«صبح من» با زندگی: سبزی های خوش مزه و اشتها آوری که پای ثابت سفره ی بسیاری از خانواده های ایرانی است، هر کدام ویژگی های تغذیه ای و درمانی خاص خودشان را دارند. خوب است برای شروع، کمی درباره ی خواص چند قلم از سبزی های رایج حرف بزنیم، سبزی هایی مانند شاهی، ریحان، تره، نعنا، جعفری، ترخون، مرزه، تربچه و …
به گزارش صبح من، بدانید تمام گیاهان معطر یا اسانس دار مانند ریحان، نعناع، مرزه و… در چهار خاصیت مشترک هستند: ضد نفخ، ضد درد، ضد اسپاسم و ضد میکروب. اما جدا از این خواص مشترک، هر کدام شان ویژگی های خاص خودشان را دارند.
خواص انواع سبزی خوردن
ریحان
ریحان خاصیت آنتی اکسیدانی دارد و در نتیجه ضد سرطان است.ریحان اشتها آور، خلط آور(جهت درمان سرفه) و ضد تهوع است. ریحان موجود در سبزی خوردن باعث تحریک ترشح شیر در مادران شیرده می شود و در از بین بردن کرم های روده ای و در درمان کرامپ معده، ورم معده، یبوست و التهاب روده هم کاربرد دارد. ریحان بر روی سیستم عصبی تاثیر می گذارد و در درمان تحریک های عصبی، خستگی، افسردگی، اضطراب و بی خوابی نقش قابل توجهی دارد.
تره
یکی دیگر از سبزی های موجود در سبزی خوردن تره است، تره تا حدی قادر است بیماری آسم را تسکین دهد. تره در جلوگیری از بروز بیماری های قلبی نقش دارد و برای بهبود بواسیر هم به کار می رود. در ضمن با افزودن تره به غذا هایی مثل گوشت و ماهی می توان بوی بد آن ها را کاهش داد.
مرزه
مرزه سبزی دیگر موجود در سبزی خوردن است از خانواده ی نعناع که بوی خیلی نافذی دارد و به دلیل تند و تیزی مزه اش، کمتر به شکل تازه استفاده می شود ولی برخی خانواده ها در سبزی خوردن شان مقادیری مرزه می گذارند.
مرزه خاصیت ضدمیکروب بالایی دارد، تعریق را کنترل می کند و به همین دلیل به عنوان گیاه ضدتشنگی برای افراد مبتلا به مرض قند تجویز می شود. این گیاه ضد ویروس تبخال، ضدانگل، خلط‌آور، محرک و تقویت کننده ی معده است.
نعناع
نعناع یکی از سبزی های پُرمصرف بوده و در سبزی خوردن نیز به وفور استفاده می شود. نعناع یک گیاه بوته ای چند ساله است که انواع متعددی دارد. از خصوصیات کلی آن می شود به این موارد اشاره کرد: ضد تهوع و استفراغ، ضد ویروس تبخال، ضد خارش، ضد تب، بازکننده ی برونش و رفع احتقان، صفرا آور و خارج کننده سموم بدن. یکی دیگر از خواص نعناع، ضددرد و مسکن بودن آن است.
جعفری
جعفری هم یکی از سبزی های خوش خوراکی است که در سبزی خوردن استفاده می شود: این گیاه از خانواده ی چتریان یا همان خانواده ی جعفری است. این سبزی کاهش دهنده ی اسیداوریک بوده و در پایین آوردن فشارخون نیز مفید شناخته شده است. بنابراین مصرف آن به میانسالان توصیه می شود. به علاوه، منبع ویتامین های C و بتاکاروتن است و مواد معدنی مانند آهن و کلسیم دارد.
ترخون
ترخون از دیگر سبزی های معطر موجود در سبزی خوردن است که خصوصیاتی کمی متفاوت از بقیه ی سبزی ها دارد. این سبزی، گیاهی از خانواده ی کاسنی و منبع مواد معدنی مانند کلسیم، فسفر، آهن، منیزیم، سدیم و پتاسیم است.
این ماده غذایی هم علاوه بر خصوصیات کلی گیاهان معطر یعنی ضد اسپاسم، ضد درد، ضد نفخ و ضدمیکروب بودن، خواب آور، ضد التهاب و آماس و مسکن درد دندان نیز هست. در کتاب قانون ابن سینا ذکر شده که ترخون دارای نیروی مخدر ضعیف است؛ شاید مسکن بودن اش هم به همین دلیل باشد. خوردن ترخون برای درمان زخم ها و جوش های دهان و دندان نیز مفید شناخته شده است از این رو، به شما توصیه می کنیم حتما آن را در میان اجزای سبزی خوردن تان بگنجانید.
