«صبح من» با چهره ها: گالیله و شجاعت او در بیان حقیقت از منظر خودش، در تاریخ علم نقش به سزایی داشته است. شاید به جرئت بتوان گفت که او از اولین کسانی بود که به بیان سوال در مورد نظریات ارسطو و بطلیموس که در آن زمان در دنیای علم بسیار سرآمد بودند پرداخت، هر چند در نهایت نیز شجاعت او برای بیان حقیقت علم او را در مواجهه با جامعه مذهبی و کلیسا قرار داد و سال‌های پایانی عمرش را در حبس خانگی گذراند اما کارهای او و آزمایشاتش برای سالیان سال تاریخ علم را متحول کرده است. در این مطلب به معرفی گالیله و کارهای او می‌پردازیم.
گالیله که بود؟
به گزارش مجله خبری صبح من، گالیله که نام کامل آن گالیلئو گالیله است متولد ۱۵ فوریه ۱۵۶۴ در پیزا ایتالیا فیلسوف، ستاره شناس و ریاضیدان ایتالیایی بود که کمک‌های شایانی به علوم حرکت، نجوم و مقاومت مواد و توسعه روش‌های علمی کرد. فرمول اینرسی یا لختی دایره‌ای، قانون سقوط اجسام و مسیرهای سهموی آغاز یک تغییر اساسی در مطالعه حرکت اجسام بود.
اصرار گالیله بر اینکه کتاب طبیعت به زبان ریاضیات نگاشته شده است، فلسفه طبیعی را از یک کتاب کلامی و کیفی به یک زبان ریاضی تغییر داد که در آن انجام آزمایش یک روش شناخته شده برای کشف حقایق طبیعت شد. سرانجام اکتشافات و رصدهای وی با تلسکوپ انقلابی عظیم در نجوم ایجاد کرد و زمینه را برای پذیرش سیستم کوپرنیک هموار کرد اما سرانجام طرفداری او از این سیستم منجر به روند تفتیش عقاید علیه وی شد.
تصویر ۱: گالیلئو گالیله منجم و ریاضیدان ایتالیایی
ستاره‌شناس ایتالیایی گالیلئو گالیله، تعدادی بینش علمی ارائه داد که پایه و اساس را برای دانشمندان آینده بنا نهاد. تحقیقات وی در مورد قوانین حرکت و پیشرفت در تلسکوپ به درک بیشتر جهان و عالم پیرامون او کمک کرد. هر دو این موضوع او را وادار کردند که اعتقادات فعلی آن زمان را زیر سوال ببرد که همه چیز در حول و اطراف زمین می‌چرخد.
گالیله اهل کجا بود؟
گالیله متولد ۱۵ فوریه ۱۵۶۴ در پیزا ایتالیا است و اصالتاً از اشراف زادگان ایتالیایی بود، با این حال هیچ وقت ثروتمند نبود.
زندگی و شغل گالیله
گالیله در ۱۵ فوریه ۱۵۶۴ در پیزا، توسکانی متولد شد. او بزرگترین پسر وینچنزو گالیله بود. وینچنزو نوازنده‌ای بود که در تئوری موسیقی و نحوه نواختن آن سهم به سزایی داشت و احتمالات بر این است که در سال‌های ۸۹-۱۵۸۸ با گالیله آزمایشاتی راجع به این موضوع و مبانی مربوط به گام و کشش آلات موسیقی انجام داده باشند. این خانواده در اوایل دهه ۱۵۷۰ به فلورانس، جایی که خانواده گالیله برای چندین نسل در آنجا زندگی می‌کردند، نقل مکان کردند. در سنین نوجوانی گالیله در مدرسه صومعه در والومبروسا، نزدیک فلورانس تحصیل کرد و سپس در سال ۱۵۸۱ به قصد پزشک شدن وارد دانشگاه پیزا شد.
با این حال او شیفته ریاضیات شد و تصمیم گرفت بر خلاف نظر پدرش، دروس و فلسفه ریاضی را فرا گیرد و در این زمینه مشغول به کار شود. بدین ترتیب گالیله شروع به آموزش و آماده‌سازی خود برای تدریس فلسفه و ریاضیات ارسطویی کرد و جالب است که هنوز چندین سخنرانی وی از آن زمان باقی مانده است.
در سال ۱۵۸۵ گالیله بدون اخذ مدرک دانشگاه را ترک کرد و برای چندین سال به صورت خصوصی دروس ریاضیات را در فلورانس و سیه‌نا گذراند. در این دوره وی فرم جدیدی از توازن هیدرواستاتیک را برای توزین مقادیر کم طراحی کرد و رساله‌ای کوتاه با عنوان «تعادل کوچک» (La bilancetta) را نوشت که به صورت دست‌نویس منتشر شد. در این زمان بود که وی تحصیلات خود در زمینه حرکت را نیز آغاز کرد و به مدت بیست سال آموزش و تحصیل در این زمینه را ادامه داد.
