«صبح من» با گردشگری: ژئوپارک جهانی قشم با وسعتی بالغ بر ۳۰ هزار هکتار در غرب جزیره قشم واقع شده است.
به گزارش مجله خبری «صبح من»، ژئوپارک جهانی قشم محدوده‌ای طولی است که شرق آن به روستای طبل و سلخ، غرب آن به روستای گوری و کانی، شمال آن به ساحل شمالی و جنوب آن به ساحل جنوبی منتهی می‌شود.
ژئوپارک جهانی قشم به عنوان اولین و تنها ژئوپارک خاور‌میانه در سال ۲۰۰۶ در یونسکو به ثبت شبکه‌جهانی ژئوپارک‌ها رسید و ایران نیز به واسطه آن یکی از شش کشور صاحب ژئوپارک در قاره پهناور آسیا بعد از چین، مالزی، کره، ژاپن و ویتنام و به عنوان یکی از ۱۹ کشور جهان بطور رسمی کاندیدای بهره‌مندی از این امتیاز شده است.
ژئوپارک جهانی قشم به عنوان نخستین ژئوپارک ایران یکی از منحصر به فردترین ژئوپارکهای جهان است که به واسطه قرار گرفتن در کنار سواحل زیبای خلیج فارس و جنگل دریایی حرا، چندین پدیده بارز زمین شناسی را در خود جای داده و به پارک زمین شناسی ایران تبدیل شده است.
وجود مجسمه‌های طبیعی و نقش برجسته‌های پراکنده، چین‌خوردگی‌ها و کوه‌های شگفت‌آور، سطوح تخت و صفه‌ها در ارتفاعات، ستون‌های حاصل از عوامل فرسایش، برجستگی‌ها و فرورفتگی‌های به‌وجود آمده از هوازدگی، مخروط افکنه‌ها و قطعه‌های فروافتاده در پای ارتفاعات، کوهسرها و هیکل‌های که دست هنرمند طبیعت به تازیانه باد و باران پدید آورده، تندیس‌های اعجاب‌آوری که در شکل‌های مختلف همچون لاک‌پشت، سگ، مارمولک، اسب آبی و یا حتی چهره آدمی در حالت خشم و فریاد، پدیده‌های زمین‌شناسی نادر و بی‌مانندی هستند که هریک به تنهایی جذابیت و زیبایی خاص دارند.
نقشه ژئوپارک جزیره قشم
ژئوپارک جهانی قشم دارای چندین سایت اصلی می‌باشد که عبارتند از:
بام قشم
دشتی زیبا که از فراز آن چشم‌اندازی فوق‌العاده بر ساحل شمالی و جنوبی جزیره وجود دارد. فلاتی پهناور با ارتفاع بیش از ۱۲۰ متر که در بخش مرکزی جزیره قشم واقع شده است. در دیواره آن لایه‌های متناوب مارن و ماسه سنگ (که بیانگر پیشروی و پسروی دریا در دوره‌های مختلف زمین شناسی می‌باشد) دیده می‌شود. بام قشم بیش از اینکه یک جاذبه زمین شناسی باشد، یک جاذبه چشم‌اندازی (زیباشناختی) به شمار می رود. از بالای بام قشم می‌توان جنگل حرا، دره تندیس‌ها و خلیج فارس را از شمال و جنوب جزیره قشم مشاهده کرد که چشم اندازی بسیار زیبا و بی نظیر را داراست.
تنگه چاه کوه
در این سایت دو تنگه عمود بر هم در آن قرار دارد. تنگه‌های باریک با دیواره‌های عمودی و با اشکالی اعجاب آور. با چه عظمتی که گویا هنرمندی خلاق بر پیکر این دیواره‌ها ایجاد کرده. عرض این دیواره‌ها در قسمت‌هایی حتی تا یک متر هم می‌سد. این تنگه که در یک لایه ماسه سنگی ایجاد شده است و به دلیل وجود میان لایه‌های مارن، سیلت و آهک و فرسایش انحلالی آنها حفره ها، درزها و بریدگی‌های بسیار زیبایی ایجاد شده است که چشم هر بیننده‌ای را خیره می‌کند. به دلیل اینکه کف این تنگه بعد از هر بارندگی محل جاری شدن آب می‌باشد، مردم محلی برای استفاده از این آب اقدام به حفر چاه در کف آن نموده و به همین دلیل نام چاه کوه را برای این تنگه انتخاب کردند.
دره تندیس‌ها
دره تندیس‌ها یکی دیگر از سایتهای ژئوپارک می‌باشد که سطح آن غالباً از ترک‌های گلی پوشیده شده است. ترک گلی یک ساخت رسوبی می‌باشد که در مباحث رسوب شناسی به آن پرداخته می‌شود. از لحاظ ساختاری نسبتاً شبیه به دره ستاره‌ها می‌باشد با این تفاوت که وسعت بیشتری داشته و تراکم پدیده در آنجا کمتر ولی فراوانی بیشتری دارد. در این دره از سنگ، به وسیله فرسایش تندیس‌هایی تراشیده شده که چشم اندازی بسیار زیبا را در منطقه ایجاد کرده است.
