«صبح من» با پزشکی: تاکنون احساس ضعف و بی حالی داشته‌اید؟ گاهی اواقت بدون این که بدانیم مشکل کجاست، بی‌حال و خسته‌ایم. روتین ۲۴ ساعت گذشته را مرور می‌کنیم و دنبال این هستیم که بدانیم علت ضعف و بیحالی بدن چیست اما، این قضیه جایی تبدیل به دغدغه می‌شود که همه چیز را عادی و مثل همیشه پیدا می‌کنید؛ پس مشکل کجاست؟
به گزارش صبح من، افسردگی، خستگی بعد از دوره‌ای سخت، بی‌خوابی، فعالیت‌های فکری یا بدنی زیاد، کمبود برخی ویتامین‌ها و مواد معدنی، سو تغذیه یا حال روحی نامناسب همگی باعث ضعف و بیحالی بدن می‌شوند اما چگونه علت این مشکل تشخیص داده می‌شود؟ در این مقاله به این سوالات پاسخ خواهیم داد؛ با ما همراه باشید.
احساس ضعف چیست؟
ضعف و بیحالی، احساس خستگی، خالی‌شدن انرژی بدن و از دست رفتن توان و قدرت بدنی است. ضعف و بیحالی همیشه هم نشانه یک بیماری جدی نیست.
گاهی به علت کار زیاد، استرس، بی‌خوابی و یا کم‌خوابی فرد در کوتاه‌مدت این حالت را تجربه خواهد کرد. گاهی بعد از غلبه بر یک بیماری مانند سرماخوردگی و یا آنفولانزا فرد احساس ضعف و خستگی خواهد داشت. برخی از انواع ضعف و بیحالی نتیجه فعالیت‌های شدید بدنی و فیزیکی هستند.
ضعف و بیحالی ممکن است در کل بدن یا در ناحیه‌ای به‌خصوص از بدن مانند دست‌ها و پاها رخ دهد. گاهی هم تنها یک عضله مانند عضله ساق پا را درگیر میکند.
علائم ضعف و بیحالی
ضعف و بیحالی ممکن است با دیگر علائم و نشانه‌ها همراه باشد و این مسئله بسیار به بیماری‌های زمینه‌ای و دیگر اختلالات بستگی دارد. اگر ضعف و بیحالی ناشی از اختلالات فیزیکی باشد، اثری که در فرد به جای میگذارد بسیار متفاوت‌تر از ضعف و بیحالی ناشی از مشکلات احساسی و روانی خواهد بود.
علائم فیزیکی
- نشانه‌های ظاهری و فیزیکی که به همراه ضعف و بیحالی ایجاد می‌شوند، عبارتند از:
- درد و اسپاسم شکمی
- ادرار خونی و یا صورتی رنگ
- درد بدن
- ادرار تیره و کدر
- اسهال
- دفع ادرار سخت و یا درد آور و یا سوزش در هنگام دفع ادرار
- خستگی
- تب و لزر
- علائم شبه آنفولانزا (خستگی، تب، گلودرد، سردرد، سرفه و درد بدن)
- بوی بد ادرار
- احساس ناخوشی عمومی
- از دست دادن اشتها
- قطع دوره خونریزی ماهیانه
- تشنگی
علائم روانی
گاهی به همراه علائم مربوط به اختلالات احساسی و روانی فرد دچار ضعف و بیحالی هم می‌شود، این علائم عبارتند از:
- اضطراب
- تغییرات خلق و خو، شخصیتی یا رفتاری
- افسردگی
- اختلالات حافظه، تمرکز، صحبت کردن، خواندن یا نوشتن
- بی قراری و تغییرات خلق و خو
- کاهش سطح انرژی
- کسالت یا رخوت
- خستگی شدید
- اختلالات خواب
علائم خطرناک
