تیروئید عصبی چیست و راه تشخیص آن چگونه است؟

«صبح من» با پزشکی: تیروئید یک غده متابولیک بسیارمهم در بدن است و نقش بسیار زیادی را در سوخت‌وساز بدن، برعهده دارد. بیماری‌های تیروئید اغلب موجب کاهش یا افزایش هورمون‌های تیروئید می‌شوند(کم کاری یا پرکاری تیروئید) و هر کدام از این حالت‌ها تآثیرات بسیار متنوع و وسیعی بر روی بدن خواهند داشت. در این مطلب به طور اختصاصی به علائم عصبی تیروئید می‌پردازیم.

تیروئید عصبی یا علائم عصبی ناشی از کم‌کاری تیروئید

به گزارش صبح من، کم‌کاری تیروئید یعنی زمانی که یک بیماری در غده تیروئید، موجب کم‌شدن هورمون‌های تیروئید در بدن شود. کم‌کاری تیروئید می‌تواند متابولیسم، عملکردهای ذهنی، سطح انرژی و حرکات روده را تحت تاثیر قرار دهد. بسته به میزان کاهش تولید هورمون تیروئید، علائم عصبی تیروئیدِ شما ممکن است، خفیف یا شدید باشد.

همچنین تیروئید عصبی ناشی از کم‌کاری تیروئید می‌تواند اختلالاتی را در اعصاب سمپاتیک و پاراسمپاتیک ایجاد کند که در این حالت عملکرد سایر غدد نیز می‌تواند دچار مشکل شود و مشکلات گوارشی نیز در بدن ایجاد کند.( البته این حالت نادر است و در کم‌کاری تیروئیدهای طول کشیده و درمان نشده بیشتر دیده می‌شود.)

علائم عصبی تیروئید در صورتی که در نوزادان دارای کم‌کاری تیروئید وجود داشته باشد، می‌تواند بسیار خطرناک باشد؛ چرا که در سال‌های ابتدایی زندگی تغییرات وسیع مغز و دستگاه عصبی را داریم و درصورت کم‌بودن هورمون‌های تیروئیدی و متابولیسم مختل در بدن، رشد و نمو مغز با مشکل مواجه شده و می‌تواند باعث ایجاد عقب ماندگی‌های ذهنی و رشدی در کودک مبتلا شود.

 نورپاتی ناشی از کم‌کاری تیروئید

یکی از مهم‌ترین علائم عصبی کم‌کاری تیروئید، نوروپاتی ناشی از کم‌کاری تیروئید است. کم‌کاری تیروئید درمان نشده می‌‌تواند نحوه انتقال اطلاعات از اعصاب به مغز، نخاع و بدن را تغییر دهد که این مسئله می‌تواند شرایطی به نام نوروپاتی محیطی ایجاد کند.

علائم این حالت شامل بی‌حسی، سوزن‌سوزن شدن، درد یا سوزش در قسمت‌های آسیب دیده بدن است. اگر این شرایط طول بکشد، ممکن است اعصاب محیطی برای همیشه آسیب ببینند و دیگر درمان نشوند که در نتیجه موجب از بین رفتن حس اندام‌ها می‌شود.

نوروپاتی محیطی ممکن است، ناشی از کم‌کاری تیروئید شدید، طولانی‌مدت و درمان نشده باشد. اگرچه ارتباط بین کم‌کاری تیروئید و نوروپاتی محیطی به طور کامل شناخته نشده است، اما مشخص است که کم‌کاری تیروئید می‌تواند باعث احتباس مایع شود و در نتیجه بافت‌های متورم ایجاد کند که بر اعصاب محیطی فشار وارد می‌نمایند.

یکی از شایع‌ترین نواحی که در آن، این اتفاق می‌افتد، مچ دست است، زیرا عصب دست‌ها از یک “تونل” بافت نرم عبور می‌کنند که می‌تواند متورم شود، به عصب فشار وارد کرده و در نتیجه سندرم تونل کارپال ایجاد شود. اکثریت قریب به اتفاق موارد سندرم تونل کارپال به دلیل کم‌کاری تیروئید نیست، اما این منطقه محتمل‌ترین ناحیه برای بروز این مشکل در کم‌کاری تیروئید است.

علائم تیروئید عصبی کم کار

علاوه بر موارد گفته شده، به دلیل اختلال متابولیسم و کم‌شدن انرژِی بدن در کم‌کاری تیروئید، یک سری تغییرات در بدن ایجاد می‌شود که می‌تواند علائم خلقی و عصبی را به دنبال داشته باشد. این علائم عبارتند از:

• خستگی
• کاهش انرژی
• خواب آلودگی
• احساس افسردگی
• اوج گرفتن بیماری‌های روانی زمینه‌ای
• افزایش وزن غیرطبیعی و کاهش اعتماد به نفس
• کندشدن حرکات بدن
• و…

درمان تیروئید عصبی

کم‌کاری تیروئید یک بیماری شناخته شده است و در صورت مراجعه به موقع و دریافت درمان (که جایگزینی هورمون‌ها است) علائم عصبی تیروئید و سایر علائم آن به سادگی برطرف شده و شخص می‌تواند زندگی نرمال و بدون مشکلی داشته باشد.

