«صبح من» با مسائل حقوقی: با توجه به ماده ۶۱۴ قانون تعزیرات مصوب سال ۱۳۷۵: هرکس عمداً به دیگری جرح یا ضربی وارد آورد که باعث نقصان یا شکستن یا از کار افتادن عضوی از اعضا یا منتهی به مرض دایمی یا فقدان یا نقص یکی از حواس یا منافع یا زوال عقل مجنیٌ علیه شود، در مواردی که قصاص امکان نداشته باشد، در صورتی که اقدام او باعث اخلال در نظم و صیانت و امنیت جامعه یابیم تجری مرتکب یا دیگران شود، به دو تا پنج سال حبس محکوم خواهد شد، و در صورت درخواست مجنیٌ علیه، مرتکب به پرداخت دیه هم محکوم می شود. این مجازات طبق بند الف ماده ۱ قانون کاهش مجازات حبس تعزیری به حبس درجه شش تبدیل شده است.
به گزارش مجله خبری «صبح من»، رفتار فیزیکی لازم برای تحقق این جرم، فعل مثبت به شکل عملی، و نه لفظی و نظایر آن، است. این فعل لزوماً مستلزم درگیری بدنی یا استفاده از اعضای بدن و برای مثال وارد آوردن ضربات با دست یا پا نیست، بلکه امکان دارد با استفاده از ابزاری مثل چوب، سنگ و تفنگ هم انجام شود. در مورد تحریک حیوانات دست آموز جهت حمله به طرف دیگر بعید به نظر می رسد که باعثات رفتار فیزیکی این جرم را فراهم آورد، چون عرفاً درگیری انسان با حیوان یا حیوانات با یکدیگر عنوان منازعه و ضرب و جرح را در بر نمیگیرد.
در این مطلب به چگونگی اثبات ضرب و جرح بدون شاهد می پردازیم، بسیاری از مردم برای بروز خشم و عصبانیت، با از دست دادن کنترل خود با یک دیگر گلاویز شده و منجر به دعواهای همراه با ضرب و جرح می شوند. بعد از اینگونه منازعات شایع است فرد دچار جراحت برای شکایت به دادگاه رجوع کرده و نیازمند دریافت مشاوره حقوقی ضرب و شتم شوند. در دادگاه برای رسیدگی به شکایت ابتدا باید وقوع ضرب و جرح توسط فرد مورد شکایت قرار گرفته اثبات شود.
در اغلب موارد شهادت شهود از دلایل اثبات به حساب می آیند. دلایل اثبات جرم ضرب و جرح ساختگی یا واقعی، می تواند شامل اقرار، شهادت شهود، سوگند یا قسامه و علم قاضی باشد. اما استناد به هر یک از دلایل مذکور برای اثبات ضرب و جرح شرایط خاص خود را دارد.
به چه مواردی ضرب و جرح اطلاق می‌گردد؟
ضرب و جرح از جرائم علیه هیأت جسمانی اشخاص محسوب می شود. ضرب در لغت به معنی زدن و ضربه است؛ به عملی گفته می شود که باعث تورم، کبودی، تغییر رنگ پوست و کوفتگی بر جسم شخص و یا پیچ خوردن مفاصل بدون شکستگی و خون مردگی بوده و در واقع ملاک تشخیص این صدمه عدم خونریزی می باشد.
جرح در لغت به معنی زخم و زخم زدن است؛ که برعکس ضرب با خونریزی همراه است؛ صدماتی مثل خراشیدگی، پارگی، بریدگی که گاهاً با شکستگی، سوختگی و یا قطع عضو همراه می باشند را جرح می گویند.
چگونگی اثبات ضرب و جرح
اولین روش اثبات جرم ضرب و جرح، استناد به اقرار خود فرد است ؛ یعنی اینکه خود فرد متهم در دادگاه یک مرتبه اقرار کرده باشد که نسبت به دیگری مرتکب جرم ضرب و جرح شده است. در این صورت، اقرار فرد بر علیه خود نافذ بوده و به استناد این اقرار، می توان حکم به مجازات او به خاطر جرم ضرب و جرح صادر کرد که در مقاله ای به توضیح اعتبار اقرار در امور کیفری پرداخته شده است.
دومین روش اثبات جرم ضرب و جرح، شهادت بوده که به صورت کلی یکی از مهم ترین روش ها و دلایل اثبات جرم ضرب و جرح و دیگر جرایم دیگر را تشکیل می دهد. استناد به شهادت شهود برای اثبات ضرب و جرح به این صورت بوده که دو مرد عادل شهادت بدهند که ارتکاب جرم ضرب و جرح توسط متهم را مشاهده کرده و در دادگاه این موضوع را بیان نمایند.
