تجارتی پردرآمد و عجیب در زیر پوست شهر

«صبح من» با اقتصاد: در بازار می‌گویند موها هرچه درشت‌تر و بلندتر باشد، مشتری بیشتری دارد. با اینکه موهای رنگ‌شده را می‌شود فروخت اما موهای رنگ‌نشده و طبیعی،‌ حتی اگر جوگندمی یا تماما سپید باشد، راحت‌تر فروخته می‌شود.قیمتی که برای یک گیس بافته می‌شود گرفت،‌ بسته به اینکه در کدام منطقه شهر و به سراغ کدام آرایشگاه بروید فرق می‌کند.

به گزارش «صبح من»؛ در خیابان منوچهری تهران،‌ بورس فروش لوازم آرایشی و آرایشگاهی، گیسی که برای فروش برده باشید را اول سبک سنگین می‌کنند،‌ بعد با یک شانه بزرگ،‌ شانه‌اش می‌کنند تا فقط تارهای هم‌اندازه در گیس باقی بماند،‌ بعد دو سر گیس را می‌بندند و روی ترازو می‌گذارند. هر «کیلو» موی سیاه رنگ‌نشده،‌ دو و نیم میلیون تومان قیمت دارد.

موها را با کمی فاصله از پشت سر محکم می بندد، بسته دستمال کاغذی را سمت پریا کوچولو می گیرد و این بار با لحنی محکم و خالی از احساس می گوید:«اگه بازم گریه کنی موهاتو نمی خرم، اون وقت دیگه نمی تونی تبلت بخری» پریا هشت ساله است، جثه اش آن قدر کوچک است که در انبوه موهای طلایی اش گم شده، از ابتدای نشستن روی چهارپایه با پاهای کوچکش ضرب عصبی گرفته و با شنیدن جمله آخر یک باره می زند زیر گریه. مادر دیگر طاقتش طاق شده، شانه های دخترک را چنگ می زند و نگاه تندی به او می کند و به آرایشگر می گوید:« نه! دیگه گریه نمی کنه، شما کوتاه کن!» و جا را برای آرایشگر باز می کند.

پریا دستمال کاغذی را می گیرد، اشک هایش را پاک می کند، برای آخرین بار با دست های کوچکش موج های بی قرار طلایی را نوازش می کند، دست ها را زیر پیش بند می برد، چشم ها را محکم می بندد و نفس را حبس می کند… و بعد صدای قِرچ قِرچ جنون آمیز قیچی است که بر سکوت غم انگیز سالن زخمه می زند. داغی اشک، گونه های پریا را آتش می زند. مادر به موزاییک های کف سالن زل زده، در فکر است که امشب به جای بافتن موج های طلایی و خواندن قصه چهل گیس، چه کند تا دخترک خوابش ببرد…

پریا و مادرش رفتند تا با دو میلیونی که بابت فروش موها گرفتند، تبلت کارکرده ای بخرند. سودابه پکر است، برای خودش و من چای می ریزد، می گوید:« در چهار ماهی که خرید مو را شروع کرده ام، آن قدر فقر و درماندگی مشتری هایم را دیده ام و آن قدر اشک های دخترهای نوجوان و جوان را روی همین چهارپایه پاک کرده ام که احساس افسردگی می کنم. خرید موهای بلند و پرپشت و بعد هم فروش آن به آرایشگرانی که با اکستنشن آن ها را به موهای مشتریان پا به مدشان می چسبانند تا مویشان برای مدتی پرپشت و بلند باشد، سود خوبی دارد اما به این چیزهای ناگواری که باید ببینی نمی ارزد.»

دختری ۱۰ ساله نیز موهایش را فروخت تا گوشی تلفن همراه بخرد . زن ۵۰ ساله موهایش را فروخت تا بخشی از خرج داروهای شوهری را بدهد که حین کارگری از طبقه سوم ساختمان پرت شد و فلج ماند، مشتری دیگر ۲۱ ساله بود که موهایش را فروخت برای پرداخت قسط جهیزیه خواهر عقد کرده اش، دختر ۱۵ ساله موهایش را فروخت تا مخارج ثبت نام در دبیرستان را بدهد، این ها تنها چند نمونه از مشتری های سودابه در دو سه ماه اخیر بوده اند.

می گوید:« اوایل با دیدن گرفتاری مشتری هایم، موهایشان را گران تر از آن چه قیمت داشت می خریدم اما ماجرا تمامی نداشت، بیش از ۸۰ درصد مشتری هایم از حاشیه شهر یا نقاط محروم مشهد می آیند و آن قدر فقیر هستند که گاه چون نتوانسته اند برای رسیدگی به موهایشان هزینه کنند، موهای آسیب دیده و کم پشتی دارند که قابل استفاده نیست.»

