«صبح من» با مطاب پزشکی: سندرم روده تحریک‌پذیر یا IBS تقریباً شایع‌ترین اختلال عملکرد دستگاه گوارش است. بر اساس آمارهای مختلف بین ۱۰ تا ۲۵ درصد افراد جامعه دچار IBS هستند که نسبت زنان مبتلا به مردان دو برابر است.
به گزارش «صبح من»، علت تفاوت‌های آماری این است که بسیاری از افراد مبتلا به پزشک مراجعه نمی‌کنند و لذا آمار مبتلایان ثبت‌شده کاهش می‌یابد. گزارش میشود که تنها ۳۰ درصد مبتلایان به IBS (بیشتر با شکایت اسهال) به پزشک مراجعه می‌کنند. این اختلال هر ساله مستقیماً حداقل ۶/۱ میلیارد دلار برای سیستم بهداشتی ایالات‌متحده هزینه ایجاد می‌کند.
سندروم روده تحریک پذیر چیست؟
افراد مبتلابه سندرم روده تحریک‌پذیر علائم مختلف گوارشی را تجربه می‌کنند. این افراد اغلب دچار دوره‌های اسهال، یبوست، نفخ، درد و گرفتگی شکم می‌شوند و در بررسی‌های کامل دستگاه گوارش مبتلابه بیماری دیگری نیستند.
علائم سندرم روده تحریک پذیر
علائم سندرم روده تحریک‌پذیر شامل درد و ناراحتی شکمی، نفخ و تولید بیش‌ازحد گاز در دستگاه گوارش، تغییر حرکات طبیعی روده‌ها و ایجاد اسهال، یبوست یا هر دو است.
این علائم در طول روز یا هفته به دفعات تکرار می‌شوند و باعث اختلال در روند عادی زندگی فرد مبتلا میشود. درد و نفخ معمولاً با اجابت مزاج تسکین می‌یابد. بسیاری از افراد دوره‌های زمانی افزایش علائم و دوره‌های بهبودی نسبی را تجربه می‌کنند.
شکل مدفوع در سندروم روده تحریک پذیر نقش مهمی در تشخیص این بیماری و همچنین تعیین نوع درمان دارد. بنابراین در هنگام مراجعه به متخصص گوارش بازگوکردن شکل مدفوع در سندروم روده تحریک پذیر مهم است.
عواملی که می‌توانند باعث تشدید علائم شوند
همان طور که گفتیم، در افراد مبتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر اختلالاتی در عملکرد دستگاه گوارش وجود دارد. در زیر مهم‌ترین عواملی که ممکن است باعث تشدید علائم سندرم روده تحریک‌پذیر شوند را معرفی خواهیم کرد:
غذاها
بسیاری از مبتلایان به تجربه درمی‌یابند که مصرف برخی از غذاها مانند لبنیات، مشتقات گندم، مرکبات، انواع لوبیا، کلم و نوشیدنی‌های حاوی کربنات می‌تواند باعث شروع ناراحتی گوارشی در آنها شود.
افراد مبتلا ممکن است با برخی از این غذاها یا غذاهایی خارج از این لیست مشکل داشته باشند. چگونگی تأثیر این غذاها بر شروع علائم این افراد ناشناخته است.
استرس
افزایش استرس می‌تواند باعث شروع یا بدترشدن علائم در اکثر مبتلایان به روده تحریک‌پذیر (IBS) شود. برای مثال بسیاری از این افراد ممکن است در هنگام امتحانات، مصاحبه‌ها و سایر مناسبت‌ها و مراسم مهم دچار درد گوارشی، نفخ و اسهال شوند. باید توجه داشت که استرس دلیل ایجاد IBS نیست.
هورمون‌ها
زنان مبتلابهIBS علائم بیشتری را در دوره‌های عادت ماهیانه تجربه می‌کنند که می‌تواند نشانگر نقش تغییرات هورمونی در افزایش علائم IBS باشد.
