«صبح من» با آموزش: در سال های اخیر شیوه های سنتی تدریس در بسیاری از کشورهای پیشرفته دنیا مورد بازنگری و تغییر قرار گرفت. طبق پژوهش های صورت گرفته شیوه تدریس نقش مهمی در یادگیری دانش آموزان دارد. شیوه های خلاقانه آموزش به ویژه در مورد دروس مفهومی و مهمی چون ریاضیات دقیقا همان پازل گم شده در سیستم آموزشی کشور ما است. با ما همراه باشید تا در مورد روش های خلاقانه تدریس بیشتر صحبت کنیم.
کدام روش های تدریس موثرتر هستند؟
در این مورد بحث های بی شماری وجود دارد اما اکثر کارشناسان آموزشی در یک مورد با هم توافق دارند و آن لزوم وجود نوآوری و خلاقیت در کلاس های درس است. در روش سنتی تدریس یا روش معلم محور، دانش آموز نقش بسیار کم رنگی دارد. در این کلاس ها معمولا معلم در جلوی تخته کلاس مباحث درسی را شرح می دهد، مثال حل می کند، موضوع را میشکافد و از دانش آموزان می خواهد تا درست مطابق با الگویی که او یاد می دهد مسائل را حل کنند یا موضوعات را تشریح نمایند.
این شیوه آموزشی سال های سال است که در کشور ما در حال انجام است. اگرچه به نظر می رسد که دانش آموز با این شیوه آموزشی راحت تر کنار می آید اما عملا چیزی جز یادگیری مباحثی که معلم به آنها اشاره می کند نیست. به طوری که در اکثر موارد در صورتی که سوالات مفهومی تری به دانش آموز داده شود از پاسخ به آنها عاجز می ماند.
در این روش تدریس اگر دانش آموز به هر دلیلی اعم از بیماری، مشکلات خانوادگی، شیطنت و … تمرکز کافی در کلاس درس را نداشته باشد از یادگیری باز می ماند. بنابراین باید پذیرفت که در این روش دانش آموزان بسیار محدود هستند.
از جمله مشکلات چنین روش تدریسی می توان به همین دوران کرونا اشاره کرد. وقتی پای تدریس مجازی و لزوم به مشارکت دانش آموزان در یادگیری و آموزش به میان آمد با افت شدید دانش آموزان در پایه های مختلف تحصیلی روبه رو شدیم. در واقع چنین دانش آموزانی عادت می کنند تا شخص دیگری همه مطالب درسی را برای آنها توضیح دهد. به نظر می رسد آنها به دنبال لقمه های آماده هستند و همانند یک ربات برنامه ریزی شده تنها نکات و مباحثی که معلم آموزش می دهد را به حافظه می سپارند.
نکته دیگری که در این شیوه تدریس باید در نظر داشت این است که معلم برای تعداد زیادی دانش آموز با شخصیت های اخلاقی مختلف و توانایی های ذهنی متفاوت به یک شیوه تدریس می کند. مطمئنا پیچیدن یک نسخه برای همه افراد اصلا منطقی به نظر نمی رسد. در واقع هر دانش آموز نیاز دارد تا متناسب با شرایط و یادگیری خود از موضوعات درسی بهره مند شود. ممکن است یک مبحث ریاضی را دانش آموزی با یک بار توضیح به خوبی فرا گیرد اما دانش آموز دیگر باید بارها مطالب را بخواند تا متوجه مفهوم آن شود.
شیوه دانش آموز محوری
شیوه دیگری از تدریس که در حال حاضر در اکثر کشورهای جهان در حال پیاده سازی است، شیوه آموزش دانش آموز محور است. در این شیوه دانش آموز واقعا به دنبال کسب علم و مهارت است. او خود باید منابع آموزشی را مطالعه کند، تحقیق و بررسی انجام دهد، منابع مختلفی را مطالعه کند و مطالب مهم درسی را فرا گیرد. معلم در چنین شیوه ای نقش راهنما را دارد. او موظف است که به سوالات پیش آمده برای دانش آموزان پاسخ دهد، آنها را هدایت کند و اشکالات آنها را در یادگیری رفع کند.
در چنین شیوه ای از تدریس معمولا دانش آموز نیاز به انگیزه و تلاش دارد، ضمن این که چنین روش تدریسی می تواند به شکوفا شدن استعداد دانش آموزان برای انتخاب رشته تحصیلی و یا شغل در آینده کمک کند.
این شیوه آموزشی به دانش آموز کمک می کند تا در زمانی که بیشترین تمرکز و دقت را دارد سراغ مطالعه و یادگیری برود، او نیاز دارد برای یادگیری مباحث درسی با دقت بیشتری مطالعه کند. در این روش آموزشی دانش آموز کنجکاوانه همه مطالب را مرور می کند، سوالات ذهنی خود را یادداشت می کند و زمانی که در کلاس درس حاضر می شود به دنبال پاسخ سوالات خود خواهد بود.
به نظر می رسد چنین روشی بیشترین تأثیر و کارایی را در یادگیری دروس خواهد داشت. اگرچه برای دانش آموزان کمی تلاش و پشتکار بیشتری لازم است اما مطمئنا آنچه می آموزد مفهومی تر بوده و ماندگاری بیشتری در ذهن او خواهد داشت.
شیوه های خلاقانه تدریس چیست؟
علاوه بر این دو روش آموزشی، می توان هزاران شیوه خلاقانه تدریس نیز متناسب با شرایط دانش آموزان، اوضاع اجتماع، پایه تحصیلی و … ابداع کرد. در واقع معلم ها می توانند با توجه به تجارب خود در زمینه تدریس و نیاز دانش آموزان به شیوه های آموزشی بهترین روش تدریس را برگزینند.
اگر سیستم آموزشی این اختیار را به معلمان بدهد و معلمان نیز با علاقه و انگیزه بالا به کار آموزش عشق بورزند مطمئنا می توان شیوه های خلاقانه بسیاری را ابداع کرد که کسب علم و یادگیری را برای دانش آموزان مهیج تر و محبوب تر سازد. به طور مثال در مورد درسی مثل علوم در پایه دبستان می توان با انجام آزمایشات کم هزینه و یا برگزاری کلاس ها در محیط های مناسب آموزشی و فضای باز علاقه به یادگیری را در دانش آموزان افزایش داد.
توصیه‌ای در خصوص شیوه های تدریس
ما معتقدیم که نظام آموزشی نیاز به تحول اساسی دارد اما از طرفی هم معتقدیم همه کارها و اقدامات نباید بر روی دوش نظام آموزشی باشد.در واقع برای داشتن دانش آموزان خلاق و علاقمند به علم نیاز است که نقش دانش آموز در آموزش افزایش یابد. در کلاس های تدریس خصوصی مدرسانه ما با استفاده از جلسات مشاوره جداگانه با اولیا و دانش آموز، هم از انتظارات والدین و شرایط خانوادگی دانش آموز مطلع می شویم و هم مشکلات او در یادگیری را بررسی می کنیم. به این ترتیب یک شیوه آموزشی متناسب با شرایط روحی و خانوادگی دانش آموز و با توجه به ضعف و مشکلات او در یادگیری انتخاب می شود.