سودابه ماجرای مردی را تعریف می کند که یک هفته تمام پیگیر فروش موهای همسرش بود، می گوید:« به او گفته بودم موی ۵۰ سانت زنش را اگر سالم و پرپشت باشد، ۴۰۰ هزار تومان می خرم. شغلش جمع آوری ضایعات بود، هر روز زنگ می زد و پیام می داد. خلاصه یک روز به خانه شان در بولوار طبرسی شمالی رفتم، با شوق فراوان و خنده کنان در را باز کرد، حیاط ویرانه ای نمایان شد، داخل اتاق کوچکی زن نحیفی نشسته بود و لام تا کام حرف نمی زد، موهایش آن قدر کم پشت و بی جان بود که حدس زدم به طاسی مبتلا باشد. نمی دانید وقتی گفتم موها قابل خریداری نیست، چه حالی شدند.»اما همه فروشنده های مو فقط به خاطر نیاز مالی این کار را نمی کنند برخی از آن ها دلایل دیگری مثل تنوع و … را عنوان می کنند.

کوتاهی مو برای تنوع، فروش برای دریافت خدمات آرایشی

پس از ملاقات با سودابه، سری به آگهی های خرید و فروش مو در دیوار می زنم. با چندین شماره تماس می گیرم. خانم آرایشگری می گوید:« ۹۰ درصد مشتری هایم برای نیاز مالی موهایشان را می فروشند و می گویند هرچقدر دلت می خواهد کوتاه کن، فقط پول بیشتری بده.» خانم ۴۰ ساله ای آگهی فروش مو گذاشته و می گوید:« موهای دخترم را کوتاه کرده ام، می خواهم با پول فروش آن برای خودش چیزی بخرم.» آگهی دیگر را خانم ۳۰ ساله ای جواب می دهد: «نیاز مالی ندارم، از موی بلند و رسیدگی به آن خسته شده ام. آن ها را کوتاه کردم و آرایشگرم گفت پول خوبی بابتش می دهند.» خریدار دیگری در اینستاگرام می گوید:« به ندرت پیش آمده کسی به خاطر فقر موهایش را به من بفروشد، بیشتر مشتری ها دنبال تنوع هستند یا می خواهند با همان پولی که از فروش مو می گیرند، در آرایشگاه خدمات دیگری دریافت کنند.»

آگهی برای فروش موی مادر ۶۰ ساله

یکی از آگهی های فروش مو را خانمی حدودا ۳۵ ساله گذاشته، می خواهد موهای مادرش را بفروشد. در فضای سبز کوچکی انتهای بولوار توس قرار ملاقات می گذاریم. معصومه می گوید مادرش که مامان گلی صدایش می زنند، حدودا ۶۰ سال دارد و تنها درآمدش یارانه خودش، پسرش و عروسش است که حتی کفاف داروهای دیابت و فشار خونش را نمی دهد، چه برسد به آمپول های دو میلیون تومانی زانوهایش که باید دوره ای تزریق شوند تا بتواند راه برود و از سر نداری، ترجیح داده بی خیال راه رفتن شود.

مامان گلی، زن زحمتکشی بوده. ۱۷ سال پیش شوهرش بدون آن که او را طلاق دهد، تجدید فراش می کند و برای همیشه خانواده اش را ترک می کند. کسی از او خبر ندارد. مامان گلی هم برای امرار معاش از کله پزی ها، سیرابی و شیردان و… می گرفت، در خانه پاک می کرد و زندگی خودش را به هر سختی که بود می گذراند اما این اواخر زانوها و کمرش رفیق نیمه راه شده اند و خانه نشین شده است.

معصومه می گوید: «خودم موهای مامان گلی را کوتاه کردم، موهایی که به یاد مادر و مادربزرگش هرگز کوتاه نمی کرد، دو دسته شان می کرد و دو طرف صورتش می بافت. همیشه می گفت این ها را کوتاه نمی کنم تا بمیرم و بعد شما کوتاه کنید و یادگاری از من نگه دارید. اما نشد، روزگار مجال نداد.»

۳۰۰ هزار تومان به شرط تراشیدن سر

بعد از چند هفته از کوتاه کردن موهای مامان گلی، هیچ کس آن ها را نخریده. می گویند نهایت ۱۵۰ هزار تومان، اما معصومه می گوید لااقل ۲۰۰ هزار تومان بدهید تا بدهی اش را به دکتر دیابتش تسویه کنیم. می گوید:« می خواستم موهای خودم را هم بفروشم. یک آرایشگر گفت اگر موهایت را با ماشین اصلاح از ته بزنم، ۳۰۰ هزار تومان می دهم. آن شب خوابم نبرد، بین داروهای مامان گلی و ترسیدن دخترهای کوچکم از سر طاس مادرشان مانده بودم. هر چه فکر کردم نتوانستم قبول کنم.»