در سال ۱۵۸۸ گالیله برای کرسی ریاضیات در دانشگاه بولونیا اقدام کرد اما ناموفق بود. با این حال شهرت وی رو به افزایش بود و بعداً در همان سال از او خواسته شد تا دو سخنرانی در مورد آرایه‌های جهان در جهنم دانته را در آکادمی فلورانس که یک گروه ادبی معتبر بود ارائه کند.
وی همچنین برخی از قضیه‌ها و نظریات خلاقانه را در مورد مرکز ثقل ارائه داد (که باز هم نسخه‌های خطی آن موجود است) که باعث شهرت وی در میان ریاضیدانان و حمایت «گویدوبالدو دل مونت» (Guidobaldo del Monte) نجیب زاده و نویسنده چندین اثر مهم در زمینه مکانیک که بین سال‌های ۱۵۴۵ تا ۱۶۰۷ می‌زیست، شد.
در نتیجه همه این فعالیت‌ها او در سال ۱۵۸۹ کرسی ریاضیات را در دانشگاه پیزا به دست آورد. در آنجا به گفته اولین زندگینامه نویس وی، وینچنزو ویویانی (۱۶۲۲–۱۷۰۳)، گالیله با انداختن اجسام با وزنه‌های مختلف از بالای برج مشهور پیزا نشان داد که سرعت سقوط یک جسم سنگین متناسب با وزن آن نیست و در حقیقت ادعای ارسطو در این زمینه را رد کرد.
تصویر ۲: خانواده گالیله
نگارش نسخه خطی مقاله دی موتو که به معنای در حال حرکت است نیز در این دوره به پایان رسید که نشان می‌داد گالیله مفاهیم ارسطویی را در مورد حرکت قبول ندارد و در عوض رویکرد ارشمیدسی به این مسئله دارد. به این دلیل و به دلیل حملات وی به نظریات ارسطو محبوبیتش در میان همکارانش را از دست داد و در سال ۱۵۹۲ قرارداد وی تمدید نشد. با این وجود حامیان و دوستداران وی کرسی ریاضیات را در دانشگاه پادوآ برای او فراهم کردند و او از سال ۱۵۹۲ تا ۱۶۱۰ در آنجا تدریس می‌کرد.
اگر چه حقوق گالیله در دانشگاه پادوآ به طور قابل توجهی بیشتر بود اما مسئولیت‌های وی به عنوان رئیس خانواده با توجه به اینکه پدرش در سال ۱۵۹۱ درگذشته بود به این معنی بود که وی برای تامین مخارج تحت فشار بود. به همین دلیل حقوق دانشگاه وی نمی‌توانست تمام هزینه‌هایش را تأمین کند و بنابراین به صورت خصوصی به دانشجویان ثروتمند پانسیون دروسی مانند استحکام و تقویت ابزار را تدریس می‌کرد.
او همچنین یک قطب نما یا بخشی از آن را که توسط صنعتگری که در خانه‌اش استخدام کرده بود، طراحی و ساخته شده بود به فروش رساند. شاید به دلیل این مشکلات مالی بود که او ازدواج نکرد اما با یک زن ونیزی به نام مارینا گامبا که دو فرزند دختر و یک پسر به دنیا آورد نامزد بودند. او در اواسط زندگی شلوغ خود به تحقیق در مورد حرکت اجسام ادامه داد و در سال ۱۶۰۹ نشان داد که فاصله طی شده توسط یک جسم متناسب با مربع زمان سپری شده (قانون سقوط اجسام) و مسیر حرکت پرتابه یک سهموی است. هر دو نتایج نهایی که او به دست آورد مجدداً با قوانین حرکت ارسطویی مغایرت داشت.
آزمایشات گالیله
ارسطو فیلسوف یونان باستان بر این باور بود که اجسام سنگین‌تر سریع‌تر از اجسام سبک‌تر سقوط می‌کنند، اعتقادی که در زمان حیات گالیله نیز وجود داشت. اما گالیله با این تفکر موافق نبود و به همین دلیل قانع نشد و آزمایش‌هایی با توپ‌هایی با اندازه و وزن‌های مختلف انجام داد و آن‌ها را با زوایای مختلف از رمپ‌ها پایین انداخت. آزمایش‌های او نشان داد که همه توپ‌ها شتاب یکسانی را مستقل از جرم خود دارند. وی همچنین نشان داد که اشیا پرتاب شده در هوا در امتداد یک سهمی حرکت می‌کنند.
در همان زمان گالیله با آونگ نیز کار می‌کرد. در زمان او تقریباً یک زمان سنج دقیق وجود نداشت. با این حال گالیله مشاهده کرد که حرکت ثابت آونگ می‌تواند این وضعیت را بهبود بخشد. در سال ۱۶۰۲ او تشخیص داد که مدت زمان حرکت آونگ به جلو و عقب به قوس چرخش بستگی ندارد و در اواخر عمر خود گالیله اولین ساعت آونگی را طراحی کرد.
