«صبح من» با مسائل حقوقی: جلوگیری از خروج فرد از کشور یا ممنوع الخروج کردن، اقدامی است از سوی طلبکاران و اشخاص و یا نهادهای عمومی و دولتی و وابسته به حاکمیت برای اینکه هم به مخاطب فشار وارد کنند برای پرداخت بدهی و انجام تعهد و هم وسیله ای است جهت جلوگیری از فرار و از دسترس خارج شدن فرد بدهکار یا متهم. عمل شوهر در جلوگیری از خروج زن از کشور هرچند که به غلط و در لسان عامیانه ممنوع الخروجی نامیده می شود ولی در واقع انصراف از اجازه خروجی است که قبلاً به زن داده شده است.
به گزارش مجله خبری «صبح من»، به چند دلیل ممکن است افراد ممنوع الخروج شوند یکی به دستور مراجع و نهادهای قضایی یعنی به جهت وجود بدهی از سوی نهادهای اجرایی مانند اداره اجرای ثبت و یا به جهت وجود سوابق سوء در نهادهای امنیتی و اطلاعاتی. ممنوع الخروجی در فرضی که به دستور مراجع حقوقی و قضایی انجام شود ممکن است در مرحله رسیدگی و جریان دادرسی به منظور دسترسی به متهم باشد و یا به عنوان نوعی مجازات در مرحله اجرای احکام کیفری.
نکات مهم مفهوم ممنوع الخروجی
- افراد برای خروج از مرزهای کشور نیازمند مدارکی هستند از جمله گذرنامه که این گذرنامه در واقع اجازه خروج آنها از کشور به شمار می رود. در این مورد ماده ۲ قانون گذرنامه این چنین مقرر می دارد: ” اتباع ایران برای خروج از کشور و یا اقامت در خارج و یا مسافرت از خارج به ایران باید تحصیل گذرنامه نمایند. صدور گذرنامه منوط به ارائه اسنادی است که هویت و تابعیت ایرانی تقاضا کننده را ثابت نماید.”
- اما حساسیت های بالا در برخی موارد باعث می شود بعضی افراد در برخی شرایط برای خروج از کشور با ممنوعیت هایی مواجه شوند.
- لازم به ذکر است برای ممنوع الخروجی افراد لزوما جلسه رسیدگی خاصی تشکیل نمی شود و حتی ممکن است فرد لحظه ای قبل از سوار شدن به هواپیما اطلاع حاصل کند گرچه این امر در مخالفت صریح با حقوق افراد است.
- دادستان کل کشور در موارد انقضاء مدت قانونی ممنوعیت خروج از کشور و عدم تمدید آن توسط مراجع مربوطه، نسبت به رفع ممنوعیت خروج اقدام می کند.
- طبق ماده ۲۹۲ قانون آیین دادرسی کیفری : ” کلیه مراجع قضایی مکلفند در موارد قانونی پس از اتخاذ تصمیم بر ممنوعیت خروج از کشور، مراتب را به دادستانی کل کشور ارسال دارند تا از آن طریق به مراجع ذیربط ارسال گردد.
موارد ممنوع الخروجی افراد
ماده ۱۸۸ قانون آیین دادرسی کیفری
” در صورت وقوع جرم (تا قبل از اثبات مجرمیت متهم) تا هنگامی که به متهم دسترسی حاصل نشده است، بازپرس می تواند با توجه به اهمیت و ادله وقوع جرم، دستور منع خروج متهم را از کشور صادر کند.
بند “ث” ماده ۲۴۷ قانون آیین دادرسی کیفری
در صورت وقوع جرم (بعد از اثبات مجرمیت متهم) بازپرس می تواند متناسب با جرم ارتکابی، علاوه بر صدور قرار تامین، قرار نظارت قضایی را که شامل یک یا چند مورد از دستورهای زیر است، برای مدت معین صادر کند یکی از این دستورها ممنوعیت خروج از کشور می باشد.