سومین روش اثبات جرم ضرب و جرح در دادگاه، سوگند و قسامه است. قسامه به معنای سوگند خوردن اقوام و خویشاوندان شاکی بوده و در مواردی مطرح می شود که دلیل دیگری برای اثبات جرم ضرب و جرح در پرونده موجود نباشد.
البته برای استناد به قسامه در امور کیفری برای اثبات ضرب و جرح، باید اصطلاحا لوث وجود داشته باشد ؛ یعنی اینکه قرائن و امارات و مدارکی در پرونده وجود داشته باشد که قاضی به استناد آن ها به ظن قوی دست پیدا کرده باشد که متهم، مجرم است.
امکان دارد این سوال مطرح شود که چند قسم یا سوگند باید ارائه شده باشد تا از طریق آن قسامه اثبات شود؟ در پاسخ به این سوال خواهیم گفت که نصاب قسامه برای اثبات ضرب و جرح بستگی به میزان آسیب وارد شده در جرم دارد. یعنی در صورتی که ضرب و جرح دیه ای معادل دیه کامل انسان داشته باشد، ۶ قسم لازم دارد تا اثبات شود. در صورتی که دیه، به میزان پنج ششم دیه کامل باشد، ۵ قسم کافیست.
در صورتی که دیه مشخص شده برای ضرب و جرح، دو سوم دیه کامل انسان باشد، تعداد ۴ قسم نیاز است، در صورتی که دیه ضرب و جرح، یک دوم دیه کامل باشد، ۳ قسم و در صورتی که دیه ضرب و جرح، یک سوم دیه کامل باشد، ۲ قسم و در صورتی که یک ششم دیه کامل یا کمتر از آن باشد، با ۱ قسم یا قسامه هم جرم ضرب و جرح قابل اثبات خواهد بود.
چهارمین روش اثبات ضرب و جرح علم قاضی است. به استناد قانون مجازات اسلامی اگر قاضی طبق شواهد و مدارک موجود در پرونده به این علم برسد که جرم ضرب و جرح رخ داده است، می تواند حکم به مجازات صادر کند ؛ البته علم قاضی به عنوان یکی از دلایل ثابت کننده جرم ضرب و جرح باید متکی به شواهد و قرائنی مثل نظریه کارشناسی پزشکی قانونی، شهادت گواهان، فیلم و عکس و مسائلی از این قبیل باشد.
راه های اثبات جرم ضرب و جرح
وقتی فردی ادعا دارد توسط دیگری مورد ضرب و شتم قرار گرفته است باید با ادله کافی و قابل اتکا درستی حرف خود را ثابت کند. ادله شامل شهادت شهود، اقرار و اعتراف شخص متخاطی، سوگند یا قسامه و یا علم قاضی است. اگر شاهدی موجود نباشد می توان از قسامه و سوگند استفاده کرد.
ادله اثبات دعوی در امور کیفری راه های اثبات ضرب و جرح هم است؛
- اقرار: یعنی خود مرتکب در دادگاه اقرار به جنایت کند که نسبت به فردی مرتکب ضرب و جرح شده که با یک مرتبه اقرار ثابت می شود و می توان به آن استناد کرد و فرد را مورد مجازات جرم ضرب و جرح قرار داد.
- شهادت شهود(بینه): یعنی دو مرد عادل شهادت بدهند که ارتکاب جرم از سوی متهم را دیده اند.
- علم قاضی: یعنی قاضی با توجه به مستندات بیّنی که وجود دارد به ارتکاب جرم از سوی متهم یقین پیدا کند، بدون اینکه متهم اقرار کند یا شهودی علیه او شهادت دهند.
- قسامه: به معنی سوگند، استناد به آن تنها در صورت فقدان اقرار، بینه و علم قاضی موجه می باشد. وقتی حالتی به اسم لوث ایجاد می شود یعنی در قاضی ظن قوی ایجاد شود که فرد مرتکب جرم شده، یا دلایل و قرائن و اماراتی وجود دارد در مورد اثبات جرم، مدعی، مدعی علیه یا خویشان ذکور نسبی آن ها قادر هستند با سوگند خوردن باعث محکومیت یا برائت کسی از اتهام ارتکاب جنایت شوند؛ قسامه یک دلیل استثنائی بوده که جنبه شرعی دارد و صرفاً مربوط به جرائم علیه اشخاص است.