دره ستاره افتاده
اگر چه این سایت در خارج از محدودۀ ژئوپارک قرار دارد ولی با توجه به زیبایی منطقه و همچنین ساختار ژئومورفولوژی خاص آن به عنوان یکی از سایتهای اصلی ژئوپارک مورد پذیرش یونسکو قرار گرفت. سایت دره ستاره‌ها از لایه‌های رسوبی بسیار نرم و فرسایش‌پذیر از جنس مارن که یک لایه ماسه سنگ آهکی بر روی آن قرار گرفته است تشکیل شده که محلی مناسب برای بررسی لایه‌های رسوبی، مکانیزم فرسایش روی لایه‌ها و هوا زدگی آنها می‌باشد از طرفی به وجود آمدن احجامی مانند ستونک‌های سوزنی شکل، دیواره‌های کاملاً عمودی، پل‌ها و حفره‌های متعدد و زیبا در این دره بر زیبایی آن افزوده است.
کاسه سلخ
منطقه‌ای موسوم به کاسه سلخ در ساحل جنوبی، برهوتی است به طول تقریبی ۷ کیلومتر و عرض تقریبی ۵ کیلومتر که هیچ پوشش گیاهی در آن وجود ندارد. اینجا عرصه‌ای است که گویی از حیات و عناصر حیاتی بویی نبرده است. هزاران تپه کوچک و بزرگ مخروطی شکل و اشکال فرسایشی در این عرصه به چشم می‌خورد که در اعصار گذشته از زمین جوشیده و در همان حال سفت و بسته شده و تشکیل تپه‌ماهورهای متداخل و گسترده‌ای را داده‌اند. در عمق این برهوت یک چشمه شفابخش گوگرد از زمین می‌جوشد. مجموعه این عوامل نشان می‌دهد که در لایه‌های زیرین در منطقه برهوت سلخ مخازن عظیم نفت و گاز وجود دارد.
این نقطه از قشم گرچه کمتر از سایر جاهای جزیره بازدیدکننده دارد، اما جذابیت شگرف آن می‌تواند تفکری عمیق را برای انسان به ارمغان آورد و پناهگاه عاشقان سکوت و آرامش باشد. سکوت و آرامشی که گه‌گاه صدای بال زدن عقاب بزرگ و معروف قشم در آسمان آبی آن را می‌شکند.
دره شور
این تنگه در مرکز تاقدیس سلخ واقع شده است. مردم محلی به آن تنگ مکینه یا هوباد (How Baad)می‌گویند. دره شور نامی است که به دلیل زحمات بی‌شائبه مهندس بیژن فرهنگ دره شوری برای این منطقه انتخاب شده است. در این دره قدیمی ترین لایه‌های رسوبی جزیره (آهک گوری) قابل مشاهده است. همچنین بلندترین قله جزیره با ارتفاعی نزدیک به ۴۰۰ متر مشرف به این دره می‌باشد. از طرفی به دلیل قرار گرفتن این منطقه در مرکز تاقدیس منابع سرشار گازی در این سایت قرار گرفته است ولی از منظر زیباشناسی دو ویژگی دره شور بیش از هر چیز دیگر خودنمایی می کنند:
ویژگی زمین ریخت شناسی (ژئومورفولوژی) چشم اندازی رویایی به آن داده است. وجود هزاران آبراهه زیبا بر روی دامنه‌های احاطه کننده دره و تپه ماهورهای مارنی و آهکی در میان آن به همراه آرامش و سکوت دائمی آن هر بیننده‌ای را به آرامشی عمیق خواهد رساند.
وجود چشمه‌های سولفور نیز نقش و نگاری شگرف به دره داده گویی هنرمندی چیره دست آن را به تصویر کشیده است. البته این تنها ویژگی این چشمه ها نیست و خاصیت درمانی آن سالانه هزاران نفر از بومیان منطقه را به سوی خود می‌کشاند.
دولاب
بر کوهپایه شمالی گنبد نمکی (نمکدان) منطقه دولاب قرار دارد. باران¬ها و رگبارهای فصلی شبکه‌ای از آبراهه‌ها و رودهای فصلی را در بستری از مارن و ماسه ایجاد نموده است که عمق بعضی از آنها به بیش از ۲۰ متر می¬رسد. ویژگی خاص لیتولوژی منطقه در برخی نقاط حفره‌ها و شیارهای بسیاری در مسیر رودها ایجاد نموده است. این شبکه آبراهه بسیار پیچیده و تو در تو دارد به گونه‌ای که افراد غیر آشنا به منطقه در آن گم می‌شوند. بعد از بارندگی بهترین زمان بازدید این منطقه است.
