«صبح من» با تربیت کودک: ماه محرم بهترین نهضت و جریان انسان‌سازی است که می‌توان با تبیین صحیح رویدادهای واقعه کربلا و معارف آن برای کودکان، مسیر تربیت صحیحی را در پیش بگیریم و اقدام مؤثری در جهت تربیت دینی، معنوی و فرهنگی فرزندان خود برداریم، درواقع محرم بهترین فرصت برای تربیت نسل‌ها می‌باشد، در این روزها می‌توان ریشه یک ارتباط معنوی و عارفانه را میان کودکان و سالار شهیدان حسین (ع) به وجود آورد.
به گزارش مجله خبری «صبح من»، آشنا کردن کودکان با امام حسین (ع) و معارف کربلا مسئله‌ای است که ذهن بسیاری از والدین را درگیر کرده است، شاید دغدغه بسیاری از والدین این موضوع باشد که چگونه و از چه راهی کودکان را با معارف کربلا آشنا کنند؟ آیا باید تمام وقایع کربلا را برای کودکان شرح دهیم یا اینکه به لطافت روح آنها توجه کنیم و به مشارکت آنها در مجالس عزاداری اکتفا کنیم؟
والدین نباید مصائب کربلا را به گونه‌ای برای کودک خود بازگو کنند که اعصاب او تحریک شود و حتی موجب ترس و هراس او بشود؛ همان گونه که روضه‌های عزاداری لطافت و عاطفه خود را دارد باید برای ارتباط با کودک برای افزایش آگاهی و شناخت آنها بر عاطفه و احساسات او تمرکز کنیم و متناسب با سن و شرایط کودک سعی بر آشنا کردن تدریجی او با معارف و مفاهیم کربلا داشته باشیم.
در تربیت دینی باید به تناسب ویژگی‌های هر دوره سنی راهکارهایی مدنظر قرار داده شود
علی میریان، کارشناس ارشد روان‌شناسی مثبت‌گرا و فعال فرهنگی و تربیتی با بیان اینکه هشت بعد تربیتی داریم که تربیت دینی بخشی از تربیت فرهنگی و معنوی کودکان است، اظهار می‌کند: در تربیت دینی باید با جایگاه مباحث روز عاشورا و واقعه کربلا آشنا باشیم و توجه ویژه‌ای به آن داشته باشیم، همچنین علاوه بر شناخت نسبت به این جایگاه باید به دیگر ابعاد تربیتی نیز توجه کنیم.
وی می‌افزاید: در تربیت دینی باید به تناسب ویژگی‌های هر دوره سنی راهکارهایی مدنظر قرار داده شود تا کاربردی باشد، کودکان دارای ویژگی‌های خاص خود هستند و همین موضوع موجب تمایز آنها با نوجوانان و دیگر گروه‌های سنی است، به‌طور حدودی به افراد دو سال تا ۱۲ سال را کودک می‌گوئیم و رفتار و ویژگی آنها را بررسی می‌کنیم.
این کارشناس ارشد روان‌شناسی مثبت‌گرا با تاکید بر اینکه برخی از والدین به تفاوت میان کودکان و نوجوانان توجه کافی را ندارند، ادامه می‌دهد: نوجوانان به اقتضای سن خود می‌توانند تفکر انتزاعی داشته باشند و مطالب شناختی را به‌طور کامل متوجه شوند، به همین سبب نوجوانان می‌توانند در مجالس روضه حضور داشته باشند و داستان واقعه کربلا و رویدادهای تاریخی را متوجه شوند و درک کنند، اما تفکر انتزاعی در کودکان به صورت کامل فعال نشده است، به همین سبب در ارتباط با کودکان باید بر عاطفه و احساسات تمرکز کنیم، بنابراین برای بیان و شرح واقعه روز عاشورا باید حس خوبی را به کودکان القا کنیم و خاطره خوبی از مجالس روضه برای آنها رقم بزنیم.
میریان در خصوص راهکار تبیین واقعه کربلا برای نوجوانان و آثار تربیتی آن عنوان می‌کند: برای آشنا کردن نوجوانان با مسائل ماه محرم می‌توانیم با همراهی آنها در جلساتی که برگزار می‌شود، فعال بودن آنها در دسته‌های عزاداری و قبول مسئولیت در جلسات اقدام مؤثر و مفیدی انجام دهیم، همچنین تشویق نوجوانان به خواندن کتاب‌هایی در خصوص عاشورا و رویدادهای کربلا نیز از روش‌های مؤثری است که برای نوجوانان جذاب و قابل فهم است.
وی با اشاره به اینکه برای تبیین واقعه روز عاشورا برای کودک اغلب متمرکز بر حس خوب هستیم، اضافه می‌کند: والدین نباید به‌طور کامل تمام حوادث و رویدادهای تاریخی واقعه کربلا را برای کودکان شرح دهند، چرا که امکان دارد تصورات نادرستی برای کودک شکل گیرد یا حتی باعث نگرانی آنها شود.
