«صبح من» با زندگی: شاید باورش سخت باشد که کوچه‌ای تنگ و ترش و در مجاورت بازار دروازه‌نو، روزگاری یکی از اعیانی‌ترین کوچه‌های پایتخت بود. آنقدر که تهرانی‌ها نامی عجیب روی آن گذاشتند و هنوز هم برخی از موسفیدان بازار این کوچه را با نام قدیمی‌اش یعنی کوچه صدتومانی‌ها می‌شناسند. راز نامگذاری این کوچه را در ادامه بخوانید.
به گزارش مجله خبری صبح من، روزگاری نه چندان دور همین کوچه تنگ و ترش حوالی بازار دروازه‌نو در نزدیکی میدان محمدیه، پر بود از خانه‌های اعیانی و محل زندگی ثروتمندان و پولدارهای پایتخت به حساب می‌آمد. اکنون در این کوچه قدیمی دیگر نشانی از آن روز‌های طلایی باقی نمانده و نام آن هم به کوچه بختیاری تغییر کرده است.
با وجود این، قدیمی‌های بازار و موسفیدان محله که داستان نامگذاری کوچه را می‌دانند گاهی در نشانی دادن‌ها هنوز از نام کوچه صدتومانی‌ها استفاده می‌کنند.
راز نام عجیب این کوچه را باید در دوران ناصرالدین‌شاه جست‌وجو کرد. پس از آنکه شاه قاجار ارگ سلطنتی خود را بازسازی کرد، رجال سیاسی و افراد متمول در نزدیکی ارگ ساکن شدند. خانه‌های اعیانی یکی پس از دیگری مجاور ارگ سلطنتی ساخته شد و طولی نکشید که کوچه‌ای به نام صدتومانی‌ها با انبوهی از خانه‌های اعیانی متعلق به تاجران و بازرگان‌های سرشناس در آن محدوده سر برآورد.
درباره علت نامگذاری این کوچه نیز داستان‌های مختلفی سینه به سینه میان بازاریان نقل می‌شود. «علیرضا زمانی» تهران‌شناس می‌گوید: «برخی می‌گویند، چون ثروت هر کدام از تاجران این کوچه به صدتومان می‌رسید نام کوچه شد کوچه صدتومانی‌ها.
برخی دیگر معتقدند خانه‌های اعیانی کوچه صدتومانی‌ها آنقدر زیبا و ارزشمند بودند که قیمت هر کدام از آن‌ها به صدتومان هم می‌رسید، بنابراین مردم نام کوچه را به دلیل ارزش خانه‌هایش “صدتومانی‌ها” گذاشتند. تاجرانی که ساکن کوچه صدتومانی‌ها بودند در بازار کار می‌کردند و به دلیل نزدیکی کوچه به بازار، دغدغه رفت و آمد به محل کارشان را هم نداشتند.
دستور ناصرالدین‌شاه سبب شکل‌گیری کوچه‌هایی مثل «حاجی‌ها» و «صد تومانی‌ها» در تهران شد که اشراف و رجال، همچنین تاجران و بازرگان‌های صاحب‌نام در آن‌ها اقدام به خانه‌سازی کردند.
سفر حج، سفری برای پولدارها
در کوچه «حاجی‌ها» که یکی از کوچه‌های معروف محله عودلاجان بود، افراد پولدار ساکن شدند. همه آن‌ها حاجی نبودند، اما تاجر و رجالی بودند که به‌دلیل تمکن مالی بالا می‌توانستند به سفر حج بروند. در قدیم نیز رفتن به مکه کار سختی بود و هزینه زیادی داشت؛ سفری که ۲- ۳سال طول می‌کشید و فقط پولدارها می‌توانستند با اسب و شتر به این سفر بروند.
عودلاجان؛ محله پولدارها
برای استنباط اینکه در چه محله‌ای پولدارها زندگی می‌کردند، فقط کافی است کوچه صد تومانی ها و حاجی‌ها و گذر پامنار و حتی خانه افرادی را که جزء پولدارهای تهران بودند روی نقشه تهران قدیم پیدا کنید. آن‌وقت متوجه خواهید شد که همه این کوچه‌ها و بخشی از گذرها که به بازار ختم می‌شدند، در محله عودلاجان قرار داشتند.
نمای ظاهری کوچه صد تومانی ها
ابتدای کوچه طاق کوچکی وجود داشت و سراسر کوچه و حیاط خانه‌ها پر از درخت‌های اقاقیا، سیب و خرمالو بود. بیشتر اهالی این کوچه، تاجرهای بازار بودند که با پای پیاده یا سوار بر الاغ و اسب به بازار می‌رفتند و حساب‌های خود را از مغازه‌دارها می‌گرفتند.
سکونت کالا به جای انسان در خانه‌ها
در این کوچه خانه‌های ویلایی به آپارتمان تبدیل شده‌اند و در بیشتر خانه‌ها کالا و موادغذایی مغازه‌دارها نگه‌داری می‌شود.
گفته می‌شود آخرین خانه قدیمی این کوچه پاییز سال۱۳۹۶ تخریب شد تا در آن چند ملک ساخته شود. این خانه‌ها دارای معماری خاصی بود و کاشی‌کاری‌های بی‌نظیر، آینه‌کاری‌های هنرمندانه و نقاشی‌های خارق‌العاده داشتند.
گردآوری و تنظیم: مجله خبری صبح من