تلسکوپ گالیله
گالیله اغلب به اشتباه به عنوان کاشف تلسکوپ شناخته می‌شود. در حالی که در حقیقت و برای اولین بار هانس لیپرشی در سال ۱۶۰۸ برای اولین حق ثبت اختراع تلسکوپ اقدام کرد. اما گالیله به طور قابل توجهی این اختراع را بهبود بخشید. در سال ۱۶۰۹ بود که او برای اولین بار از وجود دوربین‌های کوچک باخبر شد و از این اختراع بسیار هیجان زده شد. پس از آن او شروع به آزمایش ساخت تلسکوپ کرد و تا جایی پیش رفت که لنزهای خود را تصحیح می‌کرد و آن‌ها را صیقل می‌داد. در نهایت تلسکوپی که او ساخت به او اجازه داد تا اجسام را با بزرگنمایی هشت تا نه بار ببیند. در حالی که در مقایسه، دوربین‌های کوچک آن زمان تا سه برابر بزرگنمایی ایجاد می‌کردند.
تصویر ۳: دو تلسکوپ مربوط به گالیله
طولی نکشید که گالیله تلسکوپ خود را به سمت آسمان چرخاند. در این رصدها او برای اولین بار دهانه و حفره‌های ماه را دید، لکه‌های و نقطه‌هایی روی خورشید را کشف کرد و مراحل و فازهای مختلف سیاره زهره را ردیابی کرد. همچنین مشاهده حلقه‌های اطراف سیاره زحل او را متحیر کرد، این حلقه‌ها در منظر او به صورت لبه ظاهر می‌شدند و در کناره‌ها از بین می‌رفتند. با این حال مشاهده این حلقه‌ها برای عصر او چیزی خارق‌العاده بود.
از میان تمام اکتشافات او با تلسکوپ، وی شاید بیشتر به دلیل کشف چهار قمر عظیم سیاره مشتری که اکنون به عنوان قمرهای گالیله شناخته می‌شوند، معروف است. چهار قمری که با نام‌های کالیستو، اروپا، گانیمد و لو شناخته می‌شوند. برای آشنایی بیشتر با این قمرها مطلب سیاره مشتری را مطالعه کنید. وقتی ناسا در دهه ۱۹۹۰ مأموریتی بر روی مشتری انجام داد و قمرها را دید، این قمرها به افتخار این ستاره شناس مشهور گالیله نامیده شد.
گالیله در کتاب «پیام آور ستاره‌ای» (Sidereus Nuncius) که در سال ۱۶۱۰ منتشر شد، نوشت: در روز ۷ ژانویه سال جاری یعنی سال ۱۶۱۰، در اولین ساعت شب هنگامی که من از طریق یک تلسکوپ صورت‌های فلکی آسمان‌ها را مشاهده می‌کردم، سیاره مشتری خود را به من نشان داد. در این حال و در حالتی که من در حال آماده کردن ابزار رصدی خود بودم، متوجه شرایطی شدم که قبلاً هرگز آن را ندیده بودم.
در این حالت فوق‌العاده سه ستاره کوچک اما بسیار درخشان در نزدیکی سیاره قرار داشتند. اگر چه من اعتقاد داشتم که آن‌ها به تعدادی از ستاره‌های ثابت تعلق دارند، اما آن‌ها تا حدودی من را شگفت زده کردند زیرا به نظر می‌رسید که آن‌ها دقیقاً در یک خط مستقیم به موازات دایره البروج قرار گرفته‌اند و از بقیه ستاره‌ها روشن‌تر هستند اما از نظر اندازه برابر آن‌ها هستند. با در نظر گرفتن شانس و تصادف در پدیده‌ای که مشاهده کرده بودم دوباره در تاریخ ۸ ژانویه به همان محل برگشتم و به همان قسمت آسمان نگاه کردم و وضعیت کاملاً متفاوتی مشاهده کردم زیرا در غرب سیاره مشتری سه ستاره کوچک وجود داشت و نسبت به شب قبل به هم نزدیکتر بودند.
بنابراین بدون تردید من نتیجه گرفتم و اعلام کردم که سه ستاره در آسمان‌ها وجود دارند که به دور سیاره مشتری می‌چرخند مانند سیاره زهره و عطارد که در اطراف خورشید حرکت می‌کنند، این موضوع در رصدهای بعدی من در طول روز نیز تائید شد. همچنین در رصدها و بررسی‌های دیگری که انجام دادم متوجه شدم این سه جسم در اطراف سیاره مشتری در حقیقت چهار جسم نامنظم نجومی هستند که اطراف سیاره مشتری می‌چرخند.
تصویر ۴: سیاره مشتری و قمرهای آن
همچنین شواهد نشان می‌دهد که احتمالاً گالیله اولین مطالعات ثبت شده در مورد سیاره نپتون را نیز انجام داده باشد، اگر چه او این سیاره را به عنوان یک سیاره تشخیص نداد.