بیشتر بخوانید:
- جرم و مجازات سقط جنین
- از چیستی و موارد سوء پیشینه تا راه حل‌های رهایی از آن
- مجازات انتشار تصاویر خصوصی چیست؟
- آیا می توان ملک اجاره ای را اجاره داد؟
قسامه چیست؟
بر اساس قانون مجازات اسلامی، قَسامه به معنای اقامه سوگند که شخص مصدوم جهت اثبات جنایت چه به صورت عمد چه غیر عمدی و شخص متهم جهت دفاع از خود نسبت به اتهامات است.
تفاوت قسامه با سوگند
قسامه به معنای همان قسم بوده که در دعاوی مربوط به قتل کاربردی است، اما کاربرد سوگند در حالتی بوده که فرد برای ثابت کردن حق خود یا رد مدعی شکایت علیه خود در دیگر امور مربوط به غیر قتل استفاده می شود.
شرایط اقامه قسامه
اگر قاضی دلایل قاطعی برای اقدام جرم توسط متهم پیدا نکرده اما به خاطر وجود بعضی آثار و نشانه هایی، شک قاضی برانگیخته شود به اصطلاح به این حالت لوث می گویند. در این حالت قاضی قسامه را اجرایی می کند.
لازم به ذکر است صرفا حضور شخص در محلی که جنایت به وقوع پیوسته منجر به حالت لوث نمی شود. برای دریافت مشاوره حقوقی ضرب و شتم از وکلای پایه یک دادگستری و مشاوران حقوقی مجرب ساوا اپ با ما تماس بگیرید.
مراحل اجرای مراسم قسامه
در نظر داشته باشید که در صورتی که فرد متهم بتواند دلایلی مبنی بر رفع اتهام از خود را ارائه بدهد دیگر به قسامه نیازی نیست.
در غیر این صورت، مطابق قانون مجازات اسلامی براساس ماده ۳۱۷ تصویب شده در سال ۱۳۹۲ این امکان را برای فرد شاکی فراهم می کند که خود نسبت به اجرای قسامه اقدام کرده و متهم توسط قاضی به قصاص و یا پرداخت دیه محکوم شود، یا درخواست اقامه قسامه از متهم کند.
در حالت قسامه متهم، مسبب صدور حکم بی گناهی او بوده و امکان دوباره طرح شکایت از او توسط فرد شاکی سلب می شود. در صورت عدم اقامه قسامه توسط متهم، او محکوم به پرداخت دیه می شود. در صورتی که که فرد شاکی هیچ کدام از کارهای مذکور را اجرایی نکند، فرد متهم آزاد خواهد شد.
وکیل آنلاین گروه ساوا اپ، با خدمات تخصصی وکالت و مشاوره حقوقی و کیفری توسط وکلای پایه یک دادگستری، درکنار شماست، جهت دریافت اطلاعات بیشتر از طریق راه های ارتباطی ذکر شده در وب سایت با ما، تماس بگیرید!
بی اعتبار شدن قسامه
در صورت برگشتن افراد اعم از شاکی و متهم از قسم خود یا اثبات دروغین بودن قسمشان و یا حتی بعد از صادر شدن حکم توسط قاضی ادله معتبر دیگری مخالف قسامه پیدا شود، قسامه بی اعتبار خواهد شد. مطابق قانون در چنین شرایطی امکان اعاده دادرسی وجود دارد. اعاده دادرسی به معنای مطرح کردن دعوا به صورت دوباره می باشد.
شرایط لازم برای تحقق جرم
- انسان بودن قربانی: که منظور یک شخص زنده و جنایت بر اجساد یا مردگان را شامل نمی شود.
- توجه جرم به شخص دیگر: یعنی قربانی جرم باید شخص دیگری غیر از خود مرتکب باشد، ایراد ضرب و جرح به خود هرچند از نظر شرعی گناه بزرگی است، لیکن از نظر قوانین کیفری ایران جرم محسوب نمی شود.
- محقون الدم بودن قربانی: ایراد ضرب و جرح در صورتی به وقوع می پیوندد که جسم و جان و خون و حیات قربانی مورد حمایت قانون قرار داشته باشد.
مجازات ضرب و جرح بدون شاهد
وارد آوردن هر نوع ضرب و جرحی بر جسم و بدن انسان جرم تلقی شده است، مجازات آن در قانون مجازات اسلامی حبس، دیه و قصاص مشخص شده است؛ ضرب و جرح به صورت عمدی و غیرعمدی می تواند اتفاق بیفتد، که در صورتی که صدمه ای که مرتکب به شخص وارد می کند به صورت عمد باشد، علاوه بر قصاص و دیه امکان دارد او به حبس هم محکوم شود و در صورتی که فعل مرتکب غیرعمدی باشد تنها مجازات دیه را در بر دارد.