در برخی از موارد، ضعف و بیحالی ناشی از وجود بیماری جدی و خطرناک است و بنابراین باید هر چه سریع‌تر اقدامات درمانی مناسب را مورد آن انجام داد. اگر شما یا یکی از اطرافیان این علائم را تجربه می‌کنید، به سرعت به مرکز درمانی مراجعه یا با آمبولانس تماس بگیرید:
- درد شدید شکم، پهلو یا ناحیه پایینی کمر
- بلع و صحبت کردن دشوار
- از حال رفتن یا غش کردن، تغییر درجه هوشیاری یا رخوت
- تب بالا (تب بالای ۱۰۱ درجه فارنهایت یا ۳۸ درجه سانتیگراد)
- ناتوانی در سر پا ایستادن
- بی اختیاری در دفع ادرار یا مدفوع
- تشنج
- از دست دادن ناگهانی تعادل، سخت راه رفتن و افتادن
- از دست دادن ناگهانی بینایی و یا تغییر در قدرت بینایی
- ضعف و یا بی حسی ناگهانی در یک سمت بدن
- تهوع و تداوم آن
- بدترین سردرد زندگی
دلایل احساس ضعف، بیحالی و خستگی
گاهی ضعف و بیحالی نشانه‌ای از افسردگی است. در افسردگی فرد احساس ناتوانی و غم بسیار زیادی را تجربه خواهد کرد. توجه کنید که دوره‌های کوتاه مدت غم طبیعی هستند ولی اگر افسردگی در دراز مدت ادامه داشته باشد، مشکلات احساسی و روانی زیادی را برای فرد به دنبال خواهد داشت.
اگر فرد همواره احساس ضعف، بیحالی و خستگی داشته باشد، باید حتماً توسط پزشک معاینه شده و آزمایشات لازم انجام شود و تحت درمان قرار بگیرد.
گاهی هم درنتیجه بیماری‌های فیزیکی و یا مسمومیت ها فرد دچار بیحالی می‌شود. بیماری‌های مزمن طولانی مدت همچون ام اس یا کم کاری تیروئید ممکن است باعث ضعف در فرد شوند. بیماری‌های حاد کوتاه مدت مانند گیرافتادگی عصب و یا عفونت مجاری ادراری هم ممکن است باعث ایجاد این عارضه در فرد شوند.
مسمومیت با سم بوتولیسم (botulism)، نیش حشرات یا مسمومیت با صدف‌های دریایی هم منجر به بروز این مشکل در فرد خواهند شد.
اگر دلیل ضعف و بیحالی ابتلا به یکی از بیماری‌های حاد باشد، باید هرچه سریع‌تر اقدامات درمانی مناسب را انجام داد. در صورت احساس ضعف ناگهانی در یک طرف بدن، احساس ضعف به همراه تنگی نفس یا تپش قلب، درد شدید سینه، کمر و شکم هر چه سریع‌تر با آمبولانس تماس بگیرید.
در صورتی‌که احساس کسالت با دیگر علائم مانند درد یا پیچش شکم، تب و لرز و بوی بد ادرار همراه بود، باید هر چه سریع‌تر به دکتر به دکتر عمومی مراجعه کنید تا با تشخیص بیماری، در مسیر درست درمان قرار بگیرید.
علل روانی یا احساسی ضعف و بیحالی
ضعف و بیحالی گاهی ناشی از اختلالات روانی و احساسی است، این اختلالات عبارتند از:
- افسردگی
- خستگی
- بی‌خوابی و یا کم خوابی
- کار زیاد
- استرس
دلایل جسمی علت ضعف و بیحالی
ضعف و بیحالی گاهی ناشی از اختلالات و بیماری‌های مزمن جسمی است، که عبارتند از:
- بیماری اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (Amyotrophic lateral sclerosis) نوعی بیماری عصبی – عضلانی است که باعث ضعف ماهیچه‌ای و ناتوانی حرکتی می‌شود.
