«صبح من» با گردشگری: موزه های ایران به عنوان محلی امن جهت نگهداری آثار هنری و تاریخی، نقش حیاتی در حفظ ارزش زیسته و فرهنگ یک ملت دارند. آنها به ما اجازه می‌دهند تا به گذشته نگاهی عمیق‌تری داشته و از تجربه‌ی فرهنگی پیشین‌مان آگاهی پیدا کنیم. در این مطلب با ما همراه باشید تا به گشت‌و‌گذار در موزه‌های برتر ایران بپردازیم.
معروف ترین موزه های ایران
به گزارش مجله خبری صبح من، بهترین موزه های ایران را می‌شناسید؟ آیا می‌دانستید که ایران دارای غنی‌ترین موزه‌های تاریخی، فرهنگی و هنری است؟ در ادامه این مطلب به بررسی موزه ملی ایران، موزه ملی جواهرات، موزه آب، موزه موسیقی اصفهان، موزه پارس شیراز و … می‌پردازیم.
موزه ملی ایران
مهم ترین موزه از بین سایر موزه های ایران، موزه ملی یا موزه ایران باستان است. این موزه متشکل از دو بخش است؛ یکی موزه ایران باستان که تمامی آثار دوران پارینه سنگی تا قبل از ورود اسلام به ایران را در خود جای داده است. دوم موزه دوران اسلامی که به آثار هنری و باستانی بعد از ورود اسلام به ایران مربوط می‌شود. در این موزه شما با بیش از ۳۰۰ هزار شئ مختلف مواجه خواهید شد که متعلق به دوران باستان تا دوران اسلامی هستند.
چه کسانی موزه ملی ایران را ساختند؟
ایده‌ی راه اندازی موزه ملی ایران اولین بار توسط صنیع الدوله در آغاز دوران مشروطیت مطرح شد، اما چندان جدی گرفته نشد. پس از او مرتضی خان ممتازالملک (وزیر وزارت معارف) در دوره احمد شاه قاجار تصمیم گرفت این ایده را عملیاتی کند. او در یکی از اتاق‌های مدرسه دارالفنون تعدادی از اشیا باستانی را به نمایش گذاشت. پس از وی در دوران پهلوی اول یعنی سال ۱۳۰۴ موزه ملی به تالار آیینه منتقل شد. در این مکان اشیاء مختلفی به نمایش درآمدند که از جمله آنها می‌توان به ۹ مورد از سکه‌های عتیقه، بیش از ۵۰ قطعه سلاح قدیمی همچون تفنگ و کلاه خود، پارچه‌های عتیقه، کاشی، سفال و شیشه اشاره کرد.
دو سال بعد یعنی در سال ۱۳۰۶ مجلس شورای ملی تصمیم گرفت ساخت موزه ملی ایران و امتیاز کاوش‌های باستان شناسی را به یک فرد فرانسوی بدهد. در نتیجه آندره گدار وارد ایران شد. گدار مسئولیتِ ساخت موزه ملی ایران را به کمک دو معمار ایرانی به نام‌های حاج عباسعلی معمار باشی و مراد تبریزی برعهده گرفت. او می‌توانست سه مرتبه و در هر مرتبه طی ۵ سال در این جایگاه باقی بماند و ریاست موزه و کتابخانه‌ای (که قرار بود توسط دولت ساخته شود) را برعهده بگیرد.
بیشتر بخوانید: (تصاویر) آشنایی با ۱۰ موزه‌ی بزرگ دنیا
در بین سایر موزه های ایران، طراحی موزه ایران باستان بسیار شاخص است. طراحی موزه ایران باستان در بین سایر موزه های ایران، شبیه یک مکعب مستطیل افقی به صورت خوابیده روی زمین در نظر گرفته شد. این موزه با سه بخش مجزا از یکدیگر طراحی شده است. ورودی این موزه الهام گرفته از کاخ ساسانی و طاق کسری است. بالای درِ ورودی یک کتیبه مرمرین وجود دارد که روی آن شعری از ملک شعرای بهار نوشته شده است.
- آدرس موزه ملی ایران: موزه ملی ایران در غرب ساختمان وزارت امور خارجه واقع شده است. برای رسیدن به اینجا باید از خیابان سی‌تیر به سمت بخش غربی خیابان ملل متحد بروید. سپس از طریق شمال خیابان امام خمینی (سپه) به وزارت امور خارجه برسید.