البته در گذشته آثار ضرب و جرح به صورت ظاهری لازم بود تا مرتکب مجازات شود، اما در قانون مجازات جدید حتی در صورتی که فعل مرتکب، آسیبی بر جسم نزند و آثاری به جا نماند و دیه قابل مطالبه نباشد، مرتکب را به حبس و یا شلاق تعزیری درجه هفت محکوم خواهند کرد، که طبق ماده ۱۹ عبارت از نودویک روز تا شش ماه حبس یا یازده تا سی ضربه شلاق است، که در مورد حبس از نود و یک روز تا شش ماه، رعایت مفاد ماده ۶۶ در مورد تبدیل حبس به مجازات جایگزین حبس ضروری می باشد.
در صورتی که ضرب و جرح منتهی به یکی از نتایج مذکور در ماده ۶۱۴ نشده بلکه آسیب کمتری ایجاد کند، حبس تعزیری ندارد و در صورتی که آلت جرح چیزهایی مثل اسلحه یا چاقو و امثال آنها باشد، در این حالت، مطابق تبصره ماده ۶۱۴ که سه ماه تا یک سال حبس را پیش بینی کرده است، با مرتکب برخورد می شود.
جرم ضرب و جرح جنبه عمومی دارد و به خاطر تبعات زیان باری که برای جامعه دارد حتی در صورتی که مجنی علیه از شکایت خود بگذرد، متهم بایستی مجازات را از وجهه عمومی آن بگذراند.
موانع مسئولیت کیفری در ضرب و جرح
عواملی که باعث از بین رفتن مسئولیت کیفری مرتکب جرائم علیه همهت جسمانی اشخاص می شود عبارت هستند از:
- صغر سن
- مستی
- جنون
- اشتباه چگونگی اثبات ضرب و جرح بدون شاهد
- اکراه
- اجبار
- امر موضوع قانونی و حکم قانون
- تأدیب و حفاظت
- رضایت مجنیٌ علیه
- اضطرار
- دفاع مشروع
- در صورتی که مرتکب وجود یکی از این موارد را ثابت کند، مرتکب جرم ضرب و جرح نشده و مسئولیت کیفری او ساقط می شود.
بیشتر بخوانید:
- عسر و حرج زن چیست و چگونه ثابت می‌شود؟
- حکم جلب چیست و چگونه صادر می‌شود؟
- حکم تخلیه خانه، قوانین و مراحل اجرای آن
- پرداخت نکردن شارژ ساختمان مجازات دارد؟
مدارک اثبات ضرب و جرح
همانطور که در قسمت های قبل اشاره شد، شاکی برای اثبات ضرب و جرح باید به دلایل و مدارک محکمه پسندی استناد کند تا در دادسرا و دادگاه حکم به نفع او صادر شود و از جمله دلایل اثبات جرم ضرب و جرح، اقرار و شهادت و قسامه و علم قاضی را توضیح دادیم. در همین ارتباط این پرسش مطرح می شود که مدارک اثبات ضرب و جرح در دادگاه کدامند و برای اثبات این جرم چه مدارکی باید به دادگاه ارائه شود؟
قبل از هر چیز باید دانست که موقع طرح شکایت از جرم ضرب و جرح، باید مدارک لازم در خصوص ارتکاب جرم را تهیه و ضمیمه شکواییه کرد؛ اما این مدارک کدامند؟ در پاسخ به این سوال، باید گفت که شاکی برای ارائه مدارک اثبات ضرب و جرح، هیچ گونه محدودیتی نخواهد داشت.
یعنی اینکه مدرک اثبات جرم ضرب و جرح، می تواند نظریه پزشک قانونی باشد که برای دریافت نظریه پزشک قانونی باید ابتدا به کلانتری مراجعه و از ایشان بخواهید شما را به پزشکی قانونی معرفی کنند و سپس نزد پزشک قانونی رفته و نامه یا گواهی پزشک مبنی بر ارتکاب جرم ضرب و جرح را از ایشان دریافت و ضمیمه شکایت خود کنید؛ حتی در جرم ضرب و شتم پلیس.
همینطور، مدرک اثبات جرم ضرب و جرح، می تواند استشهادیه شهود باشد؛ یعنی در صورتی که موقع ارتکاب جرم ضرب و جرح شهودی در صحنه حاضر بوده و این جرم را ملاحظه کرده اند، با تنظیم یک استشهادیه و امضای زیر آن توسط شهود می توانید اقدام به اثبات جرم ضرب و جرح کنید و به یاد داشته باشید که شماره تلفن آن ها را جایی یادداشت کنید تا در صورت لزوم به دادگاه بیایند و شهادت بدهند.
