«صبح من» با دانستنی ها: زلزله پدیده‌ای است که کشور ما با آن غریبه نیست. روز پنجم دی ماه سال ۱۳۸۲ را هیچگاه فراموش نمی‌کنیم زمانی که بم و مردمانش با خاک یکسان شدند. اما جالب است بدانید زلزله رخ داده در بم نسبت به قدرتمندترین زلزله‌ها چندان قوی نبوده است. اما وحشتناک‌ترین و قوی‌ترین زلزله‌ها در جهان کدامند؟ این گزارش توسط گاردین منتشر شده است.
۲۲ می ۱۹۶۰ – شیلی
بزرگی ۹.۵
بزرگترین زلزله‌ای که در تاریخ اتفاق افتاده، زلزله ۹.۵ ریشتری ۱۹۶۰ در جنوب شیلی است که ساعت ۳۷ و ۱۱ دقیقه بعدازظهر یک روز یکشنبه، حدود ۱۶۵۵ کشته، هزاران زخمی و دو میلیون بی‌خانمان بر جای گذاشت.
بندر پورتو سائودرا در سونامی پس از این زلزله نابود شد و آسیبی بالغ بر ۵۵۰ میلیون دلار در پی داشت.
گفته می‌شود این زمین‌لرزه در عمق ۳۳ کیلومتری زمین روی داد و علاوه بر وقوع سونامی و خسارات فراوان آن، باعث رانش زمین به شکل گسترده شد.
یک روز بعد آتشفشان Puyehue در ناحیه دریاچه شیلی خاکستر و مواد مذاب را تا ارتفاع ۶۰۰۰ متری پرتاب کرد و به مدت یک هفته در آسمان منطقه خاکستری بود.
۲۸ مارس ۱۹۶۴ – پرنس ویلیام صدا، آلاسکا
بزرگی ۹.۲
۲۶ مارس ۱۹۶۴، ۷ فروردین ۱۳۴۳، ساعت ۵ و ۳۶ دقیقه بعدازظهر، زلزله‌ای به بزرگی ۹.۲ ریشتر در آلاسکا به وقوع پیوست.
این زلزله در عمق ۲۳ کیلومتری زمین به وقوع پیوست و باوجود خسارات فراوان تنها ۱۳۹ کشته برجای گذاشت.
این زمین‌لرزه سونامی با موج‌هایی به ارتفاع ۶۷ متردر پی داشت که ۳۱۱ میلیون دلار خسارت در پی داشت.
۲۶ دسامبر ۲۰۰۴ – خارج از ساحل غربی سوماترا شمالی
بزرگی ۹.۱
مرگبارترین سونامی در تاریخ که در ۱۴ کشور در سراسر آسیا و شرق آفریقا احساس شد، مربوط به زمین‌لرزه ۹.۱ جزیره سوامترا اندونزی بود.
یکی از مرگبارترین زلزله‌های تاریخ در نزدیکی جزیره سوماترای اندونزی به وقوع پیوست. زلزله صبح روز ۲۶ دسامبر ۲۰۰۴، ۶ دی ۱۳۸۳ رخ داد.
این زلزله در عمق ۳۰ کیلومتری زمین روی داد که علاوه بر ویرانی‌های خود، سونامی وحشتناکی را ایجاد کرد که باعث ایجاد خسارت به ۱۴ کشور شد.
ارتفاع امواج ایجادشده در پی این سونامی به ۵۰ متر هم می‌رسید.
زلزله باعث کشته شدن نزدیک به ۲۳۰ هزار نفر و بی‌خانمان شدن نزدیک به یک‌میلیون و ۷۰۰ هزار نفر شد.
۴ نوامبر ۱۹۵۲ – کامچاتکا
بزرگی ۹
زمین‌لرزه‌ای به بزرگی ۹ ریشتر در مقیاس امواج درونی زمین ریشتر در ۴ نوامبر ۱۹۵۲، ۱۳ آبان ۱۳۳۱، ساعت ۴ بعدازظهر کامچاتکا را لرزاند.
زلزله اصلی در ۱۳۰ کیلومتری کامچاتکا و در عمق ۴۵ کیلومتری زمین رویداد اما سونامی پس از زلزله، بسیار مرگ‌بارتر از خود زلزله بود.