موزه موسیقی اصفهان
یکی از موزه های ایران که جذابیت ظاهری و عرفانی فراوان دارد و در طی سفر به اصفهان می‌توانید از آن بازدید کنید، موزه موسیقی اصفهان است. این موزه خصوصی توسط مهرداد جیحونی و شهریار شکرانی در سال ۹۴ در اصفهان تاسیس شد. این دو نفر هدف از ساخت این موزه را آشنایی افراد با موسیقی اصیل ایرانی و سازهای محلی، نحوه ساخت و نواختن ِآنها توصیف کردند.
این موزه در ابتدا در خیابان توحید واقع شده بود و پس از مدتی به پارک هشت بهشت منتقل شد. موزه موسیقی اصفهان توانسته است عنوان بهترین موزه خصوصی را از جانب سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ایران دریافت کند. موزه موسیقی اصفهان دربرگیرنده‌ی تالارهای مختلف است؛ از جمله آنها می‌توان به تالار سازهای محلی، تالار سُل، کارگاه ساز سازی، گذر سرآهنگان و … اشاره کرد. این مجموعه همچنین دارای کافه و فروشگاه است.
- آدرس موزه موسیقی اصفهان: برای دیدن موزه موسیقی اصفهان باید به پارک هشت بهشت مراجعه کنید. بهترین مسیر دسترسی به این پارک از طریق خیابان چهارباغ عباسی و خیابان باغ گلدسته می‌گذرد.
کاخ موزه سعدآباد
کاخ موزه سعد آباد یکی از بهترین موزه های ایران به شمار می‌آید. با تماشای این کاخ موزه به دوران حکمرانی پادشاهان قاجار و پهلوی سفر خواهید کرد. این کاخ اولین بار در دوران قاجار ساخته شد و بعد از به قدرت رسیدن خاندان پهلوی به دستورِ رضاخان مورد بازسازی و احیا قرار گرفت. در گذشته این کاخ میان باغ‌ها و خارج‌ها محدوده شهر بود. امروزه، پس از گذشت سال‌ها و انجام ساخت و ساز فراوان در تهران، کاخ سعد آباد به عنوان بنایی درون شهری شناخته می‌شود. این مکان بعد از وقوع انقلاب اسلامی به عنوان «کاخ موزه» در معرض بازدید عموم قرار گرفت.
- آدرس کاخ موزه سعد آباد: برای رسیدن به این کاخ موزه زیبا باید به انتهای خیابان شهید کمال طاهری بروید. برای رسیدن به این خیابان باید از خیابان ولیعصر به سمت خیابان شهید فلاحی یا زعفرانیه حرکت کنید. همچنین شما می‌توانید از طریق میدان تجریش و ضلع جنوبی میدان دربند به این کاخ موزه برسید.
موزه جواهرات ملی
موزه جواهرات ملی مهم‌ترین مکان در بین سایر موزه های ایران به شمار می‌آید. این موزه تمامی جواهرات سلطنتی متعلق به خزانه ملی را در خود جای داده است. تمامی جواهرات ارزشمندی که از دوران صفویه به بعد به جای مانده است، در این موزه در معرض دید عموم قرار دارند.
موزه جواهرات ملی چگونه ساخته شد؟
داستان راه اندازی موزه جواهرات ملی در مقایسه با سایر موزه های ایران بسیار جالب است. از دوران صفوی تلاش برای جمع آوری جواهرات گران قیمت آغاز شد. بسیاری از این جواهرات از سایر کشورها و نقاط دور دنیا مانند هند، ایتالیا و فرانسه جمع آوری یا خریداری شدند. در طی جنگ‌های پس از سقوط سلسله صفوی و قتل نادرشاه افشار برخی از این جواهرات همچون کور نور از ایران خارج یا توسط سپاهیان دشمن به غنیمت گرفته شدند. پس از دوران قاجار بود که جمع آوری این جواهرات مجدد آغاز شد. در ابتدا این جواهرات در کاخ گلستان نگهداری میشد. در زمان حکومت پهلوی آنها را به زیرزمین کاخ مرمر منتقل کردند. پس از جابجایی‌های فراوان و تاسیس موزه جواهرات ملی در سال ۱۳۳۴ از آنها در این مکان نگهداری شد.