ماده ۵۰۹ قانون آیین دادرسی کیفری
” در صورت وقوع جرم (در مرحله اجرای حکم) هر گاه اقدامات قاضی اجرای احکام کیفری منتهی به دسترسی به محکوم علیه نشود و بیم فرار وی از کشور باشد، می تواند دستور منع خروج او را از کشور صادر کند و به مراجع قانونی اعلام کند؛ اما به محض حضور یا دستگیری محکوم علیه نسبت به لغو این دستور اقدام می کند.
لازم به ذکر است طبق ماده ۲۴۸ قانون آیین دادرسی کیفری مدت اعتبار قرار منع خروج از کشور شش ماه و قابل تمدید است. در صورتی که مدت مندرج در دستور منع خروج منقضی شود، این دستور خود به خود منتفی است و مراجع مربوط نمی توانند مانع از خروج شوند.
در صورت وقوع جرم دو نهاد دادسرا و دادگاه کیفری می توانند اقدام به ممنوع الخروج کردن افراد نمایند.
ماده ۱۷ قانون گذرنامه
در مورد بدهکاران قطعی مالیاتی و اجرای دادگستری و ثبت اسناد و متخلفین از انجام تعهدات ارزی، دولت می تواند از صدور گذرنامه و خروج آنان طبق ضوابط و مقرراتی که در آیین نامه تعیین می شود جلوگیری نماید.
گرچه در صدور دستور ممنوع الخروج بودن افراد مقامات قضایی باید اقدام نمایند ولی در ماده ۱۷ قانون گذرنامه این امر از سوی دولت نیز امکانپذیر شده است.
لایحه قانونی ممنوعیت خروج بدهکاران بانک ها
در مورد اشخاصی که به بانک های کشور بدهکار بوده و اسامی آنان از طرف بانک ها به بانک مرکزی اعلام شده است و همچنین واردکنندگان و صادرکنندگانی که به تعهدات خود عمل نموده اند، بانک مرکزی ایران اجازه دارد از طریق دادسرای عمومی تهران خواستار ممنوعیت خروج آنان از کشور گردد. خروج اشخاص مزبور از کشور منوط به اجازه بانک مرکزی ایران می باشد.
ماده ۱۷ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی
” در مورد شخصی که با هدف فرار از پرداخت دین مرتکب تقصیر شده است تا موجب اعسار وی گردد، دادگاه رسیدگی کننده به اعسار ضمن صدور حکم اعسار با توجه به میزان بدهی، نوع تقصیر، تعداد و تکرار آن به مدت شش ماه تا دو سال به یک یا چند مورد محرومیت محکوم می کند که از جمل آنها می توان به ممنوعیت خروج از کشور اشاره نمود.
ماده ۲۰۲ قانون مالیات های مستقیم
” در مورد بدهکاران مالیاتی که میزان بدهی قطعی آنها از ۱۰ میلیون ریال بیشتر باشد و همچنین مدیر یا مدیران مسوول اشخاص حقوقی خصوصی بابت بدهی قطعی مالیاتی شخص حقوقی اعم از مالیات بر درآمد شخص حقوقی یا مالیات هایی که به موجب این قانون شخص حقوقی مکلف به کسر و آن می باشد و مربوط به دوره مدیریت آنان بوده، وزارت امور اقتصاد و دارایی یا سازمان امور مالیاتی کشور می تواند از خروج آنان جلوگیری نمایند مراجع ذیربط با اعلام وزارت یا سازمان مزبور مکلف به اجرای این ماده می باشند.
آیین نامه اجرای مفاد اسناد رسمی لازم الاجرا
بدهکاری که به دلیل عدم معرفی مال یا عدم دسترسی به اموال وی به درخواست بستانکار وفق مقررات از خروج وی از کشور جلوگیری می شود.
برابر قوانین کیفری
اشخاصی که دارای محکومیت کیفری قطعی هستند و مجازات دوره محکومیت خود را طی نکرده اند ممنوع الخروج می باشند.