نمکدان
سایت نمکدان یکی دیگر از جاذبه‌های علمی گردشگری ژئوپارک قشم می باشد. دراین منطقه به دلیل پدیده دیا پیریسم گنبد نمکی سر برآورده است که طولانی ترین غار نمکی جهان در این گنبد قراردارد. همچنین وجود چشمه¬های نمک و سفید پوش کردن دره‌ها و زمین‌های اطراف این گنبد چشم اندازی رویایی به منطقه داده است. در این منطقه انواع سنگ های رسوبی، دگرگونی و آذرین را می‌توان یافت که جهت پژوهش ها و تحقیقات کانی شناسی پترولوژی یا سنگ شناسی می‌تواند مورد مطالعه قرار گیرد.
کورکوراکوه
کورکورا کوه در مجاورت روستای گیاهدان قرار دارد البته این سایت خارج از محدوده اصلی ژئوپارک قراردارد ولی با توجه به زیبائی منطقه به عنوان یکی دیگر از سایتهای اصلی ژئوپارک مورد قبول یونسکو واقع شد. ساختار عمومی منطقه تپه ماهورهایی است که بیشتر از جنس مارن می‌باشد و بدلیل فرسایش توسط آبهای جاری دره‌ها و تنگه‌های بین آنها ایجاد شده است.
تنگ عالی
در فاصله‌ای نه چندان دور از تنگه چاهکو، پدیده زمین‌شناسی دیگری وجود دارد که از تنگه چاهکوه به سبب وجود نماهای زیبایی که در دیواره‌های این تنگه به وجود آورده و همچنین به دلیل نمایان بودن آب در بخش‌هایی از تنگه موردنظر، می‌توان نام‌هایی چون تنگه آب‌نما یا تنگه سنگ آب را برای آن پیشنهاد نمود.
تنگه موردبحث در بخش غربی جزیره در جنوب روستای چاهو شرقی واقع شده و امتداد کلی شمالی جنوبی دارد. ورودی شمالی تنگه از طریق روستای چاهوی شرقی، در حدود دو کیلومتری ساحل شمالی قرار دارد و دهانه آن در ابتدا فراخ و پرعرض است ولی پس از طی چند ده متر به سرعت تنگ و بسیار باریک می‌شود.
وجود گیاهان فراوان و درختان نسبتاً سالمند نشان‌دهنده وجود میزان آب کافی در بستر تنگه است.
همچنین لایه کم ضخامت رس و مارن در کف تنگه که در آن ترک‌های گلی متعدد مشاهده می‌شود و در اغلب نقاط چسبندگی زیادی از خود نشان می‌دهد، دلیل دیگری بر وجود رطوبت بالا در این تنگه است.
حفره‌ها و شیارهای فراوانی در دیواره‌هیا تنگه مشاهده می‌شوند که شکل‌های نیم‌کروی، قاشقی و طاقچه‌ای دارند و عناصر اصلی زیبایی این تنگه محسوب می‌شوند.
شیارهای خطی و طاقچه‌ای در بسیاری از نقاط به‌صورت موازی دیده می‌شوند و دلیل بروز این حالت، انحلال و فرسایش در میان لایه‌های رسی و مارنی است که نسبت به ماسه سنگ آهکی (جنس اصلی دیواره‌ها) فرسایش‌پذیری زیادی دارند.
همچنین وجود رس رس و مارن در این لایه‌ها و از بین رفتن آنها در اثر فرسایش، شکل‌های کروی و قاشقی را بر دیواره‌ها پدید آورده است.
حرکت سریع و تخریبی آب در زمان بروز سیلاب‌ها، عامل دیگری در فرسایش لایه‌ها و ایجاد شکل‌های تیغه‌ای و گوه‌ای با لبه‌های صیقلی است.
در اواسط تنگه مسیر حرکت بسیار دشوار و تنگ می‌شود و دیواره‌ها کاملاً به هم نزدیک می‌شوند به ترتیبی که در برخی نقاط با استفاده از دست باید خود را کمی از کف تنگه بالاتر کشیده و عبور کرد. در این نقاط، بلندی دیواره‌های پیرامون و تنگ و تاریک بودن مسیر حالتی و هم‌آور شاید هیجان‌انگیز را در بیننده و بازدیدکننده پدید می‌آورد که این نکته می‌تواند برای علاقه‌مندان گردشگری ماجراجویانه (Adventure tonsir) جالب و خاطره‌انگیز باشد.
تنگ عالی در انتها به دیواره‌های شمال‌شرقی گنبدنمکی نمکدان ختم می‌شود و مسیر از اینجا تا ساحل جنوبی کاملاً متفاوت بوده و جلوه‌های خاص حاصل از برونزد گنبدنمکی قابل مشاهده است. در دیواره‌های تنگه شاهد درزه‌های کوچک و بزرگ متعدد و همچنین چندین گسل عرضی هستیم که به احتمال بسیار زیاد حاصل جنبش‌های گنبدنمکی است که در نزدیک آن قرار دارد.