بیشتر بخوانید: طراحی شگفت‌انگیز و جالب موزه‌ی گوگنهایم در بیلبائو
- آدرس موزه ملی جواهرات: این موزه روبروی سفارت ترکیه در تهران قرار دارد. برای رسیدن به آن باید از میدان امام خمینی به سمت خیابان فردوسی حرکت کنید. کمی مانده به چهارراه استانبول به سفارت ترکیه و ساختمان بانک مرکزی می‌رسید.
موزه کاخ گلستان
کاخ گلستان متشکل از بناها و بخش‌های مختلفی است. این موزه در بین سایر موزه های ایران از لحاظ تاریخی بسیار حائز اهمیت است. موزه گلستان دارای بناهای مختلفی است که از جمله آنها می‌توان به تالار سلام، تالار برلیان، تخت مرمر، کاخ شمس العماره و … اشاره کرد. قدیمی‌ترین بناها در این مجموعه ایوان تخت مرمر و خلوت کریمخانی هستند. این کاخ به جز بناهای مذکور دارای سایر بخش‌ها از جمله: کتابخانه نسخ خطی، مرکز اسناد خطی، دفتر فنی، امور فرهنگی و غیره است.
چرا نام کاخ گلستان در بین سایر موزه های ایران دیده می‌شود؟
ناصرالدین شاه قاجار و آقا محمد خان قاجار هردو در این کاخ تاج گذاری کردند. ناصرالدین شاه پس از سفر خود به فرنگ دستور داد تغییرات زیادی در معماری این کاخ انجام شود. این کاخ در قرن ۱۹ محفلی برای پادشاهان، تعلیم معماران و هنرمندان بود. این کاخ به عنوان سندی با ارزش تلقی می‌شود چرا که چهار قرن از تاریخ ایران را به خود دیده است.
- آدرس کاخ گلستان: برای رسیدن به کاخ گلستان باید به میدان ارگ بروید. بهترین راه برای رسیدن به این میدان، از طریق خیابان پانزده خرداد است که از طریق مترو می‌توانید به آن دسترسی داشته باشید.
موزه هنرهای معاصر
پس از جنگ جهانی دوم موزه هنر معاصر بود که در بین سایر موزه های ایران، نظر بسیاری از گردشگران خارجی و علاقه‌مندان ایرانی را به خود جلب کرد. این موزه دارای آثار ارزشمندی از هنر مدرن است. برخی از این آثار شاخص در حوزه‌های مینیمالیسم، فوتورئالیسم و هیجان نمایی در معرض دید علاقه مندان هستند. تمامی این آثار توسط هنرمندان ایرانی و هنرمندان خارجی انجام شده‌اند. تعداد این آثار تقریبا ۴ هزار عدد تخمین زده می‌شود که ارزش بسیاری از آنها قابل توصیف نیست. بسیاری از این آثار در سال ۱۹۷۰ میلادی با نظارت فرح پهلوری خریداری شده و به این موزه اضافه شده‌اند.
چرا موزه هنرهای معاصر تهران در سایر بین موزه های ایران اهمیت دارد؟
شما می‌توانید در موزه هنرهای معاصر نقاشی‌های سهراب سپهری، پیکاسو، وارهول، جاکومتی، پولاک، گوگن و ارنست را مشاهده کنید. از بین ۹ گالری موجود در این موزه، ۳ مورد از آنها برای نگهداری آثار هنرمندان اختصاص داده شده است، مابقی گالری‌ها نیز موقت هستند. در محوطه موزه هنرهای معاصر آثار هنری برخی هنرمندان همچون «پیکره درمانده» اثر رنه ماگریت موجود است.
چه کسی برای ساخت موزه هنرهای معاصر تهران اقدام کرد؟
اولین بار کامران دیبا پسر عموی فرح پهلوی ایده‌ی ساخت این موزه را مطرح کرد. فرح پهلوی قراردادی با آلوار آلتو معمار فنلاندی بست تا موزه‌ای مشابه هنرهای معاصر در شیراز نیز ساخته شود. این پروژه به دلیل وقوع انقلاب اسلامی ناتمام رها شد. کامران دیبا مسئول خرید و تهیه آثار هنری از خارج کشور شد. همچنین او مسئولیت طراحی و معماری بنای این ساختمان را برعهده داشت.