- کم‌خونی (کم شدن تعداد گلبول‌های قرمز خون)
- سرطان و درمان‌های ضد سرطان
- دیابت
- قرار گرفتن در معرض مواد سمی و سم‌ها
- فیبرومیالژیا (سندروم عضلانی- اسکلتی مزمن)
- تیروئیدیت هاشیموتو (نوعی بیماری خود ایمنی ناشی از کم کاری تیروئید و تولید کم هورمون تیروئید)
- کم‌کاری تیروئید عفونت‌ها (هپاتیت، اچ‌آی‌وی/ایدز، بیماری لایم)
- سو تغذیه
- ام‌اس
- رابدومیولیز یا تحلیل ماهیچه مختلط (rhabdomyolysis)
- دیستروفی عضلانی
- میاستنی گراویس (نوعی بیماری خود ایمنی که باعث از دست رفتن ماهیچه‌ها و ضعف عضلانی)
- پلی‌میوزیت (بیماری التهاب و ضعف عضلانی)
- مشکلات تنفسی مانند آسم و انسداد مزمن ریوی
- دلایل جدی و مرگبار ضعف و بیحالی
- دلایلی هستندکه باعث خستگی و بیحالی می‌شوند و ممکن است مرگبار و خطرناک باشد. این دلایل عبارتند از:
- آریتمی قلبی یا ضربان نامنظم قلب
- نارسایی مادرزادی قلبی
- دهیدراته شدن (از دست رفتن مایعات و الکترولیت‌های بدن که در صورت شدید بودن و درمان نشدن خطر جانی به همراه خواهد داشت)
- نارسایی کلیوی
- میاستنی گراویس شدید و بحرانی
- حمله قلبی
- میکسدما کما (ناشی از کم کاری تیروئید شدید و درمان نشده)
- آمبولی ریوی یا مسدود شدن رگ در ریه ناشی از لخته خونی
- آنوریسم آئورت
- سپتی سمی یا عفونت منتشر در خون
- سکته
- مسمومیت‌های غذایی شدید ناشی از خوردن گیاهان و قارچ‌های سمی و مواد شیمیایی
تشخیص علت بروز ضعف و بیحالی بدن
روش‌های درمانی بسیاری برای ضعف و بیحالی وجود دارد. تشخیص علت‌های زمینه‌ای بروز این مشکل به پزشک کمک میکند تا بهترین روش درمانی را برای بیمار به کار گیرد.
پزشک در ابتدا از فرد در مورد علائم بیماری سوالاتی خواهد پرسید. بعد از آن برای تشخیص زمان دقیق بروز این علائم برای اولین بار سوالاتی مطرح می‌شود. این اطلاعات به پزشک کمک میکند تا دلیل احتمالی بروز احساس ضعف و بیحالی را تشخیص دهد.
برای تشخیص بهتر این مشکل گاهی آزمایش ادرار و آزمایش خون برای فرد تجویز می‌شود. این نمونه‌ها در آزمایشگاه برای یافتن نشانه‌های احتمالی وجود عفونت یا دیگر بیماری‌های عامل ضعف و بیحالی بررسی می‌شوند.
اگر بیمار احساس درد داشته باشد، برای بررسی دقیق‌تر عکسبرداری هم انجام می‌شود. این روش‌ها عبارتند از:
- رادیولوژی اشعه ایکس
- ام‌آرآی
- سی‌تی‌اسکن
- سونوگرافی
- اسکن مغزی
- نوار قلبی
سوالاتی که پزشک برای تشخیص علت ضعف و بیحالی مطرح میکند:
- چه مدت زمانی احساس ضعف و بیحالی دارید؟
- آیا در همه‌ی نقاط بدن ضعف را احساس می‌کنید یا اینکه آن تنها مختص نقطه‌ی خاصی از بدن است؟
- آیا الکل و یا مواد مخدر مصرف می‌کنید؟
- آیا احساس درد و ناخوشی دارید؟
- آیا علائم دیگری دارید؟
- چه داروهایی مصرف می‌کنید؟
- چه زمانی اولین بار متوجه علائم خستگی و یا افسردگی شدید؟
- آیا در حال حاضر تحت مراقبت‌های حرفه‌ای بهداشت روان قرار دارید؟
درمان ضعف و بیحالی بدن
زمانی که علت ضعف و بیحالی تشخیص داده شد، پزشک با توجه به وضعیت بیمار در مورد روش درمانی مناسب با او مشورت خواهد کرد. پزشک شما با توجه به علت ضعف بدنی، بهترین روش درمانی را انتخاب خواهد کرد.
