ویژگی‌‌های عجیب سنجاب‌های دشتی؛ از احوالپرسی تا حرف زدن!

صبح من با دانستنی‌ها: سگ‌های دشتی یا سنجاب‌های دشتی بومی دشت‌های مرکزی و غربی و مراتع بیابانی آمریکای شمالی هستند. از پنج گونه سنجاب دشتی، دو گونه در معرض خطر انقراض هستند. شیطنت‌های بامزه آن‌ها هر بیننده‌ای را سر ذوق می‌آورد، و برای ۹ گونه جانوری در حیات وحش از جمله عقاب و گورکن یک منبع غذایی اصلی به حساب می‌آیند و این نشان می‌دهد که وجود و حضور آن‌ها در کره خاکی بسیار مهم است.

به گزارش «صبح من»؛ نیازی به گفتن نیست که سنجاب‌های دشتی جزء جدانشدنی از اکوسیستم‌های علفزاری هستند. در این مطلب ۱۱ حقیقت جالب و خواندنی در مورد این گونه کوچک و بامزه بیان کردیم. تا پایان مطلب همراه ما باشید تا با خصوصیات شگفت انگیز سنجاب‌های دشتی آشنا شوید.

بزرگترین تهدید سنجاب‌های دشتی، انسان‌ها هستند

پنج گونه سنجاب دشتی یعنی؛ دم سیاه، دم سفید، گانیسون، یوتا و مکزیکی در روزگار گذشته تعدادشان به صد‌ها میلیون سنجاب می‌رسید، اما شکار، مسمومیت و از دست دادن زیستگاه جمعیت آن‌ها را تا ۹۵ درصد کاهش داد.

گونه‌های مکزیکی و یوتا در فهرست IUCN در معرض خطر انقراض قرار گرفته اند. از بین رفتن زیستگاه به دلیل رشد شهرنشینی و افزایش مزارع برای کشاورزی و تولید غذا به هر دو گونه آسیب رسانده است. سنجاب دشتی مکزیکی حداقل ۶۵ درصد از محدوده جغرافیایی قبلی خود را از دست داده است و آنچه را هم که باقی مانده است توسعه شهرنشینی تهدید می‌کند.

سرویس حیات وحش ایالات متحده گزارش می‌دهد که جمعیت سنجاب دشتی یوتا در حال افزایش است. اما با این حال همه گونه‌های سنجاب دشتی جمعیت رو به کاهشی دارند. طاعون سیلواتیک (طاعون سیلواتیک که توسط باکتری Yersinia pestis ایجاد می‌شود، به طور دوره‌ای مسئول مرگ و میر‌های بزرگ در جمعیت جوندگان است که می‌تواند سرریز شده و باعث مرگ و میر انسان شود) که از اروپا به آمریکای شمالی آورده شده است، می‌تواند کل جمعیت سگ‌های دشتی را از بین ببرد.

به ندرت طاعون را به انسان منتقل می‌کنند

مانند بسیاری از جوندگان دیگر، سنجاب‌های دشتی نیز مستعد ابتلا به طاعون هستند. پاسخ بدن آن‌ها به طاعون بسیار سریع و حیرت انگیز است: بیش از ۹۵ درصد از سگ‌های دشتی در عرض ۷۸ ساعت پس از ابتلا به طاعون خواهند مرد. اگر یک کلنی سگ دشتی فعال ناگهان ساکت شود، این نشانه ابتلای آن‌ها به طاعون است.

طاعون که توسط باکتری Yersinia pestis ایجاد می‌شود، توسط کک‌های آلوده به جوندگان از جمله سگ‌های دشتی منتقل می‌شود. اگرچه این گونه سنجاب‌ها می‌تواند انسان را مستقیماً آلوده کنند، اما این به ندرت اتفاق می‌افتد، چون سگ‌های دشتی مردم گریز هستند و در جامعه انسانی دیده نمی‌شوند. موارد‌ی هم که گزارش شده است مرتبط با سگ‌های دشتی نیست بلکه مربوط به حیوانات خانگی است که در مناطق آلوده رفت و آمد داشته اند و انسان از این طریق مبتلا شده است. کشف واکسنی برای جلوگیری از شیوع این بیماری برای جامعه جهانی نویدبخش است.

