«صبح من» با نجوم: جهان ما ازلی نیست. ستاره‌شناسان بر این باورند که جهان حدود ۱۳/۷ میلیارد سال، سن دارد و بر اثر انفجاری به وجود آمده است که «مِهبانگ» نامیده می‌شود. در ابتدا، جهان به طور باورنکردنی‌ای، کوچک، متراکم و بسیار داغ بود و هیچ شباهتی به جهان کنونی نداشت. مقدار ماده و انرژی‌ای که جهان از آن تشکیل شده، ثابت باقی مانده، اما جنس آن تغییر کرده است. امروز می‌خواهیم با ماشین زمان «صبح من»، به بخش دوم این سفر جذاب به گذشته برویم؛ زمانی که جهان، تازه پدید آمده بود. شما هم به این سفر دعوتید!
جهان گمشده
ماده، که از اتم‌های سازنده‌ی سیاره‌ها، ستاره‌ها و کهکشان‌ها تشکیل شده، کمتر از ۵% جهان است. ماده‌ی نشناخته‌ای به نام «ماده‌ی تاریک» و نیروی اسرارآمیزی به نام «انرژی تاریک»، بقیه‌ی جهان را تشکیل می‌دهند. ماده‌ی تاریک و انرژی تاریک مستقیماً قابل شناسایی نیستند، اما از تأثیری که بر چیزهای شناخته شده دارند، از وجود آنان اطمینان می‌یابیم.
اولین ستاره‌ها و کهکشان‌ها
اتم‌های هیدروژن و هلیوم در طول ده‌ها میلیون سال توده‌هایی را شکل دادند. این ستاره‌ها در گروه‌های بزرگی رده‌بندی شدند؛ این گروه‌ها، «کهکشان» نام دارند. از آن زمان تاکنون، ستاره‌ها به دنیا می‌آیند، زندگی می‌کنند و می‌میرند.
کهکشان‌های کوتوله
زمانی که جهان یک میلیارد سال سن داشت، تعداد زیادی کهکشان کوچک، در آن جای داشتند که «کهکشان‌های کوتوله» نامیده می‌شوند. این کهکشان‌های کوتوله، با برخورد و ادغام با یکدیگر، بزرگتر شدند و شکلشان تغییر کرد.
کهکشان راه شیری
کهکشان حلزونی شکل «راه شیری» از یک کهکشان کوتوله تشکیل شده است. اولین ستاره‌های این کهکشان، مرده‌اند؛ اما از باقی‌مانده‌ی آنها، نسل‌های جدید ستاره‌ها را به وجود آورده‌اند؛ مانند خورشید.
منظومه‌ی شمسی
خورشید حدود ۴/۶ میلیارد سال پیش به وجود آمد. ماده‌ی باقی مانده از تشکیل خورشید، اجسام و سیاره‌ها را به وجود آورد که به دور خورشید می‌چرخند. این مجموعه، «منظومه‌ی شمسی» نامیده می‌شود.
مقیاس جهان
واحدهای اندازه‌گیری مانند «کیلومتر» و «مایل» که در زمین از آنها استفاده می‌شود، برای اندازه‌گیری مسافت‌ها در منظومه‌ی شمسی کافی نیستند. برای اندازه‌گیری این مسافت‌ها، از واحدی به نام «سال نوری» استفاده می‌شود. اگرچه هیچ چیز سریع‌تر از نور حرکت نمی‌کند، اما فاصله‌ها در جهان آنقدر زیاد است که سال‌ها طول می‌کشد تا نور به مقصد برسد.
سال نوری
فاصله‌ای که نور در یک سال طی می‌کند، «سال نوری» نامیده می‌شود. این فاصله، معادل ۹/۴۶ میلیون میلیون کیلومتر است. دورترین کهکشان‌هایی که می‌شناسیم، ۱۳ میلیارد سال نوری با ما فاصله دارند.
بازگشت در زمان
۲/۵ میلیون سال طول می‌کشد تا نور از کهکشان «آندرومِدا» یا «امرأه المسلسله» به ما برسد. این به آن معناست که ما ۲/۵ میلیون سال پیش این کهکشان را می‌بینیم. دورترین زمانی که می‌توانیم ببینیم، گرمای رو به افول اولیه‌ی مِهبانگ است.
جهان رو به انبساط
جهان از زمان تولد مدام درحال انبساط است. سرعت این انبساط را می‌توان از روی فاصله‌ی کهکشان‌ها اندازه گرفت. سرعت انبساط جهان در حدود ۵ تا ۶ میلیارد سال پیش کمتر شد، اما بعد شدت گرفت.
سفر ما در این بخش به پایان رسید. امیدواریم که لذت برده باشید. در سفر بعدی، ما به دنیای کهکشان‌ها می‌رویم؛ جایی که خانواده‌ی کهکشان‌ها با نام‌ها و شکل‌های متفاوتشان، در انتظارمان هستند. منتظر این سفر جذاب باشید.
