«صبح من» با دانستنی‌های تغذیه: سیب زمینی، یکی از خوراکی‌های پرطرفدار در میان انسان‌هاست. با این حال، گاهی اوقات در میان کیسه‌ی خرید خود با سیب زمینی‌های سبز رنگ و یا جوانه‌زده مواجه می‌شویم و به این فکر فرو می‌رویم که آیا این سیب زمینی‌ها، سمی هستند یا خیر؟
به گزارش مجله‌ی خبری «صبح من»؛ فرزانه سینکایی، کارشناس تغذیه در این باره گفت: در سیب زمینی ترکیباتی وجود دارد، به‌نام گلیکوآلکالوئید که بالقوه سمی هستند که مصرف آن در مقدار کم مشکلی ایجاد نمی‌کنند و حتی ممکن است خواص مفیدی مثل خواص آنتی‌بیوتیکی و ضدالتهابی داشته و در کاهش قند و کلسترول کمک‌کننده باشند. گلیکوآلکالوئید در بسیاری از مواد غذایی مثل سیب‌زمینی ، بادمجان و گوجه‌فرنگی هم وجود دارد. اگر گلیکوآلکالوئید بیشتر از مقدار کم استفاده شود، باعث ایجاد خواص سمی در بدن می‌شود.
وی افزود: ترکیبات گلیکوآلکالوئید به‌نام سولانین و چاکونین در سیب‌زمینی به صورت طبیعی و بیشتر در قسمت‌های سبزرنگ آن یا در گل‌ها، برگ‌ها و جوانه‌ها وجود دارد و زمانی که سیب زمینی شروع به جوانه زدن می‌کند، این محتوای گلیکوآلکالوئیدی در آن افزایش پیدا می‌کند. از این‌رو چنانچه قسمت‌های جوانه زده سیب‌زمینی‌ها را مصرف کنیم، گلیکوآلکالوئید بیش از حد وارد بدن ما خواهد شد.
این کارشناس تغذیه بیان کرد: جوانه‌های سیب‌زمینی وقتی که رشد می‌کند، مواد مغذی سیب‌زمینی را استفاده می‌کنند و باعث می‌شوند در سیب زمینی حالت چروکیده ایجاد شده، تازگی و تردی خود را از دست بدهد؛ بنابراین جوانه زدن، کبودی روی سیب‌زمینی، سبز شدن و حتی طعم تلخی که سیب زمینی پیدا می‌کند، علائمی است که نشان می‌دهد محتوای گلیوآلکالوئیدی سیب زمینی به مقدار زیادی افزایش پیدا کرده است. این تغییر زمانی ایجاد می‌شود که سیب زمینی زمان زیادی در معرض نور آفتاب قرار بگیرد و یا اینکه به مدت طولانی انبار شود.
وی ادامه داد: باید هنگام مصرف، جوانه‌های سیب‌زمینی دور ریخته شده و پوست سبزرنگ آن کاملا جدا شود. این اقدامات خطر سمی بودن سیب‌زمینی سبز یا جوانه زده را کاهش می‌دهد، اما نمی‌توان گفت که کاملا برطرف می‌کند یا خیر؛ بنابراین بیشتر توصیه این است که سیب زمینی که جوانه زده را ترجیحا استفاده نکنند. براساس مطالعاتی که انجام شده، در نتیجه پوست کندن و سرخ کردن سیب زمینی این ترکیبات می‌تواند کاهش پیدا کند، اما آب‌پز کردن تاثیراتی در کاهش محتوای گلیکوآلکالوئیدی آن ندارد.
وی ادامه داد: بهتر است سیب‌زمینی را به مقدار کم در حد نیاز به طوری که نیاز به انبارآن نباشد، تهیه شده و در معرض تابش نور خورشید قرار ندهند. اگر متوجه شدند که بافت سیب‌زمینی تغییر کرده یا حالت کبود رنگ و جوانه در آن ایجاد شده، این سیب‌زمینی‌ها را از سیب‌زمینی‌های دیگر جدا کنند و اطمینان حاصل کنند که مابقی سیب‌زمینی‌ها کاملا سالم هستند. سیب‌زمینی‌ها را در یک مکان خشک، خنک و تاریک نگهداری کنند تا احتمال جوانه زدن آن‌ها کاهش پیدا کند.
وی افزود: گزارش‌ها و مشاهداتی وجود دارد که نشان داده اگر سیب‌زمینی در کنار پیاز نگهداری شود، روند جوانه زدن سیب‌زمینی سریع‌تر اتفاق می‌افتد؛ بنابراین بهتر است سیب‌زمینی و پیاز را جدا از هم نگهداری کنند.
این کارشناس تغذیه درباره علائم مصرف زیاد سیب‌زمینی سبزرنگ خاطرنشان کرد: علائمی که مصرف گلیکوآلکالوئید موجود در سیب‌زمینی ایجاد می‌کند معمولا در عرض چند ساعت تا ۲۴ ساعت پس از مصرف سیب زمینی ایجاد می‌شود. اگر فرد مقدار کمی سیب زمینی سبزرنگ حاوی این ترکیبات را مصرف کند، علائم زیادی ایجاد نمی‌کند و ممکن است باعث تحریک و تلخی در دهان شود ولی اگر مقادیر زیادی از سیب زمینی حاوی سولانین را مصرف کنند، می‌تواند باعث تحریک معده، مشکلات گوارشی، حالت تهوع، استفراغ، درد‌های شکمی در موارد شدیدتر گرگرفتگی، کاهش فشار خون، نبض سریع، تب و حتی در مواردی منجر به مرگ شود.
وی ادامه داد: در علائم خفیف نیازی به مراجعه پزشک نیست، اما اگر علائم کنترل نشود و مشکلات گوارشی طولانی‌مدت ایجاد کند، ممکن است بدن دهیدراته شده و نیاز به مراقبت‌های جدی پزشکی باشد.
سینکایی درباره مصرف سیب‌زمینی جوانه زده در مادران باردار، بیان کرد: مطالعاتی که انجام شده، نشان داده مصرف زیاد سیب زمینی سبز و جوانه زده در مادران باردار می‌تواند باعث نقص ژنتیکی در جنین شود. از این‌رو نباید توسط آن‌ها استفاده شود. در مورد کودکان هم اگر کودکی به صورت اتفاقی قسمت‌های سبزرنگ و جوانه زده را مصرف کرد، باید دهان کودک را با پارچه نرم و مرطوب پاک کنند و به کودک آب بدهند تا علائم دهانی برای کودک از بین برود.