- آدرس موزه هنرهای معاصر تهران: موزه هنرهای معاصر در ضلع غربی پارک لاله قرار دارد. برای رسیدن به این منطقه باید از طریق شرق خیابان کارگر شمالی به سمت پارک لاله حرکت کنید. برای رسیدن به این موزه می‌توانید از مترو یا تاکسی استفاده کنید.
موزه آب یزد
موزه آب یزد یکی از مهم‌ترین موزه های ایران است. این موزه لوازم مختلفی را که مخصوص حفر قنات، ادوات لازم برای اندازه گیری آب، تامین روشنایی لازم در قنات‌ها، مدارک خرید و فروش ِآب هستند را در خود جای داده است. در پشت بام موزه آب یزد یک چاه خانه قرار دارد. داخل چاه خانه می‌توانید چگونگی تامین آب به وسیله چرخ چاه را مشاهده کنید. آب انبار ِاین موزه در طبقه همکف واقع شده است.
این مکان زیبا و دیدنی توسط سید علی اکبر کلاهدوز در سال ۱۲۶۶ ساخته شد. این موزه جلوه‌گرِ اهمیت دادنِ مردم در گذشته‌های نه چندان دور به آب و شیوه تامین آن (در یک منطقه کویری مانند یزد) است. خانه‌ی کلاهدوزان یزد دارای ۵ طبقه است که شامل موارد زیر می‌شوند. هریک از این طبقات را باید به صورت جداگانه بازدید کنید.
• موزه آب یزد.
• محل نگهداری مواد غذایی (پایاب)
• اقامتگاه تابستانه موزه
• محل سکونت
• پشت بام (چاه خانه)
- آدرس موزه آب یزد: موزه آب یزد در خانه کلاهدوز‌های یزد قرار گرفته است. برای رسیدن به این خانه باید به میدان امیر چخماق یزد بروید. در قسمت شمالی این میدان، موزه آب یا خانه کلاهدوز قرار گرفته است.
موزه آبگینه
خیابان سی تیر یا خیابان قوام السلطنه مکانی است که در آن می‌توانید به دل بسیاری از وقایع تاریخی و اتفاقات مهمی که در ایران رخ داده‌اند سفر کنید. یکی از این مکان‌ها موزه آبگینه است. موزه آبگینه قبلا خانه قوام السلطنه (نخست وزیر احمد شاه قاجار و حکومت پهلوی) بوده است. این موزه تماشایی از آثار ملی و بهترین موزه های ایران به شمار می‌آید.
سرگذشت جالب موزه آبگینه در بین سایر موزه های ایران
عمارت این موزه به دستور قوام السلطنه ساخته شد. موزه آبگینه که بعدا در آن گنجینه‌هایی ارزشمند از آثار شیشه‌ای و سفالینه قرار داده شد، توسط استاد علی محمد معمارباشی طراحی شد. این عمارت محل زندگی قوام السلطنه بود و پس از مرگش به سفارت مصر فروخته شد. بعدها سفارت افغانستان به این مکان منتقل شد و مدتی بعد توسط بانک بازرگانی مورد استفاده قرار گرفت. این عمارت در سال ۱۳۵۵ توسط دفتر فرح پهلوی خریداری شد و از آن به عنوان موزه استفاده کردند. پس از خریداری این موزه توسط دفتر فرح، طراحی و بازسازی آن کلید خورد.
بیشتر بخوانید: نوه‌هایتان را در تهران به این موزه ها ببرید
در موزه آبگینه تالارهای متعددی وجود دارد. اشیائی که در این موزه نگهداری می‌شوند در ۶ تالار در ۲ طبقه قرار گرفته‌اند. در طبقه نخست تالارهای صدف، لاجورد و زرین فام وجود دارند که در آن آثار شیشه‌ای و سفالینه‌ی دوران اسلامی به نمایش گذاشته شده‌اند. سایر تالارها در طبقه دوم واقع شده‌اند که شامل تالار سمعی بصری، تالار مینا و تالار بلور هستند. این موزه همچنین دارای حوض خانه، ساختمان آموزش و کتابخانه است.