دلایل ایجاد
دلیل قطعی این اختلال هنوز مشخص نشده است؛ ولی، عواملی مانند افزایش یا کاهش انقباضات عضلانی روده‌ها، اختلال در عملکرد سیستم عصبی دستگاه گوارش و تغییرات در فلور میکروبی دستگاه گوارش (باکتری‌های مفید رود بزرگ) ممکن است در ایجاد علائم IBS نقش داشته باشند.
از کجا بفهمیم سندروم روده تحریک پذیر داریم؟
اگر ناراحتی گوارشی داشته باشید ممکن است این سؤال برایتان پیش بیاید که، از کجا بفهمیم سندروم روده تحریک پذیر داریم. تشخیص سندرم روده تحریک‌پذیر توسط پزشک متخصص گوارش و بر مبنای معیارهای تشخیصی این بیماری انجام میشود.
همان طور که ذکر شد، در معاینات، آزمایش‌ها و آندوسکوپی دستگاه گوارشِ فرد مبتلابه روده تحریک‌پذیر مشکل خاصی وجود ندارد؛ بااین‌حال، بیشتر پزشکان، پس از گرفتن شرح‌حال و معاینه دقیق، برای رد سایر تشخیص‌ها درخواست آزمایش‌ها پزشکی می‌کنند. درصورت طبیعی‌بودن این آزمایش‌ها (براساس شرح‌حال فرد) احتمالاً فرد به IBS مبتلا است.
ایا سندروم روده تحریک پذیر باعث سرطان میشود؟
باتوجه‌به دوره‌های یبوست و اسهال، افراد مبتلابه این بیماری ممکن است این دغدغه را داشته باشند که ایا سندروم روده تحریک پذیر باعث سرطان میشود. باید گفت مستقیماً خیر. بیماری سندرم روده تحریک‌پذیر به‌خودی‌خود یک بیماری کشنده نیست؛ اما، در افرادی که به یبوست‌های طولانی‌مدت مبتلا می‌شوند، درصورت رعایت‌نکردن رژیم صحیح غذایی، ممکن است خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ وجود داشته باشد.
پیشگیری
درمورد IBS پیشگیری به معنای جلوگیری از شروع دوره‌ای علائم یا تشدید آنها است، وگرنه در حال حاضر روشی برای جلوگیری از این اختلال وجود ندارد. افراد مبتلا با به کار بردن روش‌های زیر ممکن است جلوی شروع یا تشدید علائم را بگیرند.
مشاوره روانشناسی: ازآنجاکه استرس نقش مهمی در آغاز و تشدید علائم دارد، مشورت با یک روانشناس برای آموختن روش‌های کنترل و کاهش استرس ممکن است به افراد مبتلا در پیشگیری یا کم‌کردن علائم کمک کند.
تمرینات آرامش بخشی: این تمرینات به‌صورت شل و سفت‌کردن تمامی عضلات بدن ولی تک‌تک است. تمرینات از عضلات پا آغاز و تا عضلات صورت و چشم‌ها ادامه می‌یابند.
تمرینات ذهن‌آگاهی: با استفاده از روش‌هایی مانند تمرکز ذهن (Meditation) و یوگا می‌توان تکنیک‌های کنترل و کاهش نگرانی‌های ذهنی و استرس را آموخت. این روش‌ها به فرد می‌آموزند که بر زندگیِ در حال (لحظه) تمرکز کند و از نگرانی درمورد آینده بپرهیزد.
دریافت اطلاعات حسی از بدن: در موارد شدیدتر می‌توان با قراردادن حسگرهای مخصوص روی عضلات بدن، فردی را که روده تحریک‌پذیر دارد از میزان تحریک این عضلات مطلع کرد تا با انجام‌دادن تمرینات آرامش بخشی ذهن و عضلات از شروع یا تشدید علائم IBS جلوگیری کرد.