آن‌ها خانه‌های خوبی دارند

سنجاب‌های دشتی در لانه‌های تو در توی زیرزمینی با مکان‌های مشخص شده برای نگه داری نوزادان، خواب و توالت زندگی می‌کنند. سیستم تونل طوری طراحی شده است که اجازه می‌دهد هوا از لا به لای آن‌ها عبور کند و تهویه صورت بگیرد. این کار با شیب دار کردن لانه از بالا برای استفاده از باد‌های غالب انجام می‌شود. برای تامین ایمنی، هر خروجی یک نگهبان دارد که در دهانه حفره‌های لانه فعال هستند.

آن‌ها در یک مجموعه شهری و گروهی زندگی می‌کنند

سنجاب‌های دشتی حیواناتی اجتماعی هستند و در گروه‌های خانواده‌ای به نام کوتر زندگی می‌کنند که معمولاً شامل یک نر بالغ، دو یا سه ماده بالغ و بچه‌هایشان است. کوتر‌ها با هم در بخش‌های مختلف گروه بندی می‌شوند و چندین کوتر از سنجاب‌های دشتی یک شهر یا کلنی را می‌سازند. بزرگترین شهر ثبت شده تا به حال متعلق به گروه بزرگی از سنجاب‌های دشتی دم سیاه در تگزاس است که ۲۵۰۰۰ مایل مربع را پوشش می‌دهد.

آن‌ها با بوسه به هم سلام می‌کنند

به نظر می‌رسد که سنجاب‌های دشتی در ارتباط با هم و برای سلام و احوالپرسی یکدیگر را می‌بوسند. محققان این رفتار را “بوسه سلام” می‌نامند. برای انجام بوسه سلام، سنجاب‌های دشتی بینی یکدیگر را به هم می‌مالند و دندان‌های خود را به هم قفل می‌کنند، که این حرکت به آن‌ها کمک می‌کند تشخیص دهند آیا اعضای یک گروه خانواده هستند یا خیر؟ اگر متعلق به یک خانواده هستند، که هیچ و به کار‌های روزمره خود ادامه می‌دهند، اما اگر ارتباطی با هم نداشته باشند، اغلب با مبارزه و جنگیدن از منطقه زندگی خود محافظت می‌کنند.

آن‌ها از نظر اکولوژیکی مهم هستند

کل اکوسیستم‌ها به‌عنوان گونه‌ای کلیدی برای دشت‌ها، به این پستانداران کوچک تکیه می‌کنند. تونل‌زنی آن‌ها خاک را هوادهی می‌کند، و سرگین آن‌ها نیتروژن بالایی دارد که کیفیت خاک را بهبود می‌بخشد. علف‌ها و سایر گیاهان کوتاه نگه داشته می‌شوند، بنابراین سنجاب‌های دشتی و دیگر گونه‌های طعمه دید واضحی نسبت به شکارچیان دارند. لانه‌های آن‌ها خانه‌هایی برای مارها، عنکبوت‌ها، جغد‌های حفاری، موش‌های پا سیاه و … فراهم می‌کند. گورکن‌ها نه تنها از معماری سنجاب‌های دشتی با رفتن به درون گودال‌ها بهره می‌برند، بلکه خودشان نیز از سنجاب‌های دشتی تغذیه می‌کنند. سنجاب‌های دشتی طعمه کایوت‌ها، روباه‌ها، مارها، پرندگان شکاری و بابکت‌ها هستند.

سنجاب‌های دشتی زبان خود را دارند

دانشمندان به این نتیجه رسیده اند که وسایل ارتباطی سنجاب‌های دشتی خیلی پیچیده‌تر از شامپانزه‌ها و دلفین‌ها است. محقق Con Slobodchikoff از دانشگاه شمالی آریزونا کشف کرد که این حیوانات پارس می‌کنند و صدای جیر جیری دارند که به وسیله آن پیام‌های متعددی را به یکدیگر منتقل می‌کند.