در ادامه برخی از دلایل احتمالی و درمان‌های مناسب برای آن‌ها را توضیح می‌دهیم:
دهیدراته شدن
اگر فرد آب بدن خود را از دست بدهد و در اصطلاح دهیدراته شود، افزایش مقدار مایعات مصرفی تا حدود زیادی به او کمک خواهد کرد. اگر علائم دهیدراته شدن فرد شدید باشد، فرد برای مراقبت و دریافت درمان‌های مناسب باید در بیمارستان بستری شود.
در بیمارستان مایعات مورد نیاز فرد به‌صورت درون وریدی به او تزریق خواهد شد. همچنین گاهی هم فرد به داروهایی برای افزایش فشار خون نیاز دارد. در این‌حالت، ضعف و بیحالی فرد تا حدود زیادی فروکش خواهد کرد.
کم خونی
اگر ضعف و بیحالی در نتیجه کم خونی باشد و اگر مشخص شود که فرد دچار فقر آهن است، ممکن است به مکمل‌های آهن نیاز داشته باشد.
اگر فرد از کم‌خونی شدید رنج می‌برد، گاهی نیاز به پیوند خون وجود خواهد داشت. فرد برای دریافت خون باید به بیمارستان مراجعه کند. در این روش خون اهدایی به صورت درون وریدی به فرد تزریق خواهد شد.
سرطان
شیمی درمانی و دیگر روش‌های درمان سرطان می‌توانند باعث بروز ضعف و بیحالی شوند. اگر دلیل ضعف و بیحالی فرد بیماری سرطان باشد، پزشک در مورد روش های درمانی با بیمار صحبت خواهد کرد. مرحله بیماری، مکان و ساختار بدنی که با سرطان درگیر است، به تشخیص بهترین روش درمانی کمک خواهد کرد.
حمله قلبی
اگر حمله قلبی منجر به بروز ضعف و بیحالی شده باشد، پزشک در مورد راه‌های درمان با فرد مشورت خواهد کرد.
همه موارد ضعف و خستگی نیاز به درمان ندارند، برای مثال اگر ضعف و خستگی ناشی از آنفولانزا و یا سرماخوردگی باشد، نیازی به درمان نیست.
آیا مصرف ویتامین و مکمل روی بهبود خستگی و بیحالی تاثیر میگذارد؟
گاهی ضعف بدن و کمبود مواد معدنی و ویتامین‌ها باعث می‌شود تا احساس ضعف و خستگی در شما زیاد شود. می‌توانید با مصرف مکمل‌های معدنی و انواع ویتامین‌ها، این احساس را از بین ببرید.
عوارض جانبی احتمالی ضعف و خستگی
از آن‌جایی که ضعف و بیحالی می‌تواند ناشی از بیماری‌ها و مشکلاتی جدی باشد، عدم درمان آن می‌تواند اثرات و آسیب‌هایی جدی و جبران ناپذیر بر شخص وارد کند. بعد از آن که دلایل زمینه‌ای شناسایی شدند، فرد باید برنامه درمانی مشخصی که توسط پزشک تجویز خواهد شد را به دقت دنبال کند. به این ترتیب خطر بروز مشکلات و عوارض جانبی بسیار کاهش پیدا میکند. این عوارض و مشکلات جانبی عبارتند از:
- سخت بودن انجام وظایف روزانه
- مشکلات خواب
- ناتوانی در رفتن به مدرسه و یا سرکار
- از دست رفتن توان حرکتی
- شدت کردن علائم
- پیشرفت سرطان
- پیشرفت و شدت گرفتن عفونت
- افسردگی
ضعف و خستگی را جدی بگیرید!
همانطور که خواندید، احساس ضعف و بیحالی و خستگی همیشه خطرناک نیست اما اگر همراه با علائم دیگر باشد یا طولانی شود، باید به پزشک مراجعه کنید.