تقویت حافظه با سبزی خوردن
سبزی های تازه نقش آنتی اکسیدانی دارند و مصرف آن ها موجب افزایش حافظه می شود. در واقع سبزی های تازه با خنثی کردن رادیکال های آزاد می توانند حالت ارتجاعی رگ های خونی را حفظ کنند و موجب خون رسانی بهتر به مغز و اعصاب شوند و بدین ترتیب از کاهش توانایی های فکری و حافظه پیشگیری کند.
سبزی خوردن را درهم بخورید
هنگام مصرف سبزی خوردن سر سفره ی غذا هر یک از اعضا به سراغ یک گیاه خاص می روند مثلا بچه ها تره می خورند و پدر، ریحان و نعناع را ترجیح می دهد اما مادر خانواده ترکیبی از همه این سبزی ها را میل می کند اما به نظر شما کدام درست تر رفتار کرده اند؟
سبزی ها انواع مختلفی از گیاهان هستند که در حقیقت اگرچه ترکیبات یکسانی ندارند اما از نظر مواد تشکیل دهنده مشابه هم هستند. به عنوان نمونه تمامی گیاهان با درصدهای متفاوتی از نظر وجود آب، چربی، میزان کم یا زیاد، فیبر و رنگ با هم مشترک هستند.
اما در مواردی نیز برخی از مواد تشکیل دهنده فقط در یک نوع گیاه وجود دارد و این مساله باعث متمایز بودن شان می شود. به طور کلی اگر از نظر وجود B1، B6، B5، روی، املاح، پتاسیم، منگنز و… جدولی را در نظر بگیریم و در آن ۱۰ گیاه را در کنار هم قرار دهیم اگرچه ممکن است گاهی اوقات درصد آن ها شبیه به هم باشد اما به هم ریختگی خاصی از نظر ترکیبات قابل مشاهده است.
از سوی دیگر، با توجه به این که هر گیاه املاح و ویتامین خاص خود را دارد، باید توجه داشت که مصرف نوع خاصی از آن باعث ورود پتاسیم، آهن، روی، منگنز یا ویتامین C بیشتری به بدن می شود و در نتیجه تمامی مواد مورد نیاز و ضروری با خوردن یک نوع سبزی دریافت نخواهند شد. بنابراین مصرف مخلوط سبزی خوردن به عنوان یک عادت غذایی مناسب توصیه می شود.
تمام گیاهان معطر یا اسانس دار مانند ریحان، نعناع، مرزه و… در چهار خاصیت مشترک هستند: ضد نفخ، ضد درد، ضد اسپاسم و ضد میکروب
نکاتی در مورد برخی سبزی های موجود در سبزی خوردن
خانم‌های باردار و شیرده باید با احتیاط ریحان بخورند!
در دوران بارداری و شیردهی خانم ها نباید بیش از حد معمول ریحان بخورند؛ در حد همان سبزی خوردن ایرادی ندارد ولی مقادیر زیاد و طولانی مدت ممکن است خطرناک باشد.
مرزه نبین چه ریزه!
مرزه برای انسان مسمومیت یا عوارضی ندارد اما مصرف بیش از اندازه اش، به دلیل تند و تیزی ای که دارد، ممکن است التهاباتی را در مخاط دهان ایجاد کند.
جعفری و حساسیت نوری!
جعفری گیاه قاعده آوری است مقادیر زیادش، بیش از ۲۰۰ گرم در روز برای زنان باردار خطر سقط را به همراه دارد. ضمن این که بعضی افراد به گیاهان خانواده ی جعفری حساسیت دارند، به این ترتیب که اگر جعفری مصرف کنند و در معرض نور آفتاب قرار گیرند، روی پوست شان تاول و بثورات پوستی ظاهر می شود. به این عارضه حساسیت نوری می گویند و کسانی که این علایم را داشته باشند نباید گیاهان خانواده جعفری را مصرف کنند.
چگونه سبزی خوردن تازه را ماندگار کنیم؟
استفاده از سبزی خوردن تازه یا به طور کلی برگ های سبز راهی مناسب برای رنگ و مزه بخشیدن به هر غذایی است. اما گاهی اوقات فرصت استفاده از آنها را پیدا نمی کینم یا اینکه بعد از استفاده از آنها مقداری اضافی باقی می ماند و می خواهیم آنها همانطور تازه در یخچال باقی بمانند.
دو روش اصلی وجود دارد که توصیه می کنیم سبزی های تازه را برای حداکثر طول عمر در یخچال نگهداری کنید. اما نحوه نگهداری آنها بستگی به نوع گیاه دارد! سبزی های نرم یا گیاهان دارای ساقه نرم مانند گشنیز، شوید، جعفری و ریحان را باید مانند گلهای تازه در یک شیشه آب نگهداری کنید. برگ های سفت یا گیاهان دارای ساقه سخت باید در یک حوله کاغذی در کیسه ای در یخچال نگهداری شوند.