رژیم غذایی: اجتناب از مصرف غذاهایی که باعث شروع یا تشدید علائم IBS می‌شوند ممکن است در پیشگیری مؤثر باشند.
باید یادآور شد که، روش‌های فوق باعث درمان IBS نمی‌شوند، بلکه در کنترل علائم یا پیشگیری از شروع آنها به مبتلایان کمک می‌کنند. IBSیک بیماری نیست؛ ولی، قطعاً روی کیفیت زندگی افراد مبتلا اثر منفی می‌گذارد. پس در ماه اطلاع‌رسانی درمورد IBS با تشویق دیگران به خواندن این مقاله به بهبود کیفیت زندگی مبتلایان به روده تحریک‌پذیر کمک کنیم.
داروی سندروم روده تحریک پذیر
برای درمان این بیماری داروی خاصی وجود ندارد و داروهای موجود تنها برای رفع علائم هستند. بنابراین چیزی به‌عنوان بهترین قرص برای سندروم روده تحریک پذیر و همچنین داروی سندروم روده تحریک پذیر وجود ندارد، بلکه داروهایی که برای این بیماری تجویز می‌شوند یا موجب بهبود اسهال، یبوست و درد شکم می‌شوند یا موجب بهبود حرکات دستگاه گوارش می‌شوند یا اینکه ازنظر روحی موجب بهبود وضعیت فرد می‌شوند تا علائم کمتر ایجاد شوند.
راهکار‌های خانگی تسکین علائم
گاهی کنترل علائم IBS می‌تواند واقعا سخت باشد. شاید بد نباشد برخی از راهکار‌های طبیعی و گیاهی را امتحان کنید. داروهای گیاهی در مقایسه با داروهای تجویزی و شیمیایی، بابت مزایایی که ارائه می‌دهند عوارض جانبی بسیار ناچیزی دارند.
اما به هر حال پیش از استفاده از هر گونه داروی گیاهی ابتدا با پزشک خود مشورت کنید تا مطمئن شوید تداخلی با داروهای دیگری که مصرف می‌کنید به وجود نخواهد آمد. نتیجه‌ی تداخل دارویی می‌تواند بیماری کبد یا کلیه باشد.
نعنا فلفلی
نعنا فلفلی تنها مکمل گیاهی است که مورد تائید بیشتر پزشکان می‌باشد و در کاهش شکم درد بسیار موثر است. نعنا فلفلی می‌تواند عضلات روده را آرام کرده و در نتیجه از اسپاسم‌هایی که منجر به شکم درد می‌شوند کم کند.
استفاده‌ی بیش از اندازه از نعنا فلفلی می‌تواند نتیجه‌ی معکوس داشته باشد و سبب تهوع، اسهال، استفراغ و شکم درد همراه با سرگیجه و کاهش ضربان قلب شود.
عصاره برگ کنگر فرنگی
عصاره برگ کنگر فرنگی راهکاری جدید در لیست درمان‌های طبیعی سندرم روده تحریک پذیر است. مطالعات گوناگونی نشان داده‌اند این عصاره گیاهی در کاهش یبوست و اسهال و ایجاد حالتی طبیی در اجابت مزاج بسیار موثر می‌باشد.
آلوئه ورا
آب آلوئه ورا اغلب به عنوان راهکاری برای IBS معروف است. اما تحقیقات انجام شده در این مورد، ضد و نقیض‌اند. برخی مطالعات نشان داده‌اند آب آلوئه ورا هیچ تاثیری در کاهش علائم سندرم روده تحریک پذیر ندارد، اما شواهد علمی دیگر، عکس این نتیجه را اعلام کرده‌اند. شما می‌توانید خودتان امتحان کنید و نتیجه را ببینید.
آلوئه ورا می‌تواند سبب افت قند خون شود و افرادی که داروی دیابت مصرف می‌کنند باید در مصرف آلوئه ورا محتاط باشند.