بسیاری از پیام‌ها نوعی هشدار است که به کلنی در مورد شکارچیان می‌دهند. سگ‌های دشتی اطلاعات مربوط به اندازه، رنگ، جهت و سرعت شکارچی را در یک پارس ذخیره می‌کنند. کلنی به طور مداوم از روش یکسانی برای توصیف همان شکارچیان استفاده می‌کنند، حتی اگر این یک تهدید جدید باشد. سگ‌های دشتی حتی یک تماس خاص دارند که با آن انسان‌های دارای تفنگ را توصیف می‌کنند.

آن‌ها یک پرش مسری دارند

سنجاب‌های دشتی در معرض تهدید دائمی شکارچیانی مانند شاهین‌ها و کایوت‌ها هستند، بنابراین با برقراری ارتباط مداوم از خود محافظت می‌کنند. این اغلب منجر به یک رفتار مسری می‌شود که در آن حرکت یک سنجاب دشتی توسط دیگران تقلید می‌شود. سنجاب دشتی روی پا‌های عقب خود می‌ایستد، دست‌های خود را دراز می‌کند، سر خود را به عقب پرتاب می‌کند و سرو صدا می‌کند. با شنیدن صدا، سنجاب‌های دشتی دیگر این رفتار را کپی می‌کنند و پرش ناگهانی در کلنی پخش می‌شود.

آن‌ها حیوانات دیگر را می‌کشند تا رقابت را از بین ببرند

سنجاب‌های دشتی حیوانات را برای تأمین غذا نمی‌کشند. آن‌ها گیاهخوار هستند و رژیم غذاییشان عمدتاً از علف‌ها، گیاهان و برگ‌ها تشکیل شده است، هرچند ممکن است گاهی حشره‌ها را نیز شکار کنند. با این حال، آن‌ها می‌توانند در هنگام محافظت از لانه خود بسیار خشن باشند. سگ‌های دشتی برای از بین بردن رقابت، سنجاب‌های زمینی را می‌کشند. آن‌ها معمولاً لاشه قربانی را دور می‌اندازند، فقط گاهی اوقات بخش‌های کوچکی از کشتار خود را می‌خورند.

با این حال، این امر برای سنجاب‌های دشت نشین سودمند است: ماده‌هایی که گونه‌های دیگر را می‌کشند، بدون توجه به عوامل دیگر، فرزندان سالم تری دارند و این احتمالاً به دلیل افزایش مواد غذایی موجود است. آن‌ها گاهی بچه‌های گونه خود را نیز می‌کشند و وقتی این کار را انجام می‌دهند، اغلب تمام یا بخشی از لاشه را می‌خورند.

سنجاب‌های دشتی هر سال فقط ۱ ساعت با هم جفت می‌شوند

ماده‌ها فقط یک ساعت در سال، در اوایل زمستان (فوریه تا مارس) به “فحلی” (دوره باروری) می‌روند. نر‌ها هنگام رقابت برای انتخاب جفت بسیار پرخاشگر می‌شوند و با نر‌های دیگر به شدت دعوا می‌کنند. هم نر و هم ماده سعی می‌کنند در این بازه زمانی تا حد امکان با شریک زندگی خود همکاری کنند تا شانس بارداری را افزایش دهند. ماده‌ها در نهایت ۳ تا ۸ توله را به دنیا می‌آورند که نرخ بقای آن‌ها ۵۰ درصد است.

فعالیت آن‌ها روزانه است

یعنی روز‌ها فعال هستند و شب‌ها مثل انسان‌ها می‌خوابند. این نکته مهمی است چرا که سگ‌های دشتی دید در شب وحشتناکی دارند و در تاریکی در برابر شکارچیان آسیب پذیرتر هستند. آن‌ها هر کاری را که لازم است در ساعات روشنایی روز انجام می‌دهند و فقط در شرایط نادر شب از لانه‌ها خارج می‌شوند.