نحوه نگهداری سبزی های نرم
اولین نکته ای که وجود دارد این است که این سبزی ها را تا زمانی که لازم ندارید اصلا نشورید. برای نگهداری جعفری، گشنیز و شوید ۳-۲ سانتی متر از ساقه را بریده و در ظرفی با آب قرار دهید و در یخچال نگهداری کنید.
قرار دادن یک کیسه پلاستیکی در بالای گیاهان غیر ضروری هست، زیرا آنها بدون کیسه نیز تازه باقی می مانند. در صورت لزوم یا هر چند روز یکبار آب را بررسی و تعویض کنید. حدود ۴-۲ هفته این سبزی ها به خوبی ماندگاری دارند. مگر اینکه زرد و شل شوند.
برای نگهداری ریحان تازه: 2 سانتی متر از ساقه را بریده و در یک شیشه با آب درست مانند گل تازه در دمای اتاق نگهداری کنید (زیرا مستعد آسیب ناشی از سرما است). آب را در صورت لزوم یا هر چند روز یکبار عوض کنید. حدود ۱ هفته یا تا زمانی که ریحان نرم و شل شود، امکان نگهداری وجود دارد. لطفا توجه داشته باشید که ریحان گلخانه ای خریداری شده از فروشگاه باید ظرف چند روز قبل از خراب شدن استفاده شود.
مدت زمان نگهداری سبزی خوردن های نرم
- جعفری – ۳ هفته
- شوید – ۳ هفته
- گشنیز – ۳ هفته
- نعناع – ۲ هفته
- ترخون – ۳ هفته
- ریحان – ۲ هفته
نحوه نگهداری سبزی خوردن های سخت
ذخیره برگ های سفت در حوله های کاغذی مرطوب باعث افزایش سطح رطوبت آنها و طراوت بیشتر آنها می شود. پیازچه ها وقتی منجمد می شوند بیشترین طول عمر را دارند اما اگر با همین روش نگهداری در حوله کاغذی آن را نگهداری کنید، می توانند ماندگاری بیشتری در یخچال داشته باشند.
برای نگهداری مریم گلی، آویشن، رزماری، نعناع و پیازچه: گیاهان را به خوبی تمیز و خشک کنید. در یک حوله کاغذی کمی مرطوب بگذارید و آنها را بپیچید. داخل یک کیسه پلاستیکی که چند سوراخ از قبل روی آن ایجاد شده، قرار دهید. حدود ۱-۲ هفته یا بیشتر در یخچال ماندگاری دارند.
مدت زمان نگهداری سبزی های سخت
- رزماری – ۳ هفته
- پونه کوهی – ۲ هفته
- آویشن – ۲ هفته
- مریم گلی – ۲ هفته
- مرزه – ۲ هفته
- پیازچه – ۱ هفته
نگهداری سبزی برای مدت طولانی
سبزی های مقاوم را می توان منجمد کرد. سبزی ها را خوب بشویید و خشک کنید، سپس آن را در کیسه فریزر یا کیسه های پلاستیکی زیپ دار قرار دهید و در فریزر بگذارید.
گیاهان و سبزی های منجمد مخصوصاً برای مخلوط کردن در سس های ماکارونی یا سس هایی که در لحظه آخر به غذا اضافه می شوند یا برای تهیه سس های گیاهی مانند پستو و کیمیچوری مناسب هستند.
سبزی ها و برگ های بسته بندی شده چطور؟
به طور کلی ما توصیه می کنیم که همیشه به دنبال خرید گیاهان به صورت دسته ای باشید. زیرا این گیاهان به طور کلی تازه تر، پایدارتر و اغلب ارزان تر هستند. با این حال اگر گیاهان از پیش بسته بندی شده را انتخاب کرده اید باید آنها را از بسته بندی خارج کرده، بشویید، خشک کنید و مستقیماً پس از خرید آنها را ذخیره کنید. در غیر این صورت آنها سریعتر پژمرده می شوند.
گلدان های سبزی چطور؟
گیاهان ظریف در گلدان باید در مکانی روشن نگهداری شوند. در معرض تابش مستقیم نور خورشید قرار نگیرند زیرا به سرعت زرد می شوند. بهتر است هر روز به آرامی آنها را با یک بطری اسپری آبیاری کنید تا از مرطوب شدن زیاد خاک و آبیاری بیش از حد گیاه جلوگیری شود.
چگونه میتوانیم سبزی خوردن را یک هفته تازه نگه داریم؟
- سبزی ها را همیشه بعد از تهیه سریع پاک کنید. تا برگ های زرد و پلاسیده بین سبزی های باعث نشود بقیه سبزی ها زود خراب شوند.
- بعد از اینکه سبزی ها را پاک کردید آنها را با آب سرد خوب بشویید و ضدعفونی کنید.