برابر قانون گذرنامه
بدهکارانی که با صدور اجرائیه از سوی واحدهای اجرائی ثبت اسناد یا اجرای احکام دادگاه ها مواجه شوند، با احتمال ممنوع الخروجی مواجه خواهند بود.
بیشتر بخوانید:
- شرایط فرزندخواندگی برای زنان مجرد و زوجین دارای فرزند
- سند مالکیت المثنی برای چه مواردی صادر می‌شود؟
- اجرت المثل چیست؟
- معرفی انواع وکالت
افرادی که ممنوع الخروج می شوند
طبق مفهوم مخالف ماده ۱۸قانون گذرنامه در موارد زیر برای اشخاص گذرنامه صادر نمی شود و به عبارتی اشخاص ممنوع الخروج می شوند:
- اشخاص کمتر از ۱۸ سال و کسانی که تحت ولایت یا قیمومیت می باشند، در صورتی که اجازه کتبی ولی یا قیم را نداشته باشند.
- مشمولین وظیفه عمومی در صورتی که اجازه کتبی اداره وظیفه عمومی را نداشته باشند.
- زنان شوهردار ولو کراراً از ۱۸ سال تمام بدون موافقت کتبی شوهر خود و در موارد اضطراری اجازه دادستان شهرستان محل درخواست گذرنامه که مکلف است نظر خود را اعم از قبول درخواست یا رد آن حداکثر ظرف سه روز اعلام دارد.
- در رابطه با مهریه نیز می توان حکم ممنوع الخروجی مرد را گرفت که در این مورد، مرد به علت عدم پرداخت مهریه همسرش ممنوع الخروج می شود که این ممنوع الخروجی از طریق مراجع ثبتی به عمل خواهد آمد.
ممنوع الخروجی زوج – زوجه – فرزند مشترک
یکی از دعاوی متداول بین زن و شوهر و دعاوی مبتنی بر روابط خانوادگی این است که زن یا شوهر یکدیگر را به طریقی ممنوع الخروج نماید و یا اجازه خروج را از دیگری سلب نماید. همچنین ممکن است زوج یا زوجه، فرزند مشترک را با دستور مراجع قانونی و ذیربط ممنوع الخروج کنند که در این فروض این امکان وجود دارد که تحت شرایطی جلوی ممنوع الخروجی گرفته شده و به ادامه آن پایان داده شود.
ممنوع الخروجی زوج
- یکی از مواردی که موجب می شود زوجه نسبت به ممنوع الخروج نمودن همسر اقدام نماید عدم پرداخت مهریه مطالبه نشده است .
- تا زمانی که رای محکومیت زوج به پرداخت مهریه صادر می شود و وی نسبت به آن اقدام نکرده و تقسیط نیز صورت نگیرد، زوجه می تواند از دادگاه صادر کننده رأی به استناد ماده ۲۳ قانون محکومیت های مالی تقاضای صدور قرار ممنوع الخروجی زوج را مطرح کند.
- دادگاه مکلف به پذیرش آن است مگر آنکه مهریه پرداخت شود یا اعسار زوج برای پرداخت پذیرفته شود.
- اگر همسر (شوهر) تأمین مناسبی بسپارد نیز رفع ممنوع الخروجی میسر می گردد.
- در خصوص محکومیت زوج در جرم ترک انفاق نیز بازپرس اختیار صدور قرار ممنوعیت از خروج را دارد.
ممنوع الخروجی زوجه
- یکی از موارد اعمال ریاست مرد بر کیان خانواده، دادرا بودن اذن خروج از کشور زوجه است.
- بنابراین زوجه برای اخذ پاسپورت (گذرنامه) به اذن همسر خود نیاز دارد و حتی در صورتی که این اجازه برای او صادر شود، هر زمان که شوهر بخواهد می تواند از اذن خود رجوع کرده و نسبت به ممنوعیت خروج همسر از کشور اقدام نماید. مگر در موارد استثنایی که دادستان می تواند نسبت به اجازه اقدام کند یا با بررسی دلایل از ممنوع الخروجی رفع اثر نماید.