در صورتی که هم شهود تمایلی به امضای استشهادیه و یا مراجعه به دادگاه برای ارائه شهادت را ندارند می توانید تقاضای صدور قرار تحقیق محلی کنید که در این صورت ضابطان قضایی از شهود معرفی شده تحقیق و نتیجه را در پرونده منعکس می کنند. پس گزارشات یا صورتجلسه های تنظیم شده توسط ضابطان قضایی و کلانتری هم که ضمیمه پرونده شده باشد، می تواند در اثبات جرم ضرب و جرح موثر باشد.
در صورتی که دلایل و مدارک شما برای اثبات ضرب و جرح ناظر بر فیلم دوربین مدار بسته و یا فیلم تهیه شده با گوشی تلفن همراه یا عکس و یا هر سند و مدرک دیگری هست، باید آن را هم به عنوان مدرک ضمیمه شکایت کنید. البته مدارکی مثل فیلم و عکس صرفا قادر هستند باعث علم قاضی شوند و دلیل مستقلی برای اثبات ضرب و جرح نیستند. یعنی امکان دارد قاضی با مدرکی مانند فیلم دوریین مدار بسته به اقناع رسیده و حکم به مجازات دهد یا بالعکس.
با توجه به شرایط ذکر شده، امکان دارد اشخاصی که در جریان یک دعوی حقوقی در دادگاه می باشند، بگویند « ما شاهد نداریم » ؛ « حکم نداشتن شاهد در دادگاه چیست »؟ به عبارت دیگر، آیا نداشتن شاهد، در اثبات دعوی حقوقی در دادگاه تاثیری دارد؟ همینطور اینکه آثار نداشتن شاهد در دادگاه حقوقی چیست؟ البته برای پاسخ دادن به این سوالات، باید دو فرض را از هم تفکیک کرد.
گاهی، خواهان یا خوانده دعوی حقوقی، شاهد دارد ؛ اما شهود وی، به تعداد لازم نیستند و یا اینکه شرایط ذکر شده در قانون، برای ادای شهادت شرعی را ندارند. در این فرض، اصولا می توان اشخاص ذکر شده را به عنوان شاهد، به دادگاه معرفی کرد ؛ ولیکن پذیرش شهادت و اعتبار بخشیدن به شهادت شان، کاملا در اختیار قاضی دادگاه است ؛ امکان دارد شهادت ایشان را رد کند. اما این امکان هم وجود دارد که سخنان آن ها را استماع کرده و با توجه به گفته های آن ها، علم قاضی ایجاد شود و بر اساس آن، حکم صادر کند.
ولیکن، در صورتی که شهود به تعداد کافی در پرونده موجود باشد و شرایط ذکر شده را هم داشته باشند، قاضی دادگاه، اصولا موظف بوده که به شهادت آن ها ترتیب اثر داده و به نفع شخص، حکم صادر کند. چنین شهادتی را در اصطلاح، شهادت شرعی نام گذاری می کنند که شهادت ایشان، بر قاضی تحمیل می شود و نمی تواند شهادت را نادیده گیرد.
اما گاهی، خواهان یا خوانده دعوی حقوقی، اصلا شاهد ندارند ؛ یعنی هیچ فردی که بتواند با ادای شهادت، حقانیت ادعای آن ها را در دادگاه تصدیق کند، موجود نیست. در چنین فرضی، نداشتن شاهد در دادگاه حقوقی هم اصولا مانع از اثبات شدن دعوا نخواهد بود ؛ زیرا می توان به دیگر ادله اثبات دعوی در امور حقوقی، از قبیل ارائه سند، تحقیق یا معاینه محل، استفاده از کارشناسی دادگاه یا دیگر اسناد و مدارک لازم، استناد کرد که پذیرش هر یک از آن ها، شرایط و احکام خاص خود را دارد.
لذا، در خصوص نداشتن شاهد در دادگاه حقوقی، باید گفت که نداشتن شاهد و یا نداشتن شاهدی که شرایط شهادت را داشته باشد، مانع از جریان یافتن دعوی نخواهد شد و هر یک از طرفین، حتی بدون داشتن شاهد هم قادر هستند با توسل به دیگر ادله اثبات دعوی، ادعای خود را اثبات کنند ؛ پس نداشتن شاهد در دعاوی حقوقی، آثار خاصی به دنبال ندارد.
اخبار «صبح من» را در بله و ایتا دنبال کنید:
کانال «صبح من» در بله:
https://ble.ir/sobheman
کانال «صبح من» در ایتا:
https://eitaa.com/Sobheman