دلیل این ادعا آن است که وی هنگام مشاهده قمرهای مشتری در سال‌های ۱۶۱۲ و ۱۶۱۳، ستاره‌ای را در نزدیکی این سیاره ثبت کرده که موقعیت آن در هیچ کاتالوگ مدرنی یافت نمی‌شود.
دیوید جمیسون فیزیکدان دانشگاه ملبورن می‌گوید چندین دهه مطالعات ما بر روی دستنوشته‌های گالیله نشان می‌دهد که این ستاره ناشناخته که او ثبت کرده است در واقع سیاره نپتون است. شبیه سازی‌های رایانه‌ای نشان می‌دهد که با در نظر گرفتن دقت مشاهدات وی، نپتون دقیقاً همان جایی که گالیله آن را مانند یک ستاره کم نور مشخص کرده به نظر می‌رسد.
شاید بیان این مطلب جالب باشد که در نوشته‌های گالیله از آسمان تحت عنوان heaven یاد شده که در ادبیات امروزی این عبارت بیشتر به معنی بهشت استفاده می‌شود. در حقیقت در نوشته‌های او آسمان تحت عنوان بهشت بیان شده است.
سیستم کوپرنیکی گالیله و چالش اصلی او با کلیسا
در زمان حیات گالیله تصور بر این بود که تمام اجرام آسمانی به دور زمین می‌چرخند و شاید باور این موضوع سخت باشد که اعتقادی خلاف این مشاهده علمی که محوریت زمین را نشانه می‌گرفت با حمایت کلیسای کاتولیک در سال ۱۶۱۵ بدعت و ارتداد از دین اعلام شد.
اما گالیله با مرکزیت و محوریت زمین موافقت نکرد. تحقیقات او از جمله مشاهدات او از مراحل مختلف سیاره زهره و این واقعیت که سیاره مشتری قمرهایی دارد که به دور زمین نمی‌چرخند، سیستم کوپرنیکی او را تائید می‌کرد که معتقد بود زمین و دیگر سیارات حول خورشید می‌چرخند.
تصویر ۵: گالیله و سیستم کوپرنیکی و دردسرهای او با کلیسا در آن زمان
در سال ۱۶۱۶ وی به رُم احضار شد و به وی اخطار داده شد که در مورد این نظریه بحث انگیز اجازه آموزش و نوشتن ندارد. اما در سال ۱۶۳۲ وی با اعتقاد به اینکه می‌تواند این مبحث را به صورت گزاره‌ای ریاضی و علمی بیان کند، برخی نوشته‌هایش را درباره سیستم کپرنیکی منتشر کرد. اما کلیسا به دلایل ریاضی او اعتنایی نکرد و وی به جرم بدعت مقصر شناخته شد و نه سال باقیمانده از سال‌های پایانی زندگی خود را در حصر خانگی گذراند.
اکتشافات گالیله
گالیله از مشاهده و آزمایش برای بررسی و به چالش کشیدن خرد و ایده‌های سنتی استفاده کرد. برای او کافی نبود که افراد صاحب قدرت و نفوذ از قرن‌ها پیش گفته باشند که چیزی درست است و او قبول کند، او می‌خواست این عقاید و نظرات را آزمایش کند و آن‌ها را با شواهد مورد مقایسه قرار دهد. در آن زمان این کار او کاملاً تکان دهنده بود و یکی از دلایلی شد که او را به دردسر انداخت. در این قسمت کارهای علمی مهم او را به صورت تیتر وار و مختصر بیان می‌کنیم.
مشاهده دهانه‌ها و کوه‌های روی ماه
سطح ماه مطابق ادعایی که قبلاً مطرح شده بود صاف و کامل نبود بلکه ناهموار بود. همچنین کوه و دهانه‌هایی که سایه آن‌ها با موقعیت خورشید تغییر می‌کرد بر روی سطح آن مشاهده می‌شد. گالیله توانست از طول سایه‌ها برای تخمین ارتفاع کوه‌های ماه استفاده کند و نشان دهد که آن‌ها شبیه کوه‌های روی زمین هستند.
تصویر ۶: سطح ماه
فازهای متفاوت سیاره زهره
سیاره ونوس مانند ماه فازهای هلالی خود را تغییر می‌دهد و این موضوع از دید گالیله پنهان نماند. اما نکته چالش برانگیز این مشاهده حاکی از این موضوع بود که این بیان بر اساس قوانین هندسه فقط در صورتی قابل توضیح است که سیاره زهره به به جای زمین حول خورشید حرکت کند. نتیجه‌گیری گالیله از این مشاهده باور اینکه همه چیز در آسمان‌ها به دور زمین می‌چرخد را خدشه دار کرد. با این حال این بیان با سیستم تایکونیک و همچنین سیستم کوپرنیک مطابقت داشت.
