«صبح من» با دانستنی‌ها: صحن آزادی یکی از صحن‌های قدیمی حرم امام رضا (ع) است که سال ۱۲۳۳ قمری در عهد فتحعلی شاه قاجار احداث شد.
به گزارش مجله‌ی خبری «صبح من»؛ ساخت صحن نو که بعد‌ها صحن آزادی نام گرفت به دستور فتحعلی‌شاه قاجار و به مباشرت فرزندش علی‌نقی میرزا و با معماری حاج آقا جان (صاحب بازارچه معروف حاج آقا جان در مشهد) آغاز شد و در روزگار ناصرالدین شاه قاجار بنای آن به پایان رسید.
در ابتدا یک قاب از این صحن زیبا در دو تصویر و با حدود ۱۰۰ سال اختلاف تقدیم می‌شود. در این تصاویر ایوان طلا یا ایوان طلای ناصری که به رواق باب‌السعاده و روضه منور رضوی مشرف است دیده می‌شود.
این ایوان در سال ۱۲۸۲ هجری قمری توسط عضد‌الملک قزوینی طلاکاری شد. در تصویر قدیمی که حدود یک قرن قدمت دارد باغچه‌های صحن با درختان تنومند و کهن‌سال به چشم می‌خورد که امروز وجود ندارند.
ماجرای ساعت صحن آزادی
ساعت صحن آزادی در نوع خود بسیار جالب است، زیرا قدمتی بیش از یک قرن دارد. این ساعت با دستور و سفارش مظفرالدین شاه قاجار در منچستر انگلستان ساخته شده و بر بالای ایوان جنوبی صحن قرار گرفته است که هنوز هم در سرجایش وجود دارد و کار می‌کند، البته در طول این سال‌ها بار‌ها مورد تعمیر و سرویس قرار گرفته است.
صحنی با ۴ ایوان و ۵۶ غرفه و بیش از ۴۳۰۰ متر مساحت
این صحن دارای چهار ایوان و ۵۶ غرفه است که بیش از ۴۳۰۰ متر مساحت دارد. ایوان طلا ایوان غربی و اصلی، ایوان باب الحکمه ایوان شمالی، ایوان ساعت ایوان جنوبی و ایوان باب‌السلام ایوان شرقی صحن آزادی هستند.
در وسط صحن آزادی همچون صحن انقلاب سقاخانه‌ای در سال ۱۲۷۱ شمسی ساخته شد. اما این سقاخانه، چون به هنگام عرض سلام و ادای احترام از درب شرقی بین زائرین و ایوان طلا حائل می‌شد، در اواخر حکومت قاجار تخریب شد و حوض آبی بزرگ با باغچه‌هایی در اطراف آن ساخته شد.
صحن آزادی که در ضلع شرقی حرم واقع شده به گونه‌ای ساخته شده است که درست در پایین پای مبارک امام رضا (ع) قرار دارد و ایوان طلای این صحن مشرف به روضه منور رضوی است.
تدفین بسیاری از بزرگان در صحن آزادی
بسیاری از مشاهیر و بزرگان در حرم امام رضا به خاک سپرده شده‌اند که دو نفر از آن‌ها مرشدان و پیران اهل بیت (ع) یعنی شیخ جعفر مجتهدی ملقب به «پینه دوز» و آقا عباس راشد تربتی معروف به «حاج آخوند» در گوشه‌ای از صحن آزادی آرام گرفته‌اند.
دور تا دور این صحن ۵۶ حجره و غرفه فوقانی و تحتانی ساخته شده است. دسترسی به رواق شیخ بهایی و مقبره وی از قسمت حجره جنوب غربی صحن امکان پذیر است. بهشت ثامن الائمه (ع) هم در قسمت زیرین صحن آزادی احداث شده است که در این مکان پیکر مطهر شهدای هشت سال دفاع مقدس و همچنین برخی از خادمان حرم دفن شده‌اند. کفشداری شماره ۵ و ۶ مخصوص بانوان و کفشداری ۷ مخصوص آقایان در صحن آزادی است.
ایوان طلا یا ایوان طلای ناصری که به رواق باب‌السعاده و روضه منور رضوی مشرف است اصلی‌ترین ایوان صحن است که در سال ۱۲۸۲ هجری قمری توسط عضد الملک قزوینی طلاکاری شد.