- آدرس موزه آبگینه تهران: این موزه نرسیده به خیابان جمهوری قرار گرفته است. برای رسیدن به خیابان جمهوری باید از خیابان امام خمینی به سمت خیابان سی تیر (یا قوام السلطنه) حرکت کنید.
موزه پارس شیراز
موزه پارس شیراز جزء یکی از بهترین موزه های ایران به شمار می‌آید. با مراجعه به این موزه می‌توانید به تماشای نقاشی‌های به جای مانده از دوره زندیه مشغول شوید. آثار نقاشان بزرگی همچون آقا صادق و میرزا بابا نقاش باشی در موزه پارس شیراز به نمایش درآمده‌اند. به جز آثار نقاشان دوره زندیه، آثار برخی از نقاشان معاصر همجون میر منصور (یکی از شاگردان کمال الملک) و صدرالدین شایسته در این موزه قرار دارند.
وجه تمایز موزه پارس شیراز در مقایسه با سایر موزه های ایران چیست؟
موزه پارس شیراز در برخلافِ سایر موزه های ایران، به صورت یک هشت ضلعی نامنظم طراحی شده است. داخل آن یک تالار مرکزی به همراه گنبد قرار دارد. حوض هشت ضلعی در مرکز این بنا قرار دارد که مرمرین بوده و از نظر طراحی یک شاهکار به حساب می‌آید. داخل بنا با نقاشی‌های گل و مرغ تزیین شده است که یکبار به دستور آقا محمد خان تخریب شدند و سپس توسط استاد محمدباقر جهانمیری با رنگ‌های گیاهی بازآفرینی شدند.
معماری این بنا دارای نقاشی‌های آجری، کاشی کاری و نگارگری است. کاشی کاری‌ها ظرافت خاصی دارند که ظاهر خیره کننده‌ای به موزه بخشیده‌اند. در موزه پارس می‌توانید از باغ نظر و مقبره کریم خان زند نیز دیدن کنید. در این موزه آثاری مانند قاب‌های آینه لاکی کتیبه دار، قاب آینه با تصویری از بایزید بسطامی، قرآن دست نویس به خط محقق، طلسم با حروف ابجد (مربوط به دوره قاجاریه)، قلمدان‌های لاکی و … در معرض نمایش هستند.
- آدرس موزه پارس شیراز: موزه پارس شیراز فاصله بسیار کمی با ارگ کریمخان دارد. برای رسیدن به این منطقه شما باید وارد خیابان زند شوید.
کلام آخر
گنجینه‌هایی که در موزه های ایران نگهداری می‌شوند، بسیار ارزشمند هستند. این موزه‌ها نمادی از تاریخ، فرهنگ، دانش و اصالت مردمان این سرزمین هستند. به کمک این مطلب می‌توانید لیستی از بهترین موزه های ایران که باید دست کم یک مرتبه از آنها بازدید کنید، تهیه نمایید.
سوالات متداول
- قدیمی‌ترین موزه از بین سایر موزه های ایران کدام است؟
موزه ایران باستان اولین موزه‌ای است که در ایران ساخته شد و آثار موجود در آن متعلق به دوره پارینه سنگی تا دوره ساسانیان هستند.
- در بهترین موزه های ایران چه آثاری را می‌توان دید؟
شما می‌توانید تجهیزات جنگی باستانی، نقاشی‌ها، سفال‌ها، لباس‌ها، کتاب‌های خطی و .. را در موزه‌های ایران مشاهده کنید.
- چرا شناخت موزه های ایران اهمیت دارد؟
موزه های ایران (و هر کشور دیگری) نقشی اساسی در حفظ و ارتقاء فرهنگ، تاریخ، هنر و هویت یک کشور ایفا می‌کنند. آنها فضایی برای آموزش، تحقیقات و بررسی علمی فراهم می‌کنند و به ما اجازه می‌دهند تا ارتباط عمیق‌تری با گذشته‌ی خود برقرار کنیم.
اخبار «صبح من» را در بله و ایتا دنبال کنید:
کانال «صبح من» در بله:
https://ble.ir/sobheman
کانال «صبح من» در ایتا:
https://eitaa.com/Sobheman