معصومه هم رفت. تصویری که برای آخرین بار در سالن سودابه دیده بودم باز هم جلوی چشمانم می آید، پریا با چشم های بسته روی چهارپایه نشسته بود، سودابه قیچی را نزدیک برد، چند لحظه بعد یک دسته موی طلایی افتاد روی سرامیک سفید آرایشگاه.

یکی از خریداران مو‌های طبیعی در گفت‌و‌گو با «فراز» درباره شیوه قیمت‌گذاری و خرید موهای طبیعی می‌گوید: «قیمت موی طبیعی بستگی به ضخامت، حجم، بلندی و سلامت مو دارد. طبیعتا موی طبیعی که حتی رنگ هم نشده و پوسته و قارچ نداشته، قیمت بالاتری نسبت به موهای رنگ شده دارد؛ حتی اگر مو تماما سفید اما سالم و رنگ نشده باشد. موهای طبیعی اکثرا به صورت کیلویی خریداری می‌شوند، بین ۳۰۰ تا ۶۰۰ تومان. البته خرید بر اساس اندازه مو نیز داریم که برای موهای ۴۰ سانت به بالاست که برای اکستنشن و کلاه‌گیس مناسب باشد. قیمت هم از ۸۰۰ هزار تومان شروع می‌شود و تا ۵ میلیون تومان می‌رسد. البته افرادی را هم می‌شناسم که تا ۱۰ میلیون تومان موی طبیعی را خریداری می‌کنند. فکر می‌کنم سقف قیمت همین حدود باشد».

طبق گفته‌های این فروشنده مو میزان فروش مو‌ها نسبت به همین بازه زمانی در سال گذشته دست کم ۵۰ درصد بیشتر شده است. اتفاقی که بحران شرایط اقتصادی کاملا آن را توجیه می‌کند. فضای مجازی نیز سبب شده بسیاری از زنان و دختران که برای امرار معاش با مشکل مواجه هستند، دست کم یک بار هم که شده به فکر فروش موهای خود یا فرزندانشان افتاده باشند!

کوتاهی موها در چه محلی انجام می‌شود؟

مراکز و سالن‌های آرایشی ما در شهرها و روستاهای مختلف وجود دارد که افراد برای کوتاهی و فروش موهای خود می‌توانند به آنجا مراجعه کنند و اکثر کوتاهی‌های مو به دلیل شرایط کرونا و مسائل بهداشتی در این سالن‌ها انجام می‌شود، اما گاهی هم پیش می‌آید که افراد به دلیل مشکلاتی که دارند امکان مراجعه به مراکز مربوطه را ندارند در چنین شرایطی آرایشگر به منزل این افراد می‌رود و با رعایت تمامی اصول بهداشتی کوتاهی مو را انجام می‌دهد.

کاربرد موهای خریداری شده چیست؟

اکثرا موها به منظور استفاده در آرایشگاه‌ها و مراکز زیبایی خریداری و آنجا برای اکستنشن و تولید کلاه گیس به کار گرفته می‌شود و برای اکستنشن موی طبیعی خیلی بهتر است زیرا بهتر رنگ باز می‌کند و خوب جواب می‌دهد.

حدود ۸۰ درصد این موها به کشورهای اروپایی صادر می‌شود و بخش خیلی کمی از آن در داخل کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد.

در بازار خرید و فروش موی طبیعی قیمت‌های ثابت وجود دارد اما از طرفی هم فضای رقابتی بین مراکز مختلف برقرار است که موجب می‌شود برای جذب افراد، قیمت‌های بهتری پیشنهاد بدهند.

مو بر چه اساسی قیمت‌گذاری می‌شود؟

موها بر اساس وزن و اندازه قیمت گذاری می‌شوند؛ ما موها را به صورت کیلویی خریداری می‌کنیم و قیمت هر یک کیلو مو حدود ۶۰۰ هزار تومان است، اگر بر اساس اندازه باشد موی بالای ۵۰ سانت را می‌خریم و قیمت آن از یک میلیون تومان شروع می‌شود و حداکثر قیمت ۱۰ میلیون تومان است.

قیمت مو بر اساس اندازه و حجم آن است، هرچه مو بلندتر پرپشت تر باشد پول بیشتری هم پرداخت می‌شود، به همین دلیل موهای کوتاه به ندرت خریداری می‌شود چون به درد اکستنشن نمی‌خورد.

فروشنده‌های مو چه کسانی هستد؟

خیلی از افراد جامعه پیش از این نمی‌دانستند که می‌توانند از طریق فروش موهای خود پولی به دست بیاورند اما امروزه بازار این کار خیلی گرم شده و تبلیغات آن در فضای مجازی به چشم می‌خورد به همین دلیل بیشتر خانم‌ها از این موضوع اطلاع دارند، بر همین اساس آدم‌های مختلفی برای فروش مو به مراکز خرید و فروش آن مراجعه می‌کنند.