 تیروئید عصبی پرکار

پرکاری تیروئید یعنی افزایش هورمون‌های تیروئید بیش از مقدار نرمال آن‌ها در بدن انسان که در واقع، در این حالت سوخت‌وساز در بدن افزایش یافته و علائم متفاوتی نسبت به کم‌کاری تیروئید ایجاد می‌شود. زیاد بودن هورمون‌های تیروئیدی در بدن می‌تواند، مشکلات فراوانی را ایجاد کند و در صورت عدم درمان، مانند کم‌کاری تیروئید، می‌تواند موجب بروز عوارض جبران نشدنی شود.

علل زیادی برای رخ‌دادن علائم تیروئید پرکار عصبی و در واقع بروز پرکاری تیروئید وجود دارد که هرکدام ویژگی‌های خاص خود را دارد و ممکن است برنامه درمانی ویژه خود را نیاز داشته باشد؛ اما به طور کلی؛ سوال علائم تیروئید عصبی چیست را می‌توان به این صورت پاسخ داد:

• اضطراب
• افسردگی
• اختلالات خواب
• کاهش وزن و کاهش اعتمادبه‌نفس
• لرزش دست‌ها و پاها
• تپش قلب
• سرگیجه
• مشکلات بینایی
• خستگی بیشتر
• تغییرات خلق
• افزایش حرکات روده
• تشدید بیماری‌های روانی زمینه‌ای
• فلج ناگهانی

مورد آخر نسبتاً نادر است و به عنوان فلج دوره‌ای تیروتوکسیک شناخته می‌شود، ضعف شدید عضلانی را شامل شده و فقط در افرادی با سطح هورمون بالا رخ می‌دهد. این بیماری عمدتاً مردان آسیایی و لاتین تبار را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

علائم تیروئید عصبی پرکار

در بالا متداول‌ترین علائم تیروئید پرکار عصبی را دیدیم که مستقیماً توسط سطح بالای هورمون‌های تیروئید ایجاد می‌شود. اما بعضی از علائم تیروئید عصبی می‌تواند در اثر عوارض و مشکلات ناشی از بالابودن هورمون‌های تیروئیدی نیز ایجاد شود.

بالابودن هورمون‌های تیروئیدی می‌تواند موجب دیابت شود که در درازمدت دیابت می‌تواند به اعصاب آسیب رسانده و موجب نوروپاتی شود.

پرکاری تیروئید می‌تواند موجب به‌هم‌ریختن هورمون‌های جنسی و اختلالات قاعدگی شود که این مشکل می‌تواند موجب نازایی گردد.

 درمان تیروئید عصبی

درمان پرکاری تیروئید توسط داروهای آنتی‌تیروئید(متی مازول، کاربی مازول و…) انجام می‌شود و در مواردی نیز از ید رادیواکتیو برای تخریب غده تیروئیدی که پرکار شده است، استفاده می‌شود.

همچنین در موارد تومورال و مواردی که درمان دارویی جواب نمی‌دهد یا کنترا اندیکاسیون دارد، از درمان‌جراحی استفاده می‌شود که در طی آن بخشی یا همه غده تیروئید برداشته می‌شود.

به‌طورکلی درمان پرکاری یا کم کاری تیروئید وابسته به علتی است که موجب این اختلال شده است و هر بیماری و علت به وجودآمدن آن، ممکن است برنامه خاص خود را برای درمان نیاز داشته باشد.

 تشخیص تیروئید عصبی

تشخیص تیروئید عصبی یا به طور کلی تشخیص کم‌کاری و پرکاری تیروئید متکی به تست‌های آزمایشگاهی(TSH، T4،T3 و TRU)‌است. همچنین معاینه بالینی نیز نقش بسیارمهمی در تشخیص درست دارد، چرا که گاهی نتایج آزمایش طبیعی به نظر می‌رسند اما شخص دارای علامت است.

در مواردی نیز ممکن است از اسکن هسته‌ای غده‌تیروئید برای تشخیص بیماری‌های تیروئید استفاده شود که در این حالت یک ماده حاجب که توسط غده تیروئید جذب شود، به بدن تزریق می‌شود و عملکرد تیروئید مورد بررسی قرار می‌گیرد. سونوگرافی غده تیروئید نیز برای تشخیص ندول‌ها و تومورها کاربرد ویژه‌ای دارد.