- لزوم اجازه و رضایت کتبی شوهر برای اعطای گذرنامه موضوعی است که در ماده ۱۸ و ۱۹ قانون گذرنامه بر آن اشاره شده است.
- اما ممنوعیت خروج از کشور به خودی خود نوعی سلب حقوق شهروندی و حقوق اساسی است که مستلزم دستور قضایی و اگر شوهر در جهت اقدام خصمانه در صدد آن بر آید، زوجه می تواند علیه او شکایت نماید و در حالت عادی نیز زوجه می تواند دلایل خود را ارائه نموده و ضرورت خروج از کشور را مطرح نماید.
- نکته مهم این است که طبق قانون اخیر الذکر زمانی که با شوهر خود مقیم خارج از کشور هستند مشمول ممنوع الخروجی توسط همسر نیستند و ضرورت حضور در محل سکونت شوهر ایجاب می کند که ایشان به راحتی از کشور خارج شود.
ممنوع الخروجی فرزند
- اذن خروج از کشور فرزندان زیر ۱۸ سال با ولی قهری آنان است.فلذا اگر فرزندی تحت حضانت مادر قرار داشته باشد پدر یا جد پدری میتواند کودک را ممنوع الخروج کند.
- از سوی دیگر اگر حضانت هم با پدر باشد مادر می تواند مانع از خروج کودک از کشور شود. (به استناد حق ملاقاتی که دارد.)
- اگر مصلحت طفل برای حضور در خارج از کشور برای دادگاه محرز گردد می توان ضمن صدور مجوز برای خروج از کشور، تامین مناسبی برای بازگشت کودک از ولی یا سرپرست او اخذ شود و این مشروط به درخواست دارنده حق ملاقات است.
شرایطی که یک فرد را می توان ممنوع الخروج کرد
- بابت بدهی مهریه در اداره اجرای ثبت
- بابت بدهی مهریه در دادگاه خانواده
- بابت بدهی چک در اداره اجرای ثبت
- بابت هر نوع بدهی پولی در دادگاه حقوقی
- بابت انجام یک جرم از طریق دادسرا یا دادگاه کیفری
- بابت بدهی مالیاتی
- به دستور نهادهای امنیتی
- به درخواست شوهر (زوج)
نکته: مورد آخر در واقع ممنوع الخروجی نیست و انصراف از اجازه خروجی است که قبلا داده شده است برای اینکار زوج با مراجعه به اداره گذرنامه خیلی راحت و سریع از اجازه خروج قبلی انصراف داده و از خروج زوجه از کشور جلوگیری می نماید.
بیشتر بخوانید:
- دادخواست چیست و چگونه تنظیم می‌شود؟
- نحوه شکایت نویسی؛ از اصول کلیدی تا مراحل انجام آن
- عسر و حرج زن چیست و چگونه ثابت می‌شود؟
- دانستنی‌هایی درباره تدلیس در ازدواج که باید بدانیم
شرایط رفع ممنوع الخروجی
در نهایت برای رفع ممنوع الخروجی خود ممکن است بسته به شرایطتان مجبور به انجام بعضی از موارد باشید که در ادامه معرفی خواهیم کرد.
- تهیه ضمانت نامه بانکی
- قرار وثیقه ملکی نزد دادگاه
- پرداخت بدهی
راه های رفع ممنوع الخروجی
- پرداخت بدهی
- پرداخت مالیات
- معرفی مال جهت اجرای حکم
- واخواهی نسبت به حکم غیابی
- درخواست ابطال اجراییه ثبتی
- گذاشتن وثیقه و خروج موقت
- اجازه خروج موردی در سفرهای زیارتی
- اجازه خروج موردی در سفرهای ضروری
- توقف اجرای حکم
- تقاضای ابطال اجراییه
- و ……
نحوه استعلام ممنوع الخروجی
با توجه به آنچه که گفته شد گاه شما با توجه به شرایط خود ممکن است احتمال بدهید که به یکی از دلایل بالا ممنوع الخروج شده‌اید. اما خب بدیهی است که تا بلیط سفر خود را تهیه و برای خروج از کشور اقدام نکنید، نمی‌توانید از این احتمال مطمئن شوید.