- برای ضد عفونی کردن سبزی ها بهتر است از مواد طبیعی مانند سرکه و یا نمک استفاده کنید تا سبزی ها زمان بیشتری تازه بمانند.
- مایع ظرف شویی و یا هر ضد عفونی کننده دیگر طول عمر سبزی ها را کاهش می دهد.
- برای تمیز کردن و گل زدایی سبزی ها مدت ۱۰ الی ۱۵ دقیقه کافیست چون اگر زمان بیشتری در آب بمانند تغییر رنگ میدهند و زودتر پلاسیده میشوند.
- سبزی ها شسته شده را در آبکش قرار دهید و حدود یک ساعتی صبر کنید تا آب آن برود.
- سپس سبزیهای شسته شده را بر روی یک پارچه نخی پخش کنید و اجازه دهید ۳ تا ۴ ساعت روی پارچه بمانند. هر نیم ساعت سبزی ها را بالا پایین کنید تا آبشان کاملاً گرفته شود. چون اگر سبزی کمی هم آب داشته باشد سریع پلاسیده می شود.
استفاده از دستمال های آشپزخانه و کیسه پلاستیک
در این روش که یکی از معمول ترین روش ها برای نگهداری سبزی هاست، باید سبزی ها را روی کاغذ قرار داد و بعد کاغذ را دور آنها پیچاند. چون کاغذ رطوبت اضافه سبزی را جذب میکند و از لزج شدن آن جلوگیری میکند. سپس برای اینکه مانع گردش هوای اضافه در میان سبزی ها شوید آنها را در کیسه فریزر قرار دهید و در کشوی پایین یخچال بگذارید. با این روش مدت زمان پلاسیدگی سبزی ها کند تر شود و سبزی ها به مدت ۵ الی ۷ روز در یخچال سالم می مانند.
جعبه و دستمال کاغذی
در این روش نگهداری یک ظرف پلاستیکی مناسب انتخاب کنید و داخل آن را با دستمال کاغذی بپوشانید. سپس سبزیها را داخل آن قرار داده و با یک لایه از کاغذ بپوشانید. در ظرف را ببندید و در یخچال قرار دهید تا سبزی ها به مدت یک هفته سالم بمانند. اگر طی این مدت برخی برگ های سبزی پلاسیده شد آنها را جدا کنید تا به بقیه سبزی ها آسیب نرسد.
یک کیسه پلاستیکی و هوا
سبزیهای شسته شده را، در یک کیسه پلاستیکی قرار داده و طوری ببندید که کمی هوا در آن جمع شده باشد. سپس کیسه از بالا پیچانده و گره بزنید. در این روش هم سبزی ها ۷ روزی در یخچال سالم میمانند.
سبزی ها را نشویید:
در این روش سبزی ها را پاک کنید و بدون اینکه بشویید داخل نایلون نگهداری کنید. به این شکل که ته نایلون یک یا دو عدد دستمال کاغذی قرار دهید و بعد سبزی ها را داخل آن بریزید و سر نایلون را گره بزنید و در یخچال قرار دهید. قرار دادن دستمال کاغذی و یا دستمال نخی نازک باعث میشود رطوبت سبزی گرفته شود و سبزی پلاسیده نشود.
سپس به مقدار نیاز هر روزتان سبزی را بشویید و استفاده کنید. با این کار تقریبا سبزی شما یک هفته ای تازه میماند.
نحوه نگهداری سبزی خوردن تازه در فریزر
در مورد سبزی های لطیف، اگر شما می خواهید کمی بیشتر برای تازه نگه داشتن آنها تلاش کنید، می توانید گیاهان نرم مانند ریحان را با چند قاشق غذاخوری روغن کلزا یا روغن زیتون مخلوط کرده و سپس آنها را در قالب های یخ قرار دهید تا منجمد شوند. سپس آن مکعب های یخ را در کیسه فریزر بگذارید و در فریزر نگهداری کنید. اگر دوست ندارید از روغن استفاده کنید، می توانید همین کار را با آب انجام دهید.
نحوه خشک کردن سبزی
اگر تمایل دارید سبزی ها را خشک کنید و نگهدارید می توانید تا شش ماه در فریزر ذخیره کنید. برای خشک کردن سبزی کافی است آنها را کاملاً بشویید و خشک کنید. سپس از یک دستگاه خشک کن در دمای پایین (۹۵ درجه فارنهایت تا ۱۰۵ درجه فارنهایت) برای بیرون آوردن رطوبت از برگ ها استفاده کنید تا در دست شما خرد شود.
مدت زمان لازم برای این کار براساس هر گیاه متفاوت است. گیاهان خشک شده را در یک محفظه کوچک که هوا به آن نفوذ پیدا نمی کند و در بسته، در مکانی تاریک و خنک نگهداری کنید.
گردآوری و تنظیم: صبح من