این فعال فرهنگی و تربیتی خاطرنشان می‌کند: اگر والدین تنها بر افزایش شناخت فرزندان خود نسبت به واقعه کربلا تمرکز کنند و توجهی به دیگر ابعاد عاطفی و هیجانی این واقعه نداشته باشند، امکان دارد علاقه کودک در زمانی که به سن نوجوانی می‌رسد، کمتر شود.
بیشتر بخوانید:
- حس فردیت و استقلال در کودکان
- دلایل گوشه گیری در کودکان و را‌ه‌های مقابله با آن
- ۱۰ روش مفید برای آموزش خوش‌قولی به کودک
- مهارت‌های رفع پرخوری کودکان کدامند؟
متناسب با شرایط کودک در عزاداری‌ها شرکت کنیم
میریان می‌افزاید: برای القای عاطفه مثبت به کودک باید بر بعد عاطفی واقعه کربلا توجه ویژه‌ای داشته باشیم، در جلساتی شرکت کنیم که مناسب کودکان باشد، برای مثال بعضی از مراسم‌های عزاداری در ساعاتی به نسبت طولانی به طول می‌انجامد و حتی جمعیت زیادی از عزاداران در جلسه شرکت می‌کنند و این امر موجب خستگی کودکان می‌شود، سعی کنیم در جلساتی شرکت کنیم که زمان کوتاه‌تری دارد یا در کنار جلسه عزاداری، حسینیه کودک یا مهدکودک ایجاد کرده‌اند تا کودکان در فضایی مناسب همراه با بازی و تفریح، شناخت بیشتری نسبت به واقعه عاشورا و مجالس روضه کسب کنند.
وی با بیان اینکه باید به مکان و زمان جلسات عزاداری توجه کنیم و متناسب با شرایط کودک در آن شرکت کنیم، تاکید می‌کند: در جلسات عزاداری کودکان را با تلفن همراه و بازی‌های مجازی مشغول نکنیم، چرا که کودکان تنها می‌توانند دو ساعت در طول روز از تلفن همراه و دیگر نمایشگرها استفاده کنند، همچنین کودک به فضای روضه و عزاداری توجه نمی‌کند و مشغول بازی کردن هست، می‌توانیم اسباب سرگرمی و خوراکی برای کودک به همراه داشته باشیم.
این کارشناس ارشد روان‌شناسی مثبت‌گرا در رابطه با مهد کودک مجالس روضه یا حسینیه کودک می‌گوید: بعضی از جلسات عزاداری در کنار مجلس روضه‌ای که برگزار می‌کنند، محل خاصی را برای بازی و سرگرم کردن کودکان تهیه می‌کنند که این اقدام تأثیرات مثبتی می‌تواند برای افزایش احساس خوب در کودکان داشته باشد، به طور معمول در حسینیه‌های کودک، مربی‌هایی پیرامون واقعه روز عاشورا برای کودکان به تناسب سن و شناخت آنها مطالبی را بیان و مسابقاتی را برگزار می‌کنند یا به فعالیت‌ها سرگرم‌کننده می‌پردازند و سرودهایی را با یکدیگر همخوانی می‌کنند، در چنین موقعیت‌هایی کودک را وارد جلسه کنیم تا با همخوانی اشعار و ذکرهای گوناگون بخشی از آئین مراسم‌های عزاداری و تاریخ کربلا را برایشان تبیین کنیم.
میریان پیرامون سوالات کودکان درباره واقعه روز عاشورا عنوان می‌کند: زمانی که کودکان بعضی از سوالات مربوط به مجالس عزاداری را از والدین می‌پرسند، می‌توانیم با اشاره به تاریخ کربلا و بیان بعضی روایت‌های تاریخی، بر احساسات کودک تمرکز کنیم و به تدریج او را با واقعه کربلا و مفاهیم آن آشنا کنیم، مهم است که بر جنبه‌های مثبت زندگی امام حسین (ع) تمرکز کنیم و ابعاد مختلف شخصیت آن حضرت را به کودکان معرفی کنیم.
وی ادامه می‌دهد: علاوه بر مشارکت کودکان در جلسه عزاداری و رقم خوردن خاطرات خوب برای آنها می‌توانیم باعث افزایش شناخت و آشنایی آنها با مسئله کربلا باشیم، نه اینکه با صرف مشارکت کودکان در این جلسات باعث کلافگی و خستگی آنها شویم یا او را با تلفن همراه سرگرم کنیم، تعزیه‌ها می‌تواند برای کودکان جذاب باشد و با مشاهده نمایشی که اجرا می‌شود با بخشی از واقعه روز عاشورا آشنا شوند، همچنین برپایی موکب‌ها که در میان کودکان و نوجوانان رواج یافته است، عامل مؤثری برای افزایش علاقه و تمایل کودکان برای آشنایی و حضور بیشتر است.