از سوی دیگر مسلم است که کسی که در شرایط ممنوع الخروجی است ترجیح می‌دهد که هزینه اضافه‌ای را برای خرید بلیط سفرش نپردازد و ابتدا با استعلام وضعیت ممنوع الخروجی خود و اطمینان از آن، برای لغو این حکم تلاش کرده و سپس بلیط مورد نظرش را خریداری نماید.
اما «چطور بفهمیم ممنوع الخروج هستیم یا نه؟» در سال‌های گذشته، افراد برای استعلام ممنوع الخروجی خود باید مراحل پیچیده و متعددی را طی می‌کردند و با تماس با اداره گذرنامه یا مراجعه به آن از این امر آگاه می‌شدند؛ اما حال شرایط برای این استعلام ساده‌تر شده است.
استعلام ممنوع الخروجی با کد ملی
اگر شما احتمال می‌دهید که در سازمان ثبت اسناد و املاک کشور دارای پرونده یا مشکلاتی هستید، می‌توانید برای استعلام ممنوع الخروجی خود به سامانه استعلام ممنوع الخروجی exitban.ssaa.ir مراجعه نمایید. شما در این سامانه می‌توانید تنها با درج نام و نام خانوادگی و کد ملی خود در فیلدهای مربوطه، وضعیت ممنوع الخروجی خود را استعلام یا برای رفع آن اقدام نمایید.
استعلام ممنوع الخروجی از سامانه ثنا
اگر ممنوع الخروجی شما، دلایل قضایی یا کیفری دارد باید برای استعلام وضعیت خود به سامانه آنلاین ثنا مراجعه نمایید. سپس می‌بایست در این سامانه، ابلاغیه های مرتبط با شرایط خود را پیدا و بررسی نمایید تا از شرایط رفع ممنوع الخروجی خود مطلع شوید.
استعلام ممنوع الخروجی از پلیس گذرنامه
برای سایر موارد ممنوع الخروجی نیز باید شخصاً به اداره گذرنامه مراجعه نمایید و از دلایل صدر این حکم و راهکارهای رفع آن مطلع شوید.
در چه صورت می توان حکم ممنوع الخروجی را لغو کرد؟
تحت شرایط خاصی می‌توان حکم ممنوع الخروجی را یک بار لغو کرد و با اجازه دادگاه از کشور خارج شد. شرایط خاص لغو ممنوع الخروجی:
سفرهای درمانی
اشخاصی که به بیماری‌های خاص مبتلا هستند می توانند برای انجام درمان یک بار از کشور خارج شوند.
سفر حج تمتع
افرادی که قصد عزیمت به مکه دارند، برای به جا آوردن حج واجب می توانند با اجازه دادگاه از کشور خارج شوند.
انجام امور تجاری و کاری
اگر ممنوع الخروجی به علت بدهی مالیاتی باشد فرد می تواند با اجازه دادگاه برای انجام امور تجاری و بهبود وضع مالی از کشور خارج شود.
بیشتر بخوانید:
- صدای ضبط شده در دادگاه اعتبار قانونی دارد؟
- محرومیت از ارث برای چه کسانی اتفاق می‌افتد؟
- وکیل تسخیری کیست و چه زمانی تعیین آن الزام‌آور است؟
- بیع اقساطی چیست و چه شرایطی دارد؟
اخبار «صبح من» را در بله و ایتا دنبال کنید:
کانال «صبح من» در بله:
https://ble.ir/sobheman
کانال «صبح من» در ایتا:
https://eitaa.com/Sobheman