تصویر ۷: سیاره زهره و فازهای متفاوت آن
قمرهای مشتری
گالیله همچنین مشاهده کرد که سیاره مشتری با چهار ماهواره کوچک همراه است که به دور آن حرکت می‌کنند. این اجرام یعنی lo ،Europa ،Ganymede و Callisto اکنون به عنوان قمرهای گالیله شناخته می‌شوند. باز هم این مشاهده نشان داد که همه چیز در آسمان‌ها به دور زمین نمی‌چرخد.
ستارگان کهکشان راه شیری
گالیله دید که کهکشان راه شیری فقط نوعی نور مه آلود نیست بلکه از هزاران ستاره منفرد تشکیل شده‌اند که به آن‌ها ستارگان کهکشان راه شیری می‌گوییم.
اولین ساعت آونگی
اعجوبه‌ای به نام گالیله به غیر از مشاهده و اکتشافات در نجوم، برای اولین بار اجزای اصلی یک ساعت پاندولی یا چرخ دنگ گالیله را طراحی کرد. اما این طرح تا بعد از ساخت اولین ساعت آونگی توسط کریستین هویگنس استفاده نشد.
حقایق عجیب در مورد گالیله
در ادامه به بیان برخی حقایق و شگفتی‌های زندگی گالیله می‌پردازیم.
گالیله ترک تحصیل کرد
همان طور که گفته شد گالیله که پدرش نوازنده عود و نظریه پرداز موسیقی بود در پیزا ایتالیا متولد شد. اگر چه پدرش از خانواده اشرافی بود اما آن‌ها ثروتمند نبودند. به عنوان فرزند ارشد خانواده گالیله شروع به تحصیل در صومعه‌ای در نزدیکی فلورانس کرد و تصمیم داشت کشیش شود هر چند سرنوشت او را در نهایت در تقابل جدی با کلیسا قرار داد. با این حال پدرش طرفدار این نبود که پسرش یک زندگی مذهبی را دنبال کند و سرانجام او را از مدرسه اخراج کردند.
وقتی ۱۶ ساله بود به اصرار پدرش در دانشگاه پیزا ثبت نام کرد تا در رشته پزشکی تحصیل کند. با این حال او به ریاضیات علاقه مند شد و تمرکز خود را به آن موضوع معطوف کرد. گالیله در سال ۱۵۸۵ بدون کسب مدرک دانشگاه را ترک کرد. وی مطالعات خود را در زمینه ریاضیات به ثورت فردی ادامه داد و با تدریس خصوصی قبل از بازگشت مجدد به دانشگاه پیزا در سال ۱۵۸۹ کسب درآمد می‌کرد.
آیا گالیله تلسکوپ را اختراع کرد؟
گالیله تلسکوپ را اختراع نکرد بلکه مخترع تلسکوپ سازنده هلندی عینک، هانس لیپرشی بود. گالیله در حقیقت اولین کسی بود که از ابزار نوری برای مطالعه منظم آسمان‌ها استفاده کرد. درخواست ثبت اختراع لیپرشی برای تلسکوپ در سال ۱۶۰۸ اولین پرونده ثبت شده است. با این حال از آنجا که دولت هلند کپی برداری از تلسکوپ را بسیار آسان دید و همچنین به این دلیل که سازنده هلندی دیگری مدت کوتاهی پس از لیپرشی اقدام به ثبت اختراع دستگاه کرده بود، حق اختراع به هیچ کدام اعطا نشد. در سال ۱۶۰۹ گالیله در مورد این دستگاه اطلاعاتی کسب کرد و یکی از آن‌ها را توسعه داد و به طور قابل توجهی طراحی آن را بهبود بخشید. در پاییز همان سال او آن ساخته‌اش را به سمت ماه گرفت و متوجه شد که ماه دهانه‌ها و کوه‌هایی دارد و این باور رایج را که سطح ماه صاف است را از بین برد.
پس از آن گالیله با استفاده از تلسکوپ خود به یافته‌های دیگری دست یافت، از جمله اینکه چهار قمر به دور مشتری می‌چرخند و ناهید مانند ماه مراحل مختلفی را طی می‌کند و این موضوع نشان می‌داد این سیاره به دور خورشید می‌چرخد.
اکتشافات گالیله خارق العاده بود و این موضوع سبب شد که او در سال ۱۶۱۰ لقب ریاضیدان ارشد و فیلسوف دوک بزرگ توسکانی و همچنین ریاضیدان ارشد در دانشگاه پیزا را بگیرد.
به طور مشخص مشاهدات گالیله نظریه‌ای که در سال ۱۵۴۳ توسط ریاضیدان و ستاره شناس لهستانی نیکولاوس کوپرنیکوس ارائه شد و بر اساس آن خورشید مرکز جهان بود و زمین و سیارات دیگر به دور آن می‌چرخیدند را تائید می‌کرد.