این فعال فرهنگی و تربیتی خاطرنشان می‌کند: نصب پارچه سیاه در خانه‌ها، پوشیدن لباس‌های مشکی، شعرخوانی کودکان درباره ماه محرم و تعریف خاطرات خوب خودمان برای کودکان از اقدامات ساده و تأثیرگذاری است که می‌توانیم برای افزایش حس مثبت کودکان و تقویت فهم دینی آنها انجام دهیم، سپس با این حس و هیجان مثبتی که در کودک به وجود آمده است، با ورود او به دوران نوجوانی می‌توانیم بر افزایش شناخت فرزند نوجوان‌مان نسبت به واقعه روز عاشورا تمرکز کنیم و این گونه پذیرش مفاهیم دینی و تاریخی برای او راحت‌تر خواهد بود.
روش‌های ساده و کاربردی برای تصویرسازی بهتر کودک از تاریخ کربلا
حدیثه وهابی، عضو انجمن روان‌شناسان ایران با بیان اینکه کودکان قشر بسیار تأثیرپذیر در میان دیگر رده‌های سنی هستند، اظهار می‌کند: قصه‌گویی، همخوانی شعر، استفاده از زبان هنر، حضور در مجالس مذهبی و استفاده از زبان ساده و روان از راهکارهای ساده و کاربردی برای تبیین واقعه روز عاشورا و تاریخ کربلا برای کودکان است.
وی می‌افزاید: استفاده از روش همخوانی اشعار تأثیر مثبتی بر رشد شناختی کودکان دارد، چراکه کودک می‌تواند ارتباط میان مطالب را بهتر درک کند و تصویرسازی بهتری نسبت به موضوع در ذهن او شکل گیرد، همچنین این فعالیت احساسات کودکان را درگیر می‌کند و موجب تصویرسازی و درک عمیق‌تر مطالب شود.
عضو انجمن روان‌شناسان ایران ادامه می‌دهد: تشویق کودکان به نقاشی کشیدن و استفاده از زبان هنر برای تبیین و شرح تاریخ کربلا باعث می‌شود علاوه بر درگیر کردن احساسات و ذوق کودک، محتوای ارائه شده ثبات بیشتری در خاطره و ذهن او داشته باشد، همچنین شرکت در مجالس عزاداری به همراه خانواده نیز موجب می‌شود کودکان از والدین خود الگوبرداری کنند و این امر از گام‌های ابتدایی آشنا کردن کودک با عزاداری و واقعه روز عاشورا است.
وهابی عنوان می‌کند: باید به جزئیات جلسات همچون لحن مداح، صدای سخنران، مکان و زمان جلسه توجه کنیم، چراکه توجه نداشتن به بعضی از موارد جزئی در چنین جلساتی موجب اضطراب و تشویش ذهن کودکان می‌شود و در صورت ادامه یافتن این رفتار امکان دارد کودک علاوه بر درک نکردن واقعه کربلا، تصور و ذهنیت نادرست و نامناسبی برای او شکل گیرد، همچنین استفاده از زبان ساده و روان در تبیین وقایع کربلا موجب تصویرسازی هر چه بهتر برای کودکان می‌شود.
وی اضافه می‌کند: تقویت حس همدلی با فهم ایثار و فداکاری‌های واقعه روز عاشورا، آشنایی با ویژگی‌های اخلاقی شخصیت‌های تاریخی، درک صحیح از فرهنگ و تاریخ دینی و آشنایی با ارزش‌های اخلاقی از آثار تبیین و شرح تاریخ کربلا و واقعه روز عاشورا برای کودکان است که آثار مثبت تربیتی به همراه خواهد داشت.
بر این اساس، توجه به سن کودکان و بیان محتواهای مناسب و گفت‌وگو با آنها با زبان کودکانه، حضور در مجالس مذهبی و دسته‌های عزاداری، سپردن مسئولیت به کودکان، همخوانی کتاب‌هایی با موضوع کربلا و عاشورا، شرکت کردن در مراسم تعزیه، درگیر کردن هیجانات و احساسات کودک مانند نقاشی کشیدن و ساخت کاردستی پیرو موضوعات و مفاهیم تاریخ کربلا، برپایی مجالس عزاداری ویژه کودکان و هدیه دادن به کودکان از نمونه فعالیت‌های است که به تبیین محرم و ایام عزاداری برای کودکان کمک می‌کند و موجب افزایش علاقه و تمایل آنها برای مطالعه و آشنایی بیشتر با ارزش‌های تاریخ کربلا و وقایع آن می‌شود.
بیشتر بخوانید:
- کودک من برای رسیدن به خواسته‌اش گریه می‌کند؛ چه کنم؟
- دلیل بازی نکردن کودک با اسباب‌بازی و روش‌های حل این مشکل
- قابل توجه مادران: بیش از حد مادر نباشید!
- حسادت در کودکان و راهکارهایی برای از بین بردن آن
اخبار «صبح من» را در بله و ایتا دنبال کنید:
کانال «صبح من» در بله:
https://ble.ir/sobheman
کانال «صبح من» در ایتا:
https://eitaa.com/Sobheman