موج‌هایی که این سونامی ایجاد کرد تا ارتفاع ۱۸ متر هم رسید.
در آن زمان «کامچاتکا» فقط ۶ هزار نفر جمعیت داشت که نزدیک به نیمی از این جمعیت، یعنی ۲۳۳۶ نفر براثر این زلزله کشته شدند.
۱۳ اوت ۱۸۶۸ – آریکا، پرو (اکنون بخشی از شیلی است)
بزرگی ۹
نیروی سونامی ایجاد شده در پی این زمین‌لرزه حتی در سواحل هاوایی نیز احساس شد و شهری در منطقه «آرکیپا»(Arequipa) در آمریکای جنوبی را نابود کرد.
دست‌کم ۲۵۰۰۰ نفر در این منطقه جان خود را از دست دادند.
چهار ساعت پس از شوک اول ناشی از زلزله، امواجی به اندازه ۱۶ متر سواحل شیلی را درنوردیدند.
۲۶ ژانویه ۱۷۰۰ – ساحل شمالی اقیانوس آرام آمریکا
بزرگی ۹ (برآورد شده)
تنها مورد از زمین‌لرزه‌های مربوط به آمریکای شمالی در نزدیکی جزیره ونکوور رخ داد که نشان می‌دهد جامعه بزرگ خلیج «پیکانا» توسط یک موج بزرگ پاک شده است.
این زلزله در اقیانوس آرام و نزدیکی سواحل غربی مشترک آمریکا و کانادا رخ داد.
در ارتباط با آمار خسارت جانی و مالی این فاجعه آمار دقیقی نیست اما گزارش‌هایی در این مورد وجود دارد که دهکده‌های ژاپن و مناطق مسکونی در غرب آمریکا کاملا زیر آب رفتند.
۲۷ فوریه ۲۰۱۰ – خاموش Bio-Bio، شیلی
بزرگی ۸.۸
در ۲۷ فوریه ۲۰۱۰، ۸ اسفند ۸۸، زلزله‌ای به بزرگی ۸.۸ ریشتر شهر «کنسپسیون» شیلی را لرزاند. این زلزله در عمق ۳۵ کیلومتری زمین رخ داد و باعث ایجاد سونامی شد.
سونامی ناشی از این زلزله آن‌قدر شدید بود که مقامات ۵۳ کشور مجبور به اعلام‌خطر بروز سونامی شدند.
زلزله باوجود استحکامات خوب ساختمانی در شیلی، حدود ۷۰۰ کشته برجای گذاشت.
۱۳ ژانویه ۱۹۰۶ – ساحل اکوادور
بزرگی ۸.۸
در پی این زلزله ۸.۸ ریشتری که در حدود ۱۰۷ سال پیش در مرز کلمبیا و اکوادور اتفاق افتاد، حدود ۱۵۰۰ نفر کشته و حدود ۵۰۰۰ نفر زخمی شدند و سونامی بزرگی سراسر اقیانوس آرام را در نوردید.
۱ نوامبر ۱۷۵۵ – لیسبون
بزرگی ۸.۷
این زمین‌لرزه تقریبا کل لیسبون را تخریب کرد و یک چهارم جمعیت این شهر را از بین برد؛ در پی این زلزله که در شمال آفریقا، فرانسه و شمال ایتالیا نیز احساس شد سونامی و آتش سوزی رخ داد.
«ولتر» شاعر معروف یک شعر در مورد زلزله نوشت و آن را فاجعه دانست.
۱۵ اوت ۱۹۵۰ – آسام تبت
بزرگی ۸.۶
زلزله آسام-تبت در ۱۵ اوت ۱۹۵۰، ۲۴ مرداد ۱۳۲۹، با قدرتی در حدود ۸.۷ ریشتر در عمق ۱۵ کیلومتری زمین روی داد.
این زلزله که مرکز آن در رشته‌کوه‌های هیمالیا بود، باوجود کوهستانی بودن و کم‌جمعیت بودن منطقه، حدود ۴۸۰۰ کشته برجای گذاشت.