دختران گالیله راهبه بودند
تصویر ۸: دختر بزرگ گالیله خواهر ماریا سلسته
گالیله دارای سه فرزند از نامزد خود به نام مارینا گامبا بود. در سال ۱۶۱۳ او دو دختر خود ویرجینیا متولد ۱۶۰۰ و لیویا متولد ۱۶۰۱ را در صومعه‌ای در نزدیکی فلورانس ثبت نام کرد، جایی که آن‌ها با وجود مشکلات پدرشان با کلیسای، کاتولیک تا آخر عمر باقی ماندند.
گالیله با دختر بزرگتر خود که به خواهر ماریا سلسته معروف شد ارتباط نزدیک داشت. در داخل صومعه خواهر ماریا سلسته برای پدرش کارهایی از جمله پخت و پز و خیاطی می‌کرد. در عوض گالیله نیز به نوبه خود به حوزه فقیرنشین غذا و مایحتاج می‌داد. پسر گالیله، وینچنزو متولد ۱۶۰۶، در دانشگاه پیزا در رشته پزشکی تحصیل کرد. او ازدواج خوبی انجام داد و در بزرگسالی در فلورانس اقامت داشت.
گالیله توسط دادخواست تفتیش عقاید رومی به حبس ابد محکوم شد
نظریه کوپرنیک در مورد نحوه کار جهان اعتقاد پذیرفته شده و مشهوری را که توسط ستاره شناس بطلمیوس در قرن دوم اعلام شده بود و زمین را در مرکز منظومه شمسی قرار می‌داد به چالش کشید. این نظریه به عنوان مغایرت با برخی آیات کتاب مقدس دیده می‌شد.
با این حال گالیله از کلیسا مجوز ادامه تحقیقات در مورد نظریه کوپرنیک را گرفت به شرطی که آن‌ها را قبول نکرده و از آن‌ها دفاع نکند.
در سال ۱۶۳۲ او مطلب گفتگوی دو سیستم اصلی جهان را منتشر کرد و اگر چه این مطلب به عنوان بحثی بین دوستان خود در مورد ایده‌های بطلمیوس و کوپرنیک ارائه شد، اما خبر آن به گوش کلیسا رسید و به عنوانی مطلبی در حمایت و پشتیبانی از مدل کوپرنیک جهان در نظر گرفته شد.
در نتیجه در سال بعد به گالیله دستور داده شد تا برای دادرسی تفتیش عقاید در رم حاضر شود. گالیله پس از مقصر شناخته شدن بدعت، مجبور به توبه علنی شد و به حبس ابد محکوم شد.
سال‌های آخر زندگی خود را در حبس خانگی گذراند
اگرچه گالیله به زندگی در پشت میله‌های زندان محکوم شده بود، اما خیلی زود حکم وی به حبس خانگی تغییر یافت. او سال‌های آخر زندگی خود را در ویلا ایل جیوئیلو، خانه‌اش در شهر آرکتری نزدیک فلورانس گذراند. در هر حال با وجود اینکه وی از دیدن دوستان یا انتشار کتاب محروم شده بود، اما بازدیدکنندگان زیادی از سراسر اروپا داشت و از میان بازدیدکنندگانش فیلسوف توماس هابز و شاعر جان میلتون را پذیرفت.
علاوه بر این وی موفق شد نسخه خطی اثر جدیدش یعنی کتاب گفتارها و نمایش‌های ریاضی در مورد دو علم جدید را در مورد فیزیک و مکانیک به صورت پنهانی آماده کند. این کتاب آخرین کتاب گالیله بود و در سال ۱۶۳۸ در هلند منتشر شد. در همان سال گالیله کاملاً کور شد و در ۸ ژانویه ۱۶۴۲ در سن ۷۷ سالگی درگذشت. انگشت وسط دست او در یک موزه به نمایش گذاشته شده است
تصویر ۹: انگشت وسط و سوم دست راست گالیله که در موزه در سال ۲۰۰۹ به نمایش گذاشته شده است.
پس از مرگ گالیله او را در کلیسای سانتا کروچه در فلورانس در یک کلیسای ساده دفن کردند. تقریباً یک قرن بعد در سال ۱۷۳۷ در حالی که بقایای این دانشمند در حال انتقال به یک مکان افتخاری در قبرستان باسیلیکا سانتا کروچه بود، سه انگشت وی به همراه یک مهره و یک دندان از جسد وی خارج شد.
دو انگشت گالیله، به همراه دندانش توسط یکی از شیفتگان گالیله حفظ و به نسل‌های بعدی گالیله تحویل داده شد. تصور می‌شد این اشیا در اوایل دهه ۱۹۰۰ گم شده‌اند.
با این حال در سال ۲۰۰۹ دو انگشت و دندان در یک حراجی ظاهر شدند و توسط یک مجموعه دار خصوصی جمع و خریداری شدند. بعدها و با استفاده از اسناد تاریخی، کارشناسان نتیجه گرفتند که این موارد مربوط به گالیله است.
