مجله‌ی خبری «صبح من»: «عطارد» یا «تیر» و «زهره» یا «ناهید» نزدیک‌ترین سیاره‌ها به خورشید و به همین خاطر، دنیاهای سوزان و خالی از زندگی هستند. خورشید در آسمان عطارد، سه برابر آن چیزی است که در آسمان زمین دیده می‌شود. اگرچه عطارد نزدیک‌ترین ستاره به خورشید است، اما به علت جوّ نازکی که دارد، شب‌ها بسیار سرد است.
در سیاره‌ی زهره که دورتر است، خورشید، پشت پوششی از ابر فشرده پنهان است و قابل مشاهده نیست. این جوّ سنگین، گرما را محبوس می‌کند و باعث می‌شود که زهره کرم‌ترین سیاره‌ی منظومه‌ی شمسی باشد.
هر دو سیاره‌ی زهره و عطارد، هسته‌های فلزی دارند که با سنگ احاطه شده است. عطارد، کوچک‌ترین سیاره‌ی منظومه‌ی شمسی و کمتر از نصف زمین است در حالی که زهره فقط کمی از زمین بزرگتر است.
در این بخش، می‌خواهیم با سیاره‌ی عطارد آشنا شویم و اطلاعاتی درباره‌ی این دنیای سوزان به دست آوریم. همراه ما بمانید.
عطارد پر سرعت
عطارد هر ۸۸ روز، به دور خورشید می‌چرخد و سریع‌ترین حرکت انتقالی را در منظومه‌ی شمسی دارد. به علاوه در مقایسه با دیگر سیاره‌ها حرکت سریعی نیز در پهنای آسمان زمین دارد. عطارد به دلیل سرعت زیادش، به نام پیغام‌رسان تندپای الهه‌های رومی، «مِرکوری» نامیده شده است.
تغییرات دمایی
عطارد گسترده‌ترین دامنه‌ی تغییرات دمایی را در میان سیاره‌های منظومه‌ی شمسی دارد. در طول روز دما به ۴۳۰ درجه‌ی سانتی‌گراد می‌رسد. در شب، گرما از بین می‌رود و دما تا -۱۸ درجه‌ی سانتی‌گراد پایین می‌آید.
روی سطح عطارد
سطح عطارد با حفره‌های فشرده پوشیده شده است. تشکیل بیشتر این حفره‌ها به ۳/۵ میلیارد سال پیش بازمی‌گردد، زمانی که سیاره مورد حمله‌ی سیارک‌ها قرار گرفت. این حفره‌ها اندازه‌های مختلفی دارند. از حفره‌هایی به کوچکی یک کاسه تا حوضه‌ی داغ (که حدود یک چهارم سطح عطارد را پوشش می‌دهد).عطارد جو نازکی دارد که تمام سیاره را پوشش نمی‌دهد و گرمای آن را حفظ نمی‌کند.
ترکیب سطح سیاره
سطح عطارد به بخش‌های مختلفی تقسیم می‌شود که شکل‌های مختلفی دارند. این بخش‌های بزرگ، شامل دشت‌های ملایم، دره‌ها و حفره‌ها می‌شود. بسیاری از این بخش‌های به نام هنرمندان، موسیقی‌دانان، نقاش‌ها و نویسندگان نامگذاری شده است. مانند:
- منطقه‌ی «بتهوون» که یکی از بزرگ‌ترین حفره‌ها را شامل می‌شود، به نام موسیقی‌دان آلمانی نامگذاری شده است.
- منطقه‌ی «شکسپیر» یادآور نمایشنامه‌نویس و شاعر انگلیسی است.
- منطقه‌ی «رنوار» به نام نقاش فرانسوی، «پیِر آگوست رنوار» نامیده شده است.
حفره‌ها
حفره‌های سطح عطارد زمانی شکل گرفت که سیارک‌ها با سرعت زیاد به سیاره برخورد کردند و گودال‌های گِردی به وجود آوردند. سنگ‌های سطح عطارد، خرد و به اطراف پرتاب شدند و لایه‌ی خاک مانندی را تشکیل دادند که امروزه سطح عطارد را پوشانده است.
- سیارک، حفره‌ی مدوّری در حدود ۱۰ تا ۱۵ برابر خود به وجود می‌آورد.
- سیارک (که اکنون شهاب‌سنگ نامیده می‌شود) منفجر و خرد می‌شود. سنگ سطح سیاره نیز خرد می‌شود.
- اکنون حفره شکل گرفته و ماده سطح سیاره به اطراف پاشیده می‌شود.
- نقاط لبه‌ی محل فرود سیارک، تحت فشار ناشی از این برخورد، بیرون آمده و قلّه‌ای را تشکیل می‌دهند. در لبه‌ی حفره، زنجیره‌ای از تپه‌ها شکل می‌گیرد.
نقطه‌ی داغ
«حوضه‌ی داغ»، گرم‌ترین نقطه‌ی سطح عطارد است. این حفره حدود ۱۴ میلیارد سال پیش، با برخورد سیارکی به قطر ۱۰۰ کیلومتر به وجود آمد. موج این برخورد آن چنان شدید بود که حتی سطح مقابل سیاره را نیز خرد کرد.
در چهارشنبه‌ی هفته‌ی آینده، با دنیای سوزان دیگر، یعنی «ناهید» یا «زهره» آشنا خواهیم شد. همراه ما بمانید.
بخش پیشین:
- آشنایی با خانواده‌ی پرجمعیت زمین؛ منظومه‌ی شمسی و سیاره‌های آن
- آشنایی با خانواده‌ی پرجمعیت زمین؛ منظومه‌ی شمسی و سیاره‌های آن ۲
- خانه‌ی ما، «زمین»، دارای چه ویژگی‌هایی است؟ (بخش اول)
- خانه‌ی ما، «زمین»، دارای چه ویژگی‌هایی است؟ (بخش دوم)
- با ماه، بهترین همراه زمین آشنا شوید (بخش اول)
- با ماه، بهترین همراه زمین آشنا شوید (بخش دوم)