۱۲ می ۲۰۰۸_ سیچوان چین
بزرگی ۷٫۹
سیچوان شهری در جنوب‌غربی چین است. در ۱۲ می سال ۲۰۰۸، زلزله‌ای به وسعت ۷٫۹ ریشتر این شهر را لرزاند. زمین‌لرزه‌ای که باعث شد این کشور وارد لیست مرگبارترین زلزله‌های جهان شود. مرکز زلزله دوجانگیانگ، شهری با بیش از ۶۶۰ هزار نفر جمعیت بود. بعد از اینکه زمین‌لرزه پایان یافت، تقریبا چهارپنجم مناطق درگیر کاملا ویران شدند. روستاها و شهرهای کوچک بسیاری کاملا نابود شدند. تعداد کشته‌شدگان به ۸۷٫۵۸۷ نفر رسید که ۵۳۰۰ مورد آن کودکان بودند. تعداد زیادی از این کودکان در زمان زلزله در مدرسه و کلاس درس بودند. نزدیک به ۳۷۵ هزار نفر در نتیجه این زلزله مصدوم و میلیون‌ها نفر بی‌خانمان شدند. زمین‌لرزه باعث به وجود آمدن سیل و رانش زمین هم شد. نزدیک به ۲۰۰ نفر قربانی همین رانش زمین شدند. خسارت مالی زلزله سیچوان را حدود ۸۶ میلیارد دلار برآورد کرده‌اند.
۲۵ آوریل ۲۰۱۵_ نپال
بزرگی ۷٫۸
نپال کشور کوچکی است که بین چین و هند قرار گرفته. در ۲۵ آوریل سال ۲۰۱۵، زمین‌لرزه‌ای به قدرت ۷٫۸ ریشتر کاتماندو را لرزاند. مرکز زلزله اطراف شهر کاتماندو بود که پایتخت نپال است. بیش از ۸۹۰۰ نفر در این زلزله قربانی شدند. همچنین، زلزله باعث به وجود آمدن بهمن در ارتفاعات اورست شد که ۱۹ کوهنورد را کشت و صدها کوهنورد دیگر را زخمی کرد. بیش از ۶۰۰ هزار سازه در پایتخت به شدت آسیب دیدند و نابود شدند. در برآوردها، خسارت وارده را بین ۵ تا ۱۰ میلیارد دلار تخمین زدند. این بدترین زلزله نپال از سال ۱۹۳۴ بود، وقتی زمین‌لرزه‌ای به بزرگی ۸ ریشتر جان بیش از ۱۰ هزار نفر را گرفت.
۲۶ ژانویه ۲۰۰۱_ گُجرات
بزرگی ۷٫۷
گجرات استانی در شمال‌غرب هند و هم‌مرز با پاکستان است. در ۲۶ ژانویه ۲۰۰۱، درست همان روزی که مردم در هند روز جمهوری را جشن می‌گیرند، زمین‌لرزه‌ای گجرات را لرزاند. این زلزله ۷٫۷ ریشتر قدرت داشت، بیش از ۲۰ هزار نفر را به کام مرگ کشید و باعث مصدومیت ۱۵۰ هزار نفر شد. صدها هزار نفر بی‌خانمان شدند که برخی بعد از گذشت یک سال همچنان در پناهگاه زندگی می‌کردند.
۸ اکتبر ۲۰۰۵_ کشمیر پاکستان
بزرگی ۷٫۶
سحرگاه ۸ اکتبر سال ۲۰۰۵، زلزله‌ای به قدرت ۷٫۶ ریشتر، نواحی شمالی پاکستان را لرزاند. مرکز زلزله شهر مظفرآباد بود که پایتخت کشمیرِ پاکستان است. نتیجه زلزله، بیش از ۸۷ هزار نفر کشته، ۳۸ هزار نفر زخمی و میلیون‌ها بی‌خانمان بود. به علاوه، حدود ۷۸۰ هزار ساختمان یا کاملا نابود شدند یا دیگر قابل استفاده نبودند. این ساختمان‌ها شامل مراکز و سازمان‌های دولتی مانند مدرسه و بیمارستان هم بود.