در هر صورت انگشت سوم برگرفته از جسد گالیله (انگشت میانی دست راست او) حداقل از نیمه اول دهه ۱۸۰۰ در موزه‌های مختلف ایتالیا نگهداری می‌شود. مهره‌ای که نیز از جسد او جدا شده بود در دانشگاه پادوا جایی که گالیله از سال ۱۵۹۲ تا سال ۱۶۱۰ در آن تدریس می‌کرد، نگهداری می‌شود.
ناسا سفینه‌ای را برای گالیله و به نام او نامگذاری کرد
در سال ۱۹۸۹ ناسا و تیمی از آلمان سفینه‌ای با نام گالیله را از شاتل فضایی آتلانتیس پرتاب کردند. پس از ورود این سفینه به مشتری در سال ۱۹۹۵، فضاپیمای گالیله اولین چیزی بود که برای مدت زمان طولانی این سیاره و قمرهای آن را مطالعه کرد. این فضاپیما شواهدی از وجود آب شور در زیر سطح سه قمر مشتری یعنی اروپا، کالستیو و گانیمد پیدا کرد و اطلاعات مربوط به فعالیت آتشفشانی را در یکی دیگر از قمرهای این سیاره یعنی لو ارائه داد. این چهار قمر توسط گالیله در سال ۱۶۱۰ با تلسکوپ کشف شده بودند.
در سال ۲۰۰۳ هنگامی که ماموریت مطالعه مشتری پایان یافت، ناسا این فضا پیما را به عمد با مشتری، بزرگترین سیاره منظومه شمسی برخورد داد تا احتمال برخورد این فضا پیما را با قمر اروپا که در آن احتمال وجود زندگی در نظر گرفته می‌شد، به صفر برساند.
چه زمانی واتیکان اعلام کرد که در مورد گالیله اشتباه کرده است؟
واتیکان و کلیسا تا سال ۱۹۹۲ به اشتباهش در مورد گناهکار شناختن گالیله اعتراف نکرد. در سال ۱۹۷۹ پاپ ژان پل دوم تحقیق در مورد محکومیت گالیله توسط کلیسای کاتولیک را آغاز کرد. سیزده سال بعد و ۳۵۹ سال پس از محاکمه گالیله توسط دادگاه تفتیش عقاید، پاپ رسماً تحقیقات را متوقف کرد و با پذیرش اشتباهاتی که قضات در طول دادرسی مرتکب شدند رسماً به خاطر این پرونده عذرخواهی کرد.
سرنوشت گالیله
گالیله در سال ۱۶۳۳ و در آستانه هفتاد سالگی به حبس ابد محکوم شد. در حقیقت کلیسای کاتولیک که در زمان گالیله بسیار قدرتمند و تأثیرگذار بود، به شدت از نظریه جهان ژئوسنتریک یا زمین محور پشتیبانی می‌کرد. پس از اینکه گالیله شروع به انتشار مقالاتی در مورد اکتشافات نجومی و اعتقاد خود به یک جهان هلیوسنتریک یا خورشید محور کرد، وی برای پاسخگویی به دادگاه اتهامات تفتیش عقاید (نهاد حقوقی کلیسای کاتولیک) در رُم فراخوانده شد. در اوایل سال ۱۶۱۶ گالیله را به عنوان یک بدعتگذار و شخصی که با تعالیم کلیسا مخالف بود، متهم کردند.
در آن زمان بدعت جنایتی بود که باعث می‌شد مردم گاهی به اعدام محکوم شوند. گالیله از اتهام بدعت مبرا شد اما به او گفته شد که دیگر نباید عقیده خود درباره حرکت زمین به دور خورشید را به صورت علنی اعلام کند.
گالیله به مطالعه خود در زمینه نجوم ادامه داد و هر روز بیشتر متقاعد شد که همه سیارات به دور خورشید می‌چرخند. در سال ۱۶۳۲ او کتابی منتشر کرد که در آن یک جمله گفته شده بود: نظریه هلیوسنتریک کوپرنیک درست است. گالیله بار دیگر به اتهام تفتیش عقاید فراخوانده شد و این بار به اتهام بدعت مقصر شناخته شد.
گالیله در سال ۱۶۳۳ به حبس ابد محکوم شد. به دلیل کهولت سن و اوضاع سلامت، او مجاز به گذراندن زندان در حبس خانگی شد و در ۸ ژانویه ۱۶۴۲ در حالی که در حبس خانگی بود درگذشت.
