوران و کافی شاپ هتل صخره‌ای کندوان و همین طور رستوران باغ فدک کندوان، بهترین گزینه‌های پیش روی شما برای صرف غذا هستند. هزینه هر وعده غذا قطعا به نوع غذا بستگی دارد که به‌عنوان مثال برای آبگوشت، چلو کباب و چلو جوجه حدود ۵۰۰,۰۰۰ تومان، برای چلو برگ ۱۰۰,۰۰۰ تومان، چلو سلطانی ۱۵۰,۰۰۰ تومان، چلو وزیری و چلو بختیاری ۹۰,۰۰۰ تومان، قرمه سبزی ۴۰,۰۰۰ تومان باید بپردازید. هزینه نوشیدنی و مخلفات کنار غذا را نیز به مبلغ اضافه کنید.
بودجه پیشنهادی برای گذران یک شب در کندوان
بودجه پیشنهادی برای گذراندن یک شب در روستای کندوان با کمترین هزینه حدود ۱,۰۰۰,۰۰۰ تومان در سال ۱۴۰۱ برای دو نفر است که این مبلغ با توجه به هزینه سفر با خودروی شخصی محاسبه شده است. در صورتی که از هواپیما برای سفر به تبریز استفاده کنید، هزینه‌های شما در این بخش با توجه به قیمت بلیط هواپیما حدود ۱,۷۰۰,۰۰۰ تومان و با اتوبوس و قطار به‌ترتیب مبلغی بین ۱,۰۷۰,۰۰۰ تا ۱,۲۰۰,۰۰۰ خواهد بود.
در نظر داشته باشید که در سفر به این روستا، مبلغی را برای خرید سوغاتی مانند عسل کنار بگذارید.
دیدنی‌های اطراف روستای کندوان
روستاگردی در کندوان را با دیدن سایر جاذبه‌های دیدنی این منطقه کامل کنید. یکی از نزدیک‌ترین مکان‌های تماشایی به کندوان روستای حیله ور است که در همسایگی و دو کیلومتری آن قرار دارد. روستایی زیرزمینی و اسرارآمیز که چیزی از اعجاز و شگفتی کندوان کم ندارد.
پرسش‌های متداول
کندوان کجاست؟
روستای کندوان در ۱۸ کیلومتری شهر اسکو و ۶۲ کیلومتری شهر تبریز واقع است.
بهترین زمان سفر به کندوان کدام فصل است؟
کندوان روستایی ییلاقی است که هوای بسیار سردی در فصل زمستان و آب‌وهوای مطبوع و دلپذیری در تابستان دارد.
آیا امکان اقامت در روستای کندوان وجود دارد؟
روستای کندوان دارای هتلی ۵ ستاره و اقامتگاه‌های متعدد جهت پذیرایی از مسافران است.
سوغات روستای کندوان چیست؟
عسل، لبنیات، خشکبار، صنایع دستی و میوه‌های تابستانی از سوغات روستای کندوان است.