حیوانات هم از این زلزله جان سالم به در نبردند. نزدیک به ۲۵۰ هزار دام تلف شدند و ۵۰۰ هزار مورد دیگر نیاز به اسکان فوری داشتند تا در سرمای زمستان تلف نشوند. دسترسی به برخی روستاها برای امدادرسانی بسیار دشوار بود چرا که جاده‌ها خراب شده بودند و نیروهای امداد نمی‌توانستند از راه زمینی به این مناطق بروند. آب و برق کل منطقه هم به طور کامل قطع بود و چند هفته طول کشید تا مسئولین توانستند آب و برق را مجددا وصل کنند. برآورد شده که تقریبا ۳٫۵ میلیون نفر مستقیم یا غیرمستقیم تحت تأثیر این زمین‌لرزه قرار گرفتند و کشمیر یکی از مرگبارترین زلزله‌های جهان را تجربه کرد.
۲۱ ژوئن ۱۹۹۰_ رودبار ایران
بزرگی ۷.۴
زلزله رودبار در تاریخ ۳۱ خردادماه سال ۱۳۶۹ در نزدیکی شهر رودبار به وقوع پیوست. ارتعاشات زلزله تا شعاع ۱۰۰ کیلومتری از مرکز زمین‌لرزه موجب خسارات جانی و مالی فراوان گردید. اثر لرزش زلزله ی رودبار به مدت حدودا ۶۰ ثانیه احساس گردید. این زمین‌لرزه در یک منطقه پرتراکم از نظر جمعیت اتفاق افتاد، به طوری که علاوه بر روستاهای موجود در منطقه چندین شهر مهم کشور نیز تحت تأثیر آن قرار گرفتند. مرکز زلزله را کارشناسان حدود ۱۹ کیلومتری از سطح زمین اعلام کردند و علاوه بر حدود ۳۷ هزار نفر که بر اثر این رویداد جان خود را از دست دادند، بیش از ۲۰۰ هزار واحد مسکونی تخریب شد و خسارات عمده‌ای به تأسیسات و اماکن عمومی در استانهای گیلان و زنجان که متأثر از این زمین‌لرزه بودند، وارد آمد و حدود ۵۰۰ هزار نفر بی‌خانمان شدند.
۱۲ ژانویه ۲۰۱۰_ هاییتی
بزرگی ۷
یکی دیگر از مرگبارترین زلزله‌های جهان، در ۱۲ ژانویه سال ۲۰۱۰، زلزله‌ای ۷ ریشتری هاییتی را لرزاند. کشوری که فقیرترین کشور منطقه خود به حساب می‌آید. مرکز زلزله در ۲۵ کیلومتری پایتخت و بزرگترین شهر هاییتی یعنی پورتوپرنس بود. هاییتی از قرن هجدهم زلزله‌ای به این شدت را تجربه نکرده بود. حتی پس‌لرزه‌های این زمین‌لرزه هم شدید بودند. وقتی بالاخره، زمین زیر پای مردم هاییتی از لرزش ایستاد، ۱۶۰ هزار نفر مرده بودند. آماری که به گفته برخی، بسیار پایین‌تر از حقیقتی است که مردم با آن مواجه بودند. بعد از زلزله مردگان با عجله دفن شدند تا پاکسازی و بازسازی‌ها سریع‌تر آغاز شود و به همین دلیل، آمار درستی از تعداد قربانیان به دست نیامد.
هاییتی قبل از زلزله هم منابع مالی زیادی نداشت و زمین‌لرزه باعث شد که کشور به ویرانه‌ای تبدیل شود. رعایت نکردن استاندارهای ساخت و ساز باعث شد بسیاری از ساختمان‌ها فرو بریزند و نداشتن برنامه‌ریزی برای مواجهه با بلایایی مانند زلزله، باعث شد کمک‌رسانی به موقع انجام نشود. در زمان زلزله، پورتوپرنس هنوز با تبعات طوفانی که ۲ سال پیش شهر را خراب کرده بود درگیر بود. کارشناسان تخمین زدند که زندگی ۳ میلیون نفر تحت تأثیر این زمین‌لرزه قرار گرفت و ۱ میلیون نفر بی‌خانمان شدند. به علاوه، ورود و توزیع کمک‌های بین‌المللی به کشور به شدت سخت بود. در نهایت به دلیل سوء مدیریت، اکثر کمک‌ها هدر رفته و مردم هاییتی تاوان آن را پس دادند.
گردآوری و تنظیم: صبح من