متن اعتراف گالیله چه بود؟
در ۲۲ ژوئن سال ۱۶۳۳ گالیله که در دادگاه مقصر شناخته شده بود، مجبور شد که به کاردینال‌های دفتر مقدس کلیسا اعتراف کند. وی از روی متنی که ترجمه آن در زیر آمده است اعترافات خود را خواند:
من گالیلئو گالیله، فرزند مرحوم وینچزیو گالیله از فلورانس هفتاد سال سن دارم و شخصاً به دادگاه آمده‌ام و در مقابل شما زانو می‌زنم. کاردینال‌های برجسته، لردهای بزرگوار، دادستان‌های عمومی و مشترک المنافع جهانی علیه فساد بدعت، با داشتن انجیل مقدس در دستانی که آن را لمس می‌کند، قسم می‌خورم که همیشه به هر چه در این کتاب گفته شده ایمان داشته‌ام و با کمک خدا در آینده هر مقاله‌ای را که کلیسای مقدس کاتولیک و بزرگان کلیسای رم باور داشته و تعلیم و تبلیغ می‌کنند باور خواهم کرد.
اما از آنجا که از طرف این دفتر مقدس به من دستور داده شده است که در کل از این عقیده نادرست که می‌گوید خورشید مرکز عالم و غیرقابل حرکت است و باور به آن و دفاع یا تعلیم این عقیده دروغین به هر روشی دست بردارم، من مایل هستم که این ظن شدید را از ذهن همه مسیحیان کاتولیک پاک کنم.
به همین دلیل با قلبی صادق و ایمانی راسخ، از اشتباهات و بدعت‌های گفته شده دوری می‌کنم و به آن‌ها نفرت می‌ورزم و به طور کلی از هر خطا و لغزش دیگری که بر خلاف عقاید کلیسای مقدس است و گفته شده، دوری می‌ورزم.
و سوگند می‌خورم که در آینده هرگز غیر از این شفاهی یا کتبی چیزی نگویم یا ادعا نکنم، که ممکن است موجب شود سوءظن مشابهی علیه من ایجاد کند. اما اگر من هر شخص بدعت گذار یا کسی را که به بدعت مشکوک است بشناسم، او را به این دفتر مقدس یا دادستان تفتیش عقاید محلی که ممکن است در آن باشم تحویل خواهم داد.
علاوه بر این قسم می خورم که تمام توبه‌ها و اعترافاتی را که در این دفتر مقدس انجام داده یا می‌خواهم انجام دهم، به طور کامل رعایت خواهم کرد. اما اگر اتفاقی بیفتد که هر یک از وعده‌ها، سوگندها و اعتراف‌های گفته شده خود را نقض کنم خودم را در معرض تمام دردها و مجازات‌هایی قرار می‌دهم که توسط قوانین مقدس و سایر قوانین اساسی عمومی و خاص در برابر بزهکاران این جرم تعیین و اعلام شده است.
بنابراین خداوند به من کمک کند. من گالیلئو گالیله شرمسار، بر اساس سوگند یاد شده قول داده‌ام و خود را مقید کرده‌ام و با دست خودم این نوشتار را که کلمه به کلمه‌اش را خواندم و قرائت کردم، نوشته‌ام.
کتاب‌های برتر در مورد گالیله
در ادامه پنج کتاب برتری که در مورد گالیله و زندگی او نوشته شده است را از دید پائولا فیندلن استاد تاریخ علم دانشگاه استنفورد معرفی می‌کنیم.
- زندگی گالیله از برتولت برشت
- تلسکوپ گالیله: یک داستان اروپایی از فرانکو گویدیس، ماسیمو بوچیانتینی و مایکل کامروتا
- نامه به پدر: خواهر ماریا سلسته به گالیله توسط سوور ماریا سلسته (ویرجینیا گالیله) و داوا سوبل (ویراستار و مترجم)
- محاکمه دلیل: علم، دین و فرهنگ در ماجرای گالیله نوشته موریس فینوکیارو
- گفتگوی مربوط به دو سیستم اصلی جهان توسط گالیلئو گالیله و استیلمن دریک
جملات قصار گالیله
برخی از جملات و تکه کلام‌های گالیله معروف هستند و در این قسمت از این نوشتار آن‌ها را معرفی می‌کنیم و این نوشتار را با این جملات از او پایان می‌دهیم.
- شما نمی‌توانید چیزی را به یک فرد بیاموزید فقط می‌توانید به او کمک کنید تا آن را درون خودش پیدا کند.
- من هرگز فردی را ندیده‌ام که آنقدر نادان باشد که نتوانم چیزی از او یاد بگیرم.
- من موظف نیستم و نمی‌توانم باور کنم که همان خدایی که به ما عقل، خرد و عقل ارزانی داشته است قصد داشته از استفاده از آن‌ها چشم پوشی کنیم.
جمع‌بندی
در این مطلب در مورد گالیله صحبت کردیم. در ابتدا زندگی نامه او را به صورت کلی بیان کردیم و سپس اختراعات و ابزارهایی که او در طول زندگی خود کشف کرده بود را بیان کردیم. همچنین به بیان حقایقی در مورد سرگذشت و سرنوشت گالیله پرداختیم.