اکثرا کسانی که برای فروش موهای خود به مراکز ما مراجعه می‌کنند نیاز مالی دارند و مادرانی هستند که از روی اجبار و با کراهت این کار را انجام می‌دهند و موهای دختران خود را می‌فروشند، گاهی در چنین شرایطی پیش آمده که به دلیل شرایط مالی مشتری‌ها از سود کار چشم پوشی کنیم و در صورتی که خیلی به پول این کار نیازداشته باشند به قیمت فروش خودمان موی آن‌ها را بخریم.

اما در این میان کسانی هم هستند که برای کوتاهی مو و زیبایی مراجعه می‌کنند و صرفا برای اینکه موی خود را دور نیندازند آن را می‌فروشند. بسیاری هم برای کسب درآمد موهای خود را بلند می‌کنند و به هر مرکزی که قیمت بالاتری بدهد آن را می‌فروشند.

وقتی موی طبیعی تبدیل به تجارت شد

همزمان با آغاز اولین زمزمه‌های اکستنشن موی طبیعی در آرایشگاه‌ها سنگ بنای یک تجارت میلیاردی در ایران گذاشته شد. حال بیش از ۱۵ سال از آن روز‌ها می‌گذرد و موی طبیعی، کماکان مشتری‌های خاص خودش را دارد. شاید روزگاری فروش موی طبیعی برای این بود که مو‌ها در سطل زباله آرایشگاه‌ها حیف نشود‌. اساسا از همین نقطه یعنی آرایشگاه‌ها نیز خرید و فروش موهای طبیعی آغاز شد. اما آرام آرام، مسائل اقتصادی، هدف اصلی چیدن مو‌ها به مقصد فروشگاه‌های تهیه کلاه‌گیس، آرایشگاه‌ها و صفحات مجازی شد.

پیشتر در گزارشی با عنوان خانم‌های تهرانی چقدر در آرایشگاه‌ها هزینه می‌کنند؟ برایتان نوشتیم که خدمات اکستنشن مو، از جمله گرانقیمت‌ترین خدمات آرایشگاه‌هاست که هر سه ماه نیاز به ترمیم دارد. در مناطق متمول‌تر تهران، برای اینکار از موهای طبیعی استفاده می‌شود که شاخه‌ای حداقل ۲۰۰ هزار تومان و هزینه تمام شده آن حداقل ۲۰ میلیون تومان تعریف می‌شود. این رقم گاهی ممکن است تا ۵۰ میلیون تومان هم برسد. در مرکز شهر هر شاخه موی طبیعی بین ۵۰ تا ۱۰۰ هزار تومان، در نواحی جنوبی تهران، هرشاخه موی مصنوعی ۱۰ تا ۲۰ هزار تومان و در مجموع تا ۲ میلیون تومان قیمت‌گذاری می‌شود.

ارزآوری کلاه‌گیس طبیعی

طی سال‌های اخیر تعداد بالای مشتریان کلاه‌گیس یا اکستنشن با موی طبیعی بسیاری از اهالی بازار را به فکر وا داشته تا واردات موی طبیعی را از کشورهای دیگر آغاز کنند. «همشهری» در گزارشی به نقل از یکی از متصدیان فروش لوازم آرایش و زیبایی می‌نویسد که در بازار تهران و محدوده ۱۵ خرداد و بازار سلطانی چند واردکننده بزرگ موی طبیعی از کشورهای چین و هند وجود دارد که به جز تهران در نقاط کشور مشتری ثابت دارند و از این طریق سود زیادی به دست می آورند. قیمت موهای طبیعی وارداتی بالاتر از موهای طبیعی وطنی است و این موضوع به نوبه خود باعث شده تا گیس‌فروشی رونق بیشتری پیدا کند در صورتی که ریسک استفاده از موهای چینی پس از بحران شدید کرونا بالاست و کسی تضمین نمی دهد که استفاده کنندگان این گیس های خارجی بهداشتی و عاری از هرنوع ویروس و قارچ باشند.

همچنین طبق داده های وبسایت آماری «گسترش‌کارآفرینی»، تعرفه واردات کلاه گیس، ۵۵ درصد و آزاد است و ارزش این کالا در کمرک بر حسب کیلو حساب می‌شود. همچنین واردات نیاز به مجوز بهداشت و استاندارد ندارد و تنها به مجوز بازرگانی نیاز دارد. میزان واردات سالانه کلاه گیس در کشور چیزی حدود ۲۴ هزار و ۷۱۴ دلار